Morgunblaðið - 15.09.1996, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sig. Sigm.
HRAFN 802 frá Holtsmúla er nú kominn yfir móðuna miklu en áhrifa
hans í íslenskri hrossarækt mun gæta um ókomin ár.
HRAFNINN
ER FLOGINN
Stóðhesturínn skipar öndvegi í hjörð hrossabóndans, hann er ímynd
reisnar og hofðingsskapar, hann er stolt hjarðarínnar, skrífar
Valdimar Kristinsson. Sá fremsti meðal jafningja í hópi stóð-
hesta, Hrafn frá Holtsmúla, er nú fallinn í valinn og með honum
genginn fremsti stóðhestur íslenskrar hrossaræktar á okkar dögum.
Varasamt hefur þótt að alhæfa í þessum efnum, þar sem smekkur
og tilfinningar ráða svo miklu sem raun ber vitni, en að þessu sinni
þarf enginn að velkjast í vafa um hver kóngurínn sé.
FERILL Hrafns frá Holts-
múia hefur verið með þeim
hætti að litlum vafa er
undirorpið hver skipar
þann heiðurssess að vera fremstur
stóðhesta í dag, þegar komið er að
leiðarlokum hjá þessum höfðingja.
Það er margt sem styður þessa
skoðun og er þar fyrst að_ nefna
ýmsar tölulegar upplýsingar. Ólíklegt
er að nokkur stóðhestur fyrr og síðar
eigi jafn mörg afkvæmi. Þar kemur
tvennt til, ending Hrafns var meiri
en nokkurs annars stóðhests og
gagnaðist hann hryssum að heita
má fram í andlátið. Öfugt við flesta
aðra hesta hélt Hrafn vinsældum alla
tíð og er hægt að segja að tískubólur
hafi aldrei dregið þar úr.
Á annað þúsund afkvæmi
Ætla má að Hrafn hafi á þeim
rúmu 28 árum sem hann lifði getið
af sér í kringum 1.200 hross. Þau
síðustu munu fæðast næsta vor.
Samkvæmt nýlegum tölum höfðu
397 þeirra fengið kynbótadóm um
miðjan júlí og yfir 700 eru skráð
hjá bændasamtökunum. Ennþá á
eftir að bætast við þennan hóp og
vafalítið munu koma fram nýir efni-
legir stóðhestar undan Hrafni næstu
fimm til sex árin.
Magn er eitt og gæði annað en
svo skemmtilega vill til að það virð-
ist fara saman hjá Hrafni þegar litið
er yfir afkvæmahópinn. Má með
réttu segja að ekkert hross hafi hin
síðari ár markað jafn djúp spor í
hrossarækt hérlendis.
Þokki stendur föður
sínum á sporði
Ótrúlegur fjöldi hátt metinna sona
hans munu öðru fremur gera föður-
inn ódauðlegan í hrossarækt fram-
tíðarinnar. Ekki liggur fyrir fjöldi
stóðhesta undan Hrafni, en við laus-
lega talningu má ætla að hátt í 30
hafi hlotið yfir átta í einkunn, sem
er hinn óopinberi þröskuldur í gæða-
mati kynbótahrossa.
Þokki frá Garði er eini Hrafnsson-
urinn sem skotið hefur föður sínum
aftur fyrir sig í kynbótamati bænda-
samtakanna, en hann stóð efstur
stóðhesta með afkvæmum á lands-
mótinu 1994 oghlaut 1. heiðursverð-
laun. Ekki er marktækur munur á
þeim feðgum í matinu, munar einu
stigi. Gera má ráð fyrir að Hrafn
hefji göngu sína niður stiga kynbóta-
matsins á næstu árum eins og aðrir
fallnir höfðingjar hafa gert.
Hátt metin afkvæmi
Af öðrum sonum Hrafns má nefna
Kolfinn frá Kjarnholtum, sem efstur
stóð af sex vetra hestum á landsmót-
inu 1990 og bróðir hans Gassi frá
Vorsabæ sem var þar í öðru sæti.
