Morgunblaðið - 03.07.1996, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 3. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
P\ És . f
m,. #Vk ■ * M w Sm * k-ð! Bk 9 i

t 1 iijBn-' -
—Jbw \
* Æ ~ É
FRÁ fundi i barnastúkunni, sem sagt er frá í niðurlagi greinarinnar.
Nú þegar fjölmiðlar
flytja fréttir um átta
þúsund ungmenni, sem
reika á „mjóum fótum
með fjöll á herðum sér“
og bíða þess að foreldrar
eða lögregla komi þeim
í húsaskjól þá verður
þeim, sem komnir eru
að fótum fram hugsað
til fyrri ára, skrifar Pét-
ur Pétursson, til þeirra
heiðursmanna bindind-
ishreyfíngarinnar, sem
unnu fórnfúst starf, án
endurgjalds, í þágu ung-
menna og barna.
Eitt kunnasta lag danska tón-
skáldsins H.C. Lumbyes er flutt í
sjónvarpi hvert gamlárskvöld, þegar
ár er kvatt og öðru heilsað. Tón-
skáldið sjálft hefir sagt frá því
hvernig það varð til. Lumbye var
beðinn að leika í veislu hjá breska
sendiherranum í Kaupmannahöfn.
Það var í sama mánuði og alþingi
íslendinga var endurreist árið 1845.
Hann kveðst hafa verið á leið í sam-
kvæmið er honum varð gengið fram
hjá ölkrá, þar sem hann var tíður
gestur og hitti jafnan vini og
drykkjubræður. Hann stóðst ekki
mátið og ákvað að lyfta glasi með
vinum sínum áður en hann héldi
áfram ferð sinni til sendiherrans.
Glösin urðu fleiri en eitt og gleð-
skapurinn æ galsafengnari. Að lok-
um fór svo að sendiherrann gleymd-
ist og áfram var setið og svallað.
Síðan lá leið tónskáldsins heim. Þar
var Lumbye vel fagnað og hann
spurður spjörum úr um veislu sendi-
herrans og veitingar. Fenguð þið
ekki kampavín? Spurði fjölskylda
Lumbyes. Ja, hvort við fengum,
sagði tónskáldilð og settist við hljóð-
færið. Lék af fmgrum fram og lýsti
samkvæmi sendiherrans, glaum
þess og gleði. Klingdi glösum í tóna-
flóði. Tappamir flugu úr kampa-
vfnsflöskunum. Allt ómaði af töf-
randi tónum og lífsgleði. Þannig
lýsti Lumbye veislu, sem hann hafði
aldrei setið nema í huganum. Með
þeim hætti varð til eitt þekktasta
lag, sem danskt tónskáld hefir
nokkru sinni samið. Flestir íslend-
Kampavínsgalop skóla-
meistarans með þátt-
töku forsetaframbjóðenda
DANSKA tónskáldið H.C. Lumbye á leið til veislu þjá breska sendi-
herranum í Kaupmannahöfn. Hér stendur Lumbye hugsandi við
dyr knæpunnar þar sem hann var vanur að lyfta glasi með félög-
um sínum. Honum dvaldist þar við glaum. Sendiherrann gleymd-
ist. Daginn eftir samdi hann sitt frægasta lag, „Champagnegalop“.
EF POUL þætti skemmtilegra að skála í víni þá skal ég sjá um
það“, sagði Borgþór Jósefsson, heiðursfélagi Stórstúku íslands
við Onnu Borg, dóttur sína.
„KEMUR ekki til mála að
skála í víni“, sagði Poul Reu-
mert, frægasti leikari Dana
er brúðkaupsveisla hans og
Onnu Borg var undirbúin.
ingar . munu kannst við
Champagnegalop H.C. Lumbye’s.
Eitt helsta fræðasetur landsins,
Menntaskólinn í Reykjavík fagnaði
nýlega hundrað og fimmtíu ára
afmæli. Fyrsti rektor skólans,
Sveinbjörn Egilsson, skáld og mál-
vísindamaður, sá sem gaf þjóð sinni
skáldamálsorðabók, hornstein og
undirstöðu íslenskrar tungu, brýndi
hófsemi og bindindi fyrir nemend-
um sínum. Hann hélt fræga ræðu
um það efni, til áhersluauka. Ung-
ir, framsæknir, frelsisgarpar, vín-
hneigðir og svallgefnir sumir hveij-
ir undu eigi ákúrum rektors og
hófsemiskröfum. Þeir fyllktu liði
með fulltingi „betri borgara" og
komu rektor á kné. Afhrópuðu
hann úr embætti.
