Morgunblaðið - 03.07.1996, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 3. JÚLÍ1996 31
að sér hjálparhönd, sem áður var
rétt fram, er opnað fyrir flóðgáttir
„blandað á staðnum“ og malbikuð
leiðin í næstu Svínastíu óharnaðra
unglinga og þeim talin trú um að
þetta séu mannréttindi.
Haft var eftir Árna Pálssyni er
hann sá viðskiptamann Áfengis-
verslunarinnar í Nýborg liggja
bjargarlausan við tröppur búðar-
innar: Auglýsingaskiltið yðar hefir
fallið til jarðar, sagði Árni við
verslunarstjórann.
Svo gæti farið að segja mætti
við forsetaframbjóðendur þá sem
nú eru á atkvæðaveiðum og freista
ungmenna: „Þarna liggur atkvæði
þitt í ræsinu í Austurstræti."
Anna Borg, leikkonan fræga
segir svo frá brúðkaupi sínu:
„Á undan brúðkaupinu hafði
pabbi spurt mig, hvort ég héldi að
Poul mundi langa að hafa vín á
borðum. Pabbi var félagi í Góð-
templarareglunni og hafði aldrei
haft vín eða sterka drykki um hönd
á heimili sínu. „Ef Poul þætti
skemmtilegra að skála í víni, þá
skaþég sjá um það,“ sagði hann.
„Ég get ekki ímyndað mér að
Poul gæti hugsað sér að drekka
vín í þessu húsi,“ svaraði ég. „Og
það getur ekkert okkar. En þú
skalt spytja hann sjálfan."
Og maðurinn minn svaraði alveg
því sama og ég. „Kemur ekki til
mála,“ sagði hann. „Og svo drukk-
um við gosdrykki og óáfengt öl með
matnum, og hjónaband okkar hefur
verið farsælt og hamingjusamt."
Borgþór Jósefsson faðir Önnu
Borg var eiginmaður Stefaníu Guð-
mundsdóttur leikkonu. Mikil og
raust vinátta var með þeim hjónum
og Árna Eiríkssyni, kaupmanni og
leikara, afa Styrmis ritstjóra og
Vals Valssonar bankastjóra. Það
er nú kominn tími til þess að menn-
ingarfrömuðir fyrri tíðar í Reykja-
vík fái að skipa þann verðuga sess
sem þeim ber.
Um þessar mundir, þegar blöð
og fjölmiðlar flytja fréttir um átta
þúsund ungmenni, sem reika á
„mjóum fótum með íjöll á herðum
sér“ og bíða þess að foreldrar eða
lögregla komi þeim í húsaskjól þá
verður þeim, sem komnir eru að
fótum fram hugsað til fyrri ára.
Ekki má gleyma að þakka þeim
heiðursmönnum, sem unnu fórn-
fúst starf, án endurgjalds, í þágu
ungmenna og barna, héldu
skemmtanir, stóðu fyrir menning-
arfundum og ferðum um landið.
Á ljósmyndinni sem hér birtist
sjást ýmsir kunnir borgarar.
Magnús V. Jóhannesson fram-
færslufulltrúi (tengdafaðir Jóhanns
Ágústssonar bankastjóra), Stein-
dór Björnsson efnisvörður (afi
Björns Vignis ritstjóra), Stefán H.
Stefánsson (Bókhlöðunni). Meðal
barna og unglinga má þekkja Odd
Ólafsson (föður Davíðs Oddssonar)
Harald bankamann, bróður Odds.
Hólmfríði Ingjaldsdóttur (móður
Ingjalds Hannibalssonar).
011 þessi börn, auk þúsunda ann-
ara af þessari kynslóð eiga margar
góðar minningar frá þátttöku sinni
í þessum samtökum þótt leiðir hafi
skilið.
Næturferðir Markúsar Arnar
Antonssonar, Ingibjargar Sólrúnar,
eða hvað sem borgarstjóramir
heita, koma ekki í stað þeirrar
umhyggju og áhuga fyrir velferð,
lífi og framtíð reykvískra barna,
sem þessir menn sýndu. Dreifing
drykkjutímans um sólarhringinn,
sem sumir virðast horfa til sem
lækningar og lausnar á vanda er
marklaust hjal.
Kjötverslanir auglýsa rauðvín-
slegin lambalæri. Og einhver versl-
un auglýsir líka koníakslegið kjöt.
Almúginn þekkir einnig lang-
drukkna embættismenn. Fjölnis-
menn stofnuðu hófsemdarfélög
þegar vinum þeirra var hætta búin
vegna óreglu og slarks. Ekkert fær
bjargað ungmennum frá ógöngum
nema fordæmi fullorðinna. Vara-
játningar um velferð og mannrétt-
indi reynast hálmstrá en hvorki
haldreipi né bjarghringur.