Báðir hlutu þeir svo fyrstu verðlaun
fyrir afkvæmi fjórum árum síðar á
Hellu ’94. Áður hafði Fáfnir frá
Fagranesi hlotið fyrstu verðlaun fyr-
ir afkvæmi. í Danmörku hefur Darri
frá Kampholti hlotið 1. heiðursverð-
laun fyrir afkvæmi samkvæmt
gamla kerfínu. Viðar frá Viðvík hef-
ur hlotið fyrstu verðlaun fyrir af-
kvæmi og sömuleiðis er Adam frá
Meðalfelli kominn í þennan hóp þótt
, ekki hafí hann hlotið þessa vegtyllu
með formlegum hætti ennþá. Þá er
þess að geta að samkvæmt kynbóta-
mati BÍ eru Viðar og Gassi komnir
í heiðursverðlaunaflokk hvað varðar
stig og afkvæmafjölda en hafa ekki
verið sýndir sem slíkir. Öfugt við
það sem ýmsir hafa haldið fram virð-
ist styrkur Hrafns mikill í framrækt-
un og hefur nú einn sonarsonur
hans Dagur frá Kjarnholtum sem
er undan Kolfinni hlotið fyrstu verð-
laun fyrir afkvæmi. Auk þess að
hafa getið af sér marga 1. verðlauna
stóðhesta eru ýmsir þekktir stóð-
hestar tengdir honum í gegnum
mæðumar. Má þar nefna að Hrafn
er móðurafi Baldurs frá Bakka,
langafi Orra frá Þúfu í móðurættina
en einnig tengdur honum í gegnum
föður Orra, Otur eins og að framan
-getur. Þá hafa nokkrar dætur
Hrafns hlotið 1. verðlaun fyrir af-
kvæmi. Svona mætti lengi halda
áfram en þessi fáu sýnishom gefa
vísbendingu um hversu víðtæk áhrif
Hrafns eru orðin í ræktunarstarfinu.
Hægt væri sömuleiðis að gera
langan lista yfír þau hross undan
Hrafni sem skarað hafa fram úr í
gæðinga- eða íþróttakeppni. Má þar
nefna bræðuma frá Glæsibæ Sölva
og Glæsi, Dimmu frá Gunnarsholti,
ísak frá Litladal, Loga frá Skarði,
Fjölni frá Kviaþekk og þannig mætti
áfram telja. Óhætt er að fullyrða
að þarna komist enginn stóðhestur
með tæmar þar sem Hrafn hefur
hælana. En eitt dæmið um út-
breiðslu hans er nýafstaðið fjórð-
ungsmót þar sem hann á langflest
afkvæmi allra stóðhesta ef talin eru
öll hross sem skráð eru til leiks í
kynbótasýningu og öllum aldurs-
flokkum gæðingkeppninnar.
Ættlítill krónprins
Hrafn er holdgervingur blendings-
ræktunarinnar sem stunduð er af
flestum hrossaræktendum hérlendis.
Ættartala hans er ekki stórmerkileg,
þótt þar séu að baki gamlir traustir
stofnar. Móðir hans var Jörp 3781
frá Holtsmúla, en föðurafí hennar
var sá kunni ættarhöfðingi Nökkvi
frá Hólmi, en í móðurættina má fínna
hross af Svaðastaðastofni.
Faðir Hrafns var Snæfaxi 663 frá
Páfastöðum, lítt þekktur hér á landi,
en var seldur til Svíþjóðar þar sem
hann var mikið notaður, ekki síst
eftir að ljóst var í hvað stefndi með
son hans á íslandi. Snæfaxi var
meðal annars út af hrossum frá
Axlarhaga, en langafi hans í föður-
ætt var Goði 401 frá Miðsitju, en í
móðurættina eru Kirkjubæjarhross
og önnur hross af Svaðastaðastofni.
Það eru sem sagt tvær meginlínur
sem koma saman í Hrafni, annars-
vegar Svaðastaðalínan og svo
Hornafjarðarhross hinsvegar. Þess
ber að geta að all nokkrar gloppur
eru í ættartré hans.
Efast um faðemið
Fljótlega eftir að farið var að
temja Hrafn kom upp sá kvittur að
hann væri ekki sonur Snæfaxa held-
ur væri hann undan Blakki frá
Sauðadalsá. Þorkell Bjamason fyrr-
verandi hrossaræktarráðunautur
kveðst hafa rætt þetta í fullri ein-
lægni við Sigurð Ellertsson bónda í
Holtsmúla á sínum tíma og hann
fullvissað sig um að Hrafn væri rétt
feðraður. Til stóð að sögn Þorkels
að kveða þennan orðróm niður með
blóðflokkarannsóknum en þegar til
átti að taka hafði Jörp móðir Hrafns
verið felld hálfum mánuði áður en
haft var samband við heimilisfólkið
í Holtsmúla þannig að ekkert varð
af slíku. Þorkell segist sannfærður
um að Sigurður fari með rétt mál.
Friðrik Stefánsson bóndi og tamn-
ingamaður í Glæsibæ hafði mikil
afskipti af Hrafni. Það kom í hans
hlut að temja klárinn og er hann sá
maður sem hvað best þekkir kosti
Hrafns sem reiðhests. Friðrik telur
af og frá að Hrafn geti verið undan
Blakki.
„Farið var með Jörp í girðingu til
Snæfaxa að Páfastöðum og hún síð-
an sótt þangað að gangmáli loknu.
Fullvíst er að enginn stóðhestur ann-
ar hafði komist í girðinguna á þess-
um tíma, enda hefði slíkt ekki farið
milli mála. Þá verður það að teljast
afar ólíklegt að hryssan hafi stokkið
út úr girðingunni og komið aftur af
sjálfsdáðum eftir að hafa nælt sér í
fang annars staðar“ segir Friðrik.