Þeir töldu knæpusetur, skála-
glamm, púnsdrykkju og billiardspil
til mannréttinda. Bjarni rektor, sem
tók við embætti Sveinbjarnar Egils-
sonar sagði um reykvíska pilta er
eigruðu stefnulaust um stéttar
bæjarins að þar færi margur „verð-
andi tugthúskandidat". Tíminn leið
og höfuðstaður Norðurlands, Akur-
eyri, eignaðist sinn menntaskóla,
skólameistari hans, Sigurður Guð-
mundsson, hafði þann sið að kalla
nemendur „á Sal“ og flytja þeim
boðskap þegar brjóst hans fylltist
eldmóði og hugsjónaglóð. Slíkar
stundir voru mörgum minnisstæð-
ar. Nú hefir það gerst að arftaki
Sigurðar, Þórarins Björnssonar og
Steindórs frá Hlöðum hefir í ræðu
við brautskráningu stúdenta fjallað
um mannréttindi og rétt til áfengis-
kaupa og sett samasemmerki við
hvorttveggja. Hugrenningar og
reikningskúnstir meistarans eru
með þeim ólíkindum og slíkt
Champagnegalopp að erfitt er al-
múgamanni að fylgja slíku odda-
flugi. Ræðumaður setur fram þá
hugmynd að alþingisforseti 18 ára
yrði settur í þann vanda að geta
ekki lyft kampavínsglasi og skálað
við erlendan mann. Hann skorti til
þess mannréttindi. Ekki minntist
skólameistarinn neitt á manndóm
í þessu sambandi. Er ekki komið
nóg af þeim hugsunarhætti, sem
miðar allt við það hvað útlendingar
haldi um íslendinga? Væri ekki nær
að skólameistari hefði áhyggjur af
því hvernig íslensk menntastefna
verður að lúta í lægra haldi vegna
stjórnvaldsaðgerða? Aðgangur tak-
markaður að menntastofnunum.
Kreppt að söfnum og sjúkrahúsum,
svo fátt eitt sé nefnt.
Blessaður menntafrömuðurinn
virðist láta það stjórna afstöðu sinni
til áfengisneyslu hvað útlendingar
kynnu að hugsa um hegðan íslend-
inga. Sú var tíðin að erlendir höf-
undar sem rituðu um ferðir sínar
hingað til lands undruðust of-
drykkju og misnotkun sterkra
drykkja, danskir búðarþjónar, ís-
lenskir prestar voru þar framarlega
í flokki. Bólu-Hjálmar kvað um
dapurlega sjón er hann sá í einni
lest: ..„áhaldsgögnin slitin flest,
dapra konu, drukkinn prest, dremb-
inn ... og meiddan hest“. Fjölnis-
menn stofnuðu bindindisfélag m.a.
til þess að bjarga Hafnarstúdentum
sem annars hefðu endað ævi sína
í Kanalnum.
Á undanförnum árum hafa
stjórnvöld og einstaklingar haft sí-
vaxandi áhyggjur vegna aukinnar
drykkju ungmenna. Ber öllum
skýrslum saman um að með hverju
ári lækki aldur þeirra, sem þurfa
aðstoð hjálparstofnana vegna
áfengisfíknar og ofdrykkju. Sumir
hafa nefnt 12 ára börn, sem komið
hafa til meðferðar á Tindaheimili
vegna Tindavodkadrykkju eða
Landa.
Á sama tíma og ýmsir forvígis-
menn menntamála ganga fram fyr-
ir skjöldu og nefna mannréttindi
og vínkaup í sömu andrá kæra
þeir hinir sömu sig kollótta um
þótt vegið sé í knérunn lista og
mennta. Má þar nefna lokun bóka
og skjalasafna, styttan afgreiðslu-
tíma og sumarlokun. Enginn þeirra
háu herra mótmælir. Gagnmerk
bókaforlög hrynja hvert af öðru.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs högg-
vin í spað. Almenna bókafélagið
leggur upp laupana. Þjóðskjala-
safnið hverfur úr skrá dagblaðanna
um söfn og opinberar stofnanir.
Starfsvettvangur Benedikts
Sveinssonar alþingisforseta og
þjóðmálaskörungs þurrkaður út,
eins og ekkert sé, þó afkomandi
hans sé menntamálaráðherra. Á
sama tíma er afgreiðslutími vínveit-
ingastaða framlengdur langt fram
á nótt og hvetjandi auglýsingar
festar í glugga við nefið á lög-
gæslumönnum dómsmálaráðherra
og lögreglustjóra: „Happy Hour“
drykkir á hálfvirði fyrir þá sem
koma snemma kvölds.
Handskrifað skilti í fyrstu, en
síðan gljábrennt á glerplötu með
þegjandi samþykki lögreglu, sem
gengur daglega framhjá því án
athugasemda.
Tvískinnungur forsetaframbjóð-
enda birtist með ótvíræðum hætti.
Þeir lýsa allir yfir vilja sínum til
þess að berjast við vímuefnavanda
og verjast eftir föngum. Að loknum
hjartnæmum yfírlýsingum um
staðfastan vilja sinn lýsa þeir allir
fylgi sínu við lækkun vínkaupald-
urs. Um leið og stjórnvöld tak-
marka rétt til menntunar, hindra
nemendur, sem óska inntöku í
skóla, loka sjúkrahúsum og draga