Höfundur er þulur
LAUFEY
BERGMUNDSDÓTTIR
+ Laufey Berg-
mundsdóttir
var fædd í Vest-
mannaeyjum 1.
apríl 1911. Hún lést
á Sólvangi í Hafn-
arfirði 21. júní síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Berg-
mundur Arnbjörns-
son, verkamaður
þar, f. 17. okt. 1884
í Jómsborg í Eyjum,
d. 28. nóv. 1952,
Skaftfellingur að
ætt, úr Mýrdalnum
og Álftaveri, og
kona hans Elín Helga Björns-
dóttir, f. 19. maí 1888 í Heiðar-
seli í Tunguhreppi, N-Múl., alin
upp á Norðfirði, d. 7. ág. 1963
í Eyjum. Laufey var elst barna
Elínar og Bergmundar. Systk-
ini hennar voru: Hildur, lést í
frumbernsku, Helga, húsfreyja
á Patreksfirði, f. 17. júlí 1913,
d. 26. apríl 1952, Björn, sjómað-
ur og verkamaður í Vest-
mannaeyjum, f. 26. sept. 1914,
d. 26. mars 1981, Elísabet Sig-
þrúður, húsfreyja á Norðfirði,
f. 21. mars 1916, d. 10. júlí 1981,
Aðalbjörg Jóhanna, húsmóðir
og verkakona í Vestmannaeyj-
um, f. 27. des. 1919, Guðbjörg,
húsmóðir í Hafnarfirði, f. 16.
nóv. 1922, og Ása, húsmóðir í
Vestmannaeyjum, f. 2. maí
1926.
Hinn 24. október 1933 giftist
Laufey Guðjóni Sig-
urði Gíslasyni frá
Uppsölum í Vest-
mannaeyjum, f. þar
15. júní 1910, d. 6.
apríl 1987 í Reykja-
vík. Foreldrar hans
voru Gísli Ingvars-
son útgerðarmaður
í Vestmannaeyjum,
f. 20. júní 1887 í
Brennu, V-Eyja-
fjallahr., d. 28. ág.
1968 í Eyjum, og
kona hans Sigríður
Brandsdóttir, f. 25.
ág. 1887 á Króka-
velli í A-Eyjafjallahr., d. í Vest-
mannaeyjum 1. ág. 1966. Sonur
Laufeyjar og Guðjóns er Gísli
Sigurður, prentari, f. 12. jan.
1939, kvæntur Auði F. Jóhann-
esdóttur hjúkrunarfræðingi.
Sonur þeirra er Reynir Sigurð-
ur, f. 22. nóv. 1976.
Laufey var húsmóðir í Uppsöl-
um vestri í Vestmannaeyjum
frá því hún gifti sig 1933 til
1956. Þá fluttust þau Guðjón
til Reykjavíkur og bjuggu á
Kleppsvegi 56 þar til hann lést
1987. Eftir það bjó hún að
Hraunhólum 9 í Garðabæ ásamt
syni sínum, tengdadóttur og
barnabarni. Laufey vann um
allmörg ár í mötuneyti Búnað-
arbanka Islands í Austurstræti.
Utför Laufeyjar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
Laufey Bergmundsdóttir, móður-
systir mín, verður borin til moldar
í dag og lögð við hlið eiginmanns
sins, Guðjóns Gíslasonar, sem hún
deildi lífinu með í farsælu hjóna-
bandi í tæp 54 ár. Kraftar hennar
voru þrotnir og hvíldin kærkomin.
Samt sem áður var fráfall hennar
óvænt og kom fyrr en okkur óraði
fyrir. Hún var heilsuhraust á efri
árum og óvílin þar til nú í vetur,
um áramót, að hún veiktist. Dró
þá skjótt af henni. Var hún um tíma
á Jósefsspítala í Hafnarfirði en fór
síðar til dvalar á hjúkrunarheimilið
Sólvang. Laufey lést þar aðfaranótt
föstudagsins 21. júní, á 86. aldurs-
ári..
Þegar Laufey kveður er mér sem
mörgum öðrum venslamanni henn-
ar söknuður í huga. En jafnframt
fyllist hugurinn þakklæti þégar
minningarnar um hana koma fram
í hugann. Tryggð, í gegnum þykkt
og þunnt, var aðalsmerki hennar.