Fjöðrin og hænan
Upphafið að þessum orðrómi seg-
ir Friðrik að rekja megi til þess að
bóndi einn hafi eitt sinn komið í
hesthúsið í Holtsmúla og hafi Hrafn
verið á húsinu. Hafi hann skoðað
hestinn og fundist hann líkur Blakki
frá Sauðadalsá og haft á orði að
hann hlyti að vera undan honum.
Fljótlega hafi fjöðrin farið að
breytast í hænu og finnst Friðriki
ómaklegt af Gunnari Bjarnasyni
fyrrverandi hrossaræktarráðunauti
að setja þennan orðróm á prent, þar
sem Gunnar fullyrðir að Hrafn sé
undan Blakki, hann sem ekki hafði
hugmynd um sannleikann í málinu
heldur hleypur þarna eftir sögusögn-
um eða orðrómi.
En svo vikið sé að uppvaxtarárum
Hrafns kveðst Þorkell ráðunautur
fyrst hafa séð hann hjá Sigurði
tveggja vetra gamlan og hrifíst mjög.
„Hann var dálítið styggðarlegur, ný-
kominn inn á útmánuðum en hafði
mjög góð áhrif á mig. Talaðist okkur
svo til að hann yrði ekki geltur að
svo komnu máli,“ segir Þorkell og
bætir við „ég sá hann svo síðar í
tamningu hjá Friðriki í Glæsibæ þeg-
ar hann var á fjórða vetri. Hann var
lítið taminn en virtist lofa góðu, gerði
allt sem hann var beðinn um en að
sjálfsögðu engin sérstök tilþrif á
þessu stigi málsins."
Auðtaminn
eðlisgæðingur
í tamningu reyndist Hrafn ein-
staklega auðveldur. Mjög lítið var
fyrir honum haft, segir Friðrik í
Glæsibæ. „Hann var frekar við-
kvæmur til að byrja með en það fór
strax af þegar farið var að ríða hon-
um. Gangurinn kom að sama skapi
án nokkurrar fyrirhafnar. Brokkaði
bara fyrst en töltið kom fljótlega,
mjúkt og rúmt. Skeiðið kom að sama
skapi án þess að nokkuð þyrfti að
leita eftir því,“ segir Friðrik sem
viðurkennir eftir stutta umhugsun
að líklega sé Hrafn besti reiðhestur
sem hann hafi komið á bak.
Síðar um sumarið kom Hrafn
fram á fjórðungsmótinu sem haldið
var á Vindheimamelum 1972. Stóð
hann þar efstur fjögurra vetra stóð-
hesta og varð það hlutskipti hans
hvar sem hann kom síðar fram í
dómi. í einkunn hlaut hann 8,20
fyrir byggingu, 8,13 fyrir hæfileika
og 8,15 í aðaleinkunn. í dómsorði
segir: „Stór, glæsilegur, full knöpp
afturbygging. Fjölhæfur, rúmur,
viljagóður, lyftir vel fótum, gæðings-
efni.“ Hér var gefinn tónninn og
segja má að allur ferill Hrafns hafi
verið eftir þessu.
Hrafn og Ófeigur
Tveimur árum seinna er landsmót
haldið á Vindheimamelum og Hrafn
þá orðinn sex vetra gamall og hróð-
ur hans farinn að berast meðal
hestamanna. Á mótinu _ var hörð
keppni milli Hrafns og Ófeigs 818
frá Hvanneyri í flokki sex vetra stóð-
hesta. Skiptust menn í tvo hópa og
ríkti mikil spenna um hvor þeirra
hlyti fyrsta sæti, því hér fóru tveir
aftmrða gæðingar. Hrafn hafði sig-
ur, hlaut 0,01 stigi yfir Ófeig. Næstu
árin á eftir má segja að keppnin
hafi haldið áfram milli Hrafns og
Ófeigs, þótt aldrei kepptu þeir á
sama vettvangi eftir þetta.
Á fjórðungsmóti á Vindheimamel-
um 1979 var Hrafn sýndur með af-
kvæmum og hlaut þá fyrstu verðlaun
eins og búist hafði verið við, aðeins
ellefu vetra gamall. Hlaut hann 7,95
í einkunn, en árið eftir náði Ófeigur
að rétta hlut sinn eftir ófarirnar ’74,
er hann hlaut 1. verðlaun fyrir af-
kvæmi á Kaldármelum og 0,12 stig-
um hærri einkunn en Hrafn. En
þess ber að geta að hann var þá ári
eldri en Hrafn var þegar hann hlaut
sinn fyrsta afkvæmadóm.
Keppinautamir
skildir eftir
Á landsmótinu 1982 á Vindheima-
melum keppti Hrafn til heiðursverð-
launa, þar sem fylgdu honum tólf
afkvæmi og samanlögð meðalein-
kunn þeirra mátti ekki vera undir
8,10. Sörli frá Sauðárkróki hafði