Hún bar mikla umhyggju fyrir sínu
fólki, smáum og stórum, ungum og
öldnum, heimsótti það og ræktaði
frændsemina. Sama var um vinkon-
ur hennar, þar var ekki tjaldað til
einnar nætur, heldur til æviloka.
Afmæli, fermingar, giftingar, út-
farir ættingja og vina, ekkert slíkt
fór fram hjá henni.
Bernskuminningar mínar eru
bundnar Laufeyju í Uppsölum. Þeg-
ar móðir mín, Áðalbjörg, eignaðist
9. barn sitt haustið 1954 þurfti að
sjálfsögðu að koma barnahóp henn-
ar fyrir á meðan hún dvaldist á
spítalanum. Faðir minn leiddi mig,
5 ára snáða, einn dimman haustdag
upp að Uppsölum, með sængina
mína undir hendinni. í Uppsölum
var allt öðruvísi en heima, eitt barn
á bænum, allt í föstum skorðum,
traust, gamalt og gott. í sambýli
með þeim Guðjóni og Laufeyju voru
foreldrar Guðjóns, Gísli og Sigríður,
19. aldar fólk sem lét ekki lausung
tímans rugla sig í ríminu. Okkur
Laufeyju samdi þá vel eins og
endranær, þótt spaugilegur ágrein-
ingur yrði um ýmis praktísk atriði
daglega lífsins þessa daga í Uppsöl-
um sem einhvern veginn hafa fest
svo rækilega í minnið.
Laufey ólst upp á venjulegu sjó-
mannsheimili í Vestmannaeyjum á
fyrri hluta þessarar aldar, lengst af
í Presthúsum, við kröpp kjör en
reglusemi, heilbrigð lífsviðhorf og
sjálfsbjargarviðleitni. Hún bar
sterkan svip foreldra sinna, einkum
föður síns og föðurforeldra en þeim
var hún mjög handgengin og var
langdvölum í Hvíld þar sem þau
bjuggu á éfri árum. Skólagangan
var ekki lengri en lög sögðu. Eftir
fermingu vann hún ýmis störf, m.a.
um tíma á Sjúkrahúsi Vestmanna-
eyja, en veiktist og var um tíma á
Vífilsstöðum. Hún var lengi að ná
fullri heilsu en bar sig þó ávallt
vel. Rúmlega tvítug giftist hún
Guðjóni Gíslasyni frá Uppsölum,
fluttist þá heim til hans og bjó með
honum, í nábýli við foreldra hans,
upp frá því. Þar var samheldni mik-
il og eindrægni. Eftir fimm ára
hjónaband fæddist þeim einkason-
urinn, Gísli, sem síðar lærði prent-
iðn og hefur lengst af starfað við
hana. Afar kært var alla tíð með
honum og foreldrum hans, gagn-
kvæm virðing og umhyggja, en
gamnansemin aldrei langt undan
þar sem þau voru á ferð.
Laufey var mikil húsmóðir en að
því gaf hún sig óskipta fram á sex-
tugsaldur. Þau Guðjón áttu snoturt
heimili með sérstaklega notalegum
brag. Aldrei þraut þar kjarngóðan
íslenskan mat eða kaffibrauð. Af
stundvísi hennar og fyrirhyggju eru
margar sögur. Þegar hún fór í
bæinn í strætó, sem gekk á 15
mín. fresti, var hún oftast komin á
biðstöðina 14 og hálfri mínútu fyrir
brottför. Hún var alltaf fyrst ferð-
búin, stundum klukkustundum áð-
ur, spígsporaði um og sló hönskun-
um á handarbakið. Hún var glað-
sinna kona, hafði dillandi hlátur og
þótti alltaf mest gaman að gaman-
sögum af sjálfri sér. Hún fylgdist
vel með þjóðmálum og var mikill
lestrarhestur.
Guðjón, maður Laufeyjar, var
sérstæður maður. Hann vann fram-
an af ævi við ýmis störf í landi og
á sjó, en fór í skóla um miðjan ald-
ur og lagði fyrir sig tvær iðngrein-
ar, fyrst netagerð og síðar múrverk
sem hann starfaði lengi við. Ég
man þó vel eftir Guðjóni í netum á
árunum fyrir 1960 hjá Einari ríka
í Austurhúsinu ásamt Sigga á Eið-
um. Þar var glatt á hjalla, dósin
gekk og vísur kveðnar.
Guðjón var reglumaður á alla
grein, hagur mjög, duglegur og
fylginn sér. Hann var stórfróður
um marga hluti, las mikið og hug-
leiddi tilveruna. Fáa hef ég hitt sem
voru sögufróðari um mannlífið í
Vestmannaeyjum á fyrri hluta þess-
arar aldar en Guðjón í Uppsölum.
Við minnstu tilefni hins daglega lífs
léku honum á vörum sérkennileg
orðatiltæki og fyndnar sögur um
karla og kerlingar. Hann var í senn
alvöru- og gleðimaður. Hann var
alinn upp í annarri veröld en við
sem fæddumst um miðbik þessarar
aldar, hélt mikilli tryggð við upp-
runa sinn en hafði þó mikla aðlög-
unarhæfni þegar lífskjör bötnuðu
og traffík og konkúrensi tóku að
smeygja sér inn í þjóðfélagið. Þau
Guðjón og Laufey ferðuðust mikið
á seinni árum til útlanda, bæði til
skemmtunar og ekki síður til að
fræðast um heiminn. Þau áttu með
syni sínum sumarbústað við Þing-
vallavatn þar sem þau voru löngum
á sumrin og höfðu opið hús. Guðjón
lést fyrir um níu árum. Var þá
mikið frá Laufeyju tekið.
Árið 1956 fluttust þau Guðjón
og Laufey frá Vestmannaeyjum til
Reykjavíkur og bjuggu á Klepps-
vegi 56. Engu síður fóru þau oft
til Eyja, Guðjón var þar margar
vertíðir í netavinnu eftir það, og
ótal tilefni fundu þau til að fara
„austur í Eyjar“. Eftir að Guðjón
lést fór Laufey ein í átthagana, var
síðustu ár hjá móður minni nokkrar
vikur á hverju sumri og undi sér vel.
Heimili þeirra Guðjóns og Lauf-
eyjar hér í Reykjavík varð brátt að
„sendiráði" fjölskyldunnar. Þangað
voru allir velkomnir og fengu að
gista í öllum herbergjum. Búið var
um gesti í geymslunni inn af eld-
húsi þegar þrengst var. Maður fær
stundum kinnroða af tilhugsuninni
um þann átroðning sem þau máttu
þola. En þangað sóttu allir.
Þegar við systkinin, Jón og Þuríð-
ur, vorum í skóla hér í höfuðborg-
inni vorum við nær vikulegir gestir,
og „sendiráðið" varð að „þvotta-
stöð“ námsmanna. Aldrei var minna
við haft en dúka borð og bjóða
kaffi og kökur í stofu þegar við lit-
um inn, rétt eins og höfðingjar
væru á ferð. Seint, verður það allt
fullþakkað. Þegar móðir mín var til
lækninga í Reykjavík tók Laufey á
móti henni og heimsótti hana dag-
lega. Þær voru góðar saman og
rötuðu í mörg ævintýri; það sögu-
efni þrýtur ekki á einu kvöldi! Syst-
ur mínar, Birna, Elínborg, Þóra og
Lilla, börn þeirra og eiginmenn,
áttu ófár ferðir á Kleppsveginn sem
þær minnast oft og með miklu
þakklæti. Þar var hlýju viðmóti að
mæta, hjálpsemi og gleði.
Margt var spjallað og þau hjón
lágu ekki á skoðunum sínum um
menn og málefni. Hún var eldheitur
sjálfstæðismaður en hann hægri
krati. Þeim þótti lítið til 68-kynslóð-
arinnar koma, fannst lánasjóður
námsmanna vafasamt fyrirtæki,
alveg þangað til hann fór að lána
okkur fátækum systurbörnum
hennar! Um miðjan 8. áratuginn
fóru þau til Grikklands og kynntust
þar að eigin sögn afburðafarar-
stjóra sem gat svalað forvitni þeirra
um land og forna sögu. Sá hafði
ekki alltaf fengið háa einkunn fyrir
framgöngu sína þegar þjóðmálin
voru krufin yfir kvöldkaffi á Klepps-
veginum um og eftir 1970. En
þannig voru þau, alltaf tilbúin að
endurskoða mat sitt á mönnum og
málefnum þegar raun bar öðru
vitni, — ærlegt fólk. Minningin um
þau Guðjón og Laufeyju yljar okkur.
Gísli, Auður og Reynir sonur þeirra,
sem var augasteinn Laufeyjar síð-
ustu árin, hjálparhella, félagi henn-
ar og einkabílstjóri, eiga nú samúð
okkar því söknuður þeirra er mikr
ill. Lífið var Laufeyju móðursystur
minni gjöfult og gott, eins var hún
okkur, sem áttum samferð með
henni, örlát og ræktarsöm. Við lok
langrar ævi er okkur efst í hug
þakklæti fyrir órofa tryggð og vin-
áttu sem aldrei brást.
Helgi Bernódusson.
Þá er komið að kveðjustundinni,
amma mín, þeirri stund sem ég hef
alltaf kviðið fyrir og einkennist af
mikilli eftirsjá og sorg okkar sem
eftir lifum. En er þó jafnframt
bundin gleði, því ég veit að hann
elsku afi kemur móti þér með út-
breiddan faðm og umvefur þig
þeirri ástúð og hlýju sem hann sýndi
okkur frá fyrstu tíð. Jafnvel þó
hennar tími kunni að hafa verið
kominn, verður afar erfitt að sjá á ■
bak henni ömmu. Tengslin milli
okkar afa og ömmu eru órjúfanleg,
því ekkert var of gott fyrir barna-
barnið þeirra og minningin um þau
er afar lifandi í huga mínum. Við
andlát afa missti amma bróðurpart- .
inn af því öryggi sem hún hafði f,
ætíð búið við, því afi var í öllu henn-
ar stoð og stytta. Því var það afráð-
ið að hún flytti með okkur í Hraun-
hólana, þar sem hún bjó síðustu
æviárin. Reyndum við því áð hlúa
að henni eins og við frekast gátum.
Hún bjó yfir miklum lífsvilja og
sést það einna best á því að hún
minntist aldrei á dauðann við mig.
Sá kraftur og hugur sem í henni
var leyfði heldur ekki slíkar hugleið-
ingar. Hláturmild var hún alla tíð
og naut þess að gleðjast í góðra
vina hópi.
Amma hafði afskaplega gaman
af lestri bóka og dagblaða, fínt var
jafnan í kringum hana og dubbaði
hún sig upp enda þótt ekkert sér-
stakt stæði til. Afar kærar voru
henni heimsóknir ættingja sinna,
og má þar sérstaklega nefna ein-
staka tryggð sem Guðbjörg, Sigurð-
ur og Birna sýndu henni allt til
æviloka. Flökkukind var hún hin
mesta og utanlandsferðirnar, bæði
með afa og svo hennar tryggu vin-
konu, Jóhönnu Kristjánsdóttur,
voru margar og henni afar dýrmæt-
ar. Þær ferðir sem við tvö fórum
saman innanlands voru okkur báð-
um mikil upplyfting. Það voru með-
al annars heimsóknir til vina og
ættingja á bernskuslóðir hennar í
Vestmannaeyjum, þar sem móttök-
ur og gestrisni voru ávallt betri en
orð fá lýst. Áttum við þess kost að
skreppa saman í Þórsmerkurferð *
með Félagi eldri borgara.
Æði oft hugsa ég einnig til þeirra
ófáu, skemmtilegu daga sem við
afí, amma og ég brölluðum sitthvað
saman hér fyrr á árum. Þá var set-
ið við eldhúsborðið heilu morgnana,
drukkið útbleytt, tekið í spil eða
byggðar borgir úr leikfangakubb-
um. Amma var líka nokkuð kræf í
glímu hér áður, en þegar við tók-
umst á tókst snáðanum einhvern
veginn alltaf að vinna. Mörg voru
þau síðdegi sem við afi hjúfruðum
okkur saman í stóra rauða sófanum
í stofunni inni á Kleppsvegi og
ræddum heimsmálin okkar á milli
eða blunduðum. Og ekki má gleyma
að minnast þeirra eftirmiðdaga sem ~+
sest var upp í gráa Colt-inn og rúnt-
að um bæinn, með smástoppi niðri
á bryggju, eða góður sunnudags-
bíltúr austur fyrir fjall.
Sumarbústaðurinn á Þingvöllum
skipar í minningunni stóran sess,
allt frá frumbernsku, og ljóslifandi
er þegar dytta þurfti að bústaðnum
og afí tók sér hamar og nagla í
hönd. Snáðinn fékk auðvitað að
negla líka alveg eins og þeir sem
til vits og ára voru komnir, en
smíðin varð á stundum ansi skraut-
leg. Settumst við þá saman eftir
gott dagsverk í sólgryfjuna og nut-
um fallegra kvölda með kaffisopa
og bakkelsi, sem amma færði okk-
ur. Þau gáfu mér ómetanlega gott
og heilbrigt vegarnesti út í lífið og
fæ ég þeim það seint fullþakkað.
Hugur minn leitar á þessari stund
til ykkar og yndislegu áranna sem
við áttum saman. Svo mun verða
um ókomin ár. Þið verðið alltaf í
hjarta mínu.
Guð geymi ykkur bæði,
Reynir.
Gail flísar
TT r
rrf
& 11! *W '* *
Stórhöfða 17, viðGuIIinbrú,
simi 567 4844
|
I