Morgunblaðið - 18.09.1996, Qupperneq 4

4 MIÐVIKUÐAGUR 18. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
T ryg-gingastofnun óskar eftir rannsókn á lyfjakostnaði
Samdráttur á sjúkrahúsum
liækkar kostnað vegna lyfja
TR með gögn sem benda til að veru-
legur munur sé á heildsöluverði lyfja
hér og annars staðar
TRYGGINGASTOFNUN ríkisins
hefur ákveðið að óska eftir því að
kannað verði hversu mikið lyfja-
kostnaður stofnunarinnar hefur
aukist vegna samdráttar í starf-
semi sjúkrahúsanna. Kristján Guð-
jónsson, deildarstjóri hjá Trygg-
ingastofnun, segir ljóst að sam-
dráttur í starfsemi sjúkrahúsanna
stuðli að aukningu á lyfjakostnaði.
Útlit er fyrir að lyfjakostnaður TR
á þessu ári hækki um 7% milli ára,
sem er svipuð aukning og undanf-
arin ár.
„Það er alveg ljóst að þegar
sjúklingar eru útskrifaðir fyrr og
veikari en áður og sjúklingar, sem
áður voru lagðir inn, eru ekki lagð-
ir inn, þá eru þeir í meðferð heima
hjá sér, sem er ekki síst lyfjameð-
ferð. Þessir sjúklingar sækja lyfín
út í apótek í staðinn fyrir að fá þau
á deildum sjúkrahúsanna þar sem
þau eru ódýrari. Við vitum að þetta
er þáttur í aukningu á lyfjakostn-
aði, en það á eftir að mæla hversu
stór hluti af aukningunni er af
þessum sökum,“ segir Kristján.
TR gerir kröfu til
lyfjaverðsnefndar
Kristján segir að Trygginga-
stofnun muni á næstu dögum gera
kröfu til lyfjaverðsnefndar, sem er
ný nefnd sem komið var á fót með
nýjum lyfjalögum, um lækkun á
innflutningsverði nokkurra tiltek-
inna lyfja. Stofnunin getur lagt
fram slíkar kröfur með því að
leggja fram gögn um mun á heild-
söluverði lyfja hér og í öðrum lönd-
um. Ef lyfjaverðsnefnd fellst á rök
TR um að óeðlilegur munur sé á
heildsöluverði lyfja hér og í ná-
grannalöndum okkar getur hún
lækkað verðið.
Kristján segir að TR sé með
gögn sem bendi til að verulegur
munur sé á heildsöluverði lyfja hér
og annars staðar. Hann segir að
um sé að ræða lyf þar sem ekki
séu til sambærileg ódýrari lyf.
Ekki sé því fyrir hendi hvati til
þess að lækka innflutningsverðið.
Kristján segir að lyfjakostnaður
Tryggingastofnunar hafi aukist um
7% að jafnaði síðustu ár. Þessi
aukning hafi orðið þrátt fyrir marg-
víslegar aðgerðir sem gripið hafi
verið til af hálfu stjórnvalda til að
draga úr lyfjakostnaði. Hann segir
að aukningin hefði orðið muni meiri
ef ekkert hefði verið gert. Skýring-
in á hærri lyfjakostnaði sé m.a. að
stöðugt sé verið að taka fleiri ný
og dýr lyf í notkun.
Hlutdeild sjúklinga í lyfjakostn-
aði hefur verið aukin síðustu ár.
Séu þessir tveir þættir lagðir saman
jókst lyfjakostnaður landsmanna
um 11,5% á síðasta ári. Kristján
segir að lyfjakostnaður lands-
manna hafi aukist um 10-11% á
fyrstu átta mánuðum þessa árs.
Auglýsing-
ar á ensku
gagnrýndar
STJÓRN íslenskrar málnefndar
hefur sent frá sér ályktun þar sem
þeim tilmælum er beint til auglýs-
enda og fjölmiðla sem birta auglýs-
ingar um kvikmyndasýningar og
leigu myndbanda, að þeir hugi að
því hvort við hæfi sé að auglýsing-
arnar séu birtar að mestu eða öllu
leyti á erlendu máli og þá langoft-
ast ensku.
í ályktuninni segir ennfremur
að það virðist vera orðin venja að
heiti- kvikmynda séu látin óþýdd.
Málnefndin vill að viðkomandi
fjölmiðlar hugi að þessum málum
og hvort að þarna sé framfylgt
skráðum eða óskráðum reglum um
menningarlegt hlutverk og rækt
við íslenska tungu.
Bent á ábyrgð fjölmiðla
„Málnefndin bendir sérstaklega
á ábyrgð áhrifamestu fjölmiðla
landsins,“ segir í ályktuninni.
Einnig vísar málnefndin til
ákvæða samkeppnislaga, þar sem
segir að auglýsingar sem höfða
eigi til íslenskra neytenda skuli
vera á íslenskri tungu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
I- ,.lj fe 1 wQA.

li< ^ 1 lM 1 ~
Almanak fyrir Is-
land 1997 komið út
Hala-
stjarnan
Hale-Bopp
væntanleg
ALMANAK fyrir ísland 1997
er komið út hjá Háskóla ís-
lands. Ritið hefur verið gefið
út samfellt allt frá árinu 1837
og er þetta því 161. árgangur-
inn.
Dr. Þorsteinn Sæmunds-
son, stjörnufræðingur hjá
Raunvísindastofnun Háskól-
ans, hefur reiknað almanakið
og búið það til prentunar.
í ritinu er að finna margvís-
legar upplýsingar auk daga-
talsins. Má þar nefna töflur
um sjávarföll og gang himin-
tungla, stjörnukort, kort sem
sýnir áttavitastefnur á Is-
landi, yfirlit um mælieiningar,
veðurfar og fleira.
Þar er einnig grein um
halastjörnuna Hale-Bopp,
sem spáð er að verði áberandi
á himninum á næsta ári. Nafn
sitt dregur hún af bandarísku
stjörnuáhugamonnunum
Thomas Bopp og Alan Hale,
sem fyrstir komu auga á hana
I júlí 1995. Hún var þá mun
lengra frá sólu en Júpíter og
hafa áhugamenn aldrei áður
fundið halastjömu í svo mik-
illi fjarlægð. Skilyrði til að sjá
halastjörnuna Hale-Bopp frá
íslandi munu verða best í
marsmánuði.
Selshreifar á
þorrablótið
MIKIL og Iöng hefð er fyrir sel-
veiðum við Skjálfanda. Ekki ber
á öðru en Húsvíkingar séu enn
að því Sigurbjörn Sörensson og
Hörður Sigurbjarnarson voru að
gera að stórum blöðrusel á
bryggjunni á Húsavík þegar
blaðamenn voru þar á ferð í vik-
unni. Hörður sagði að gamlar og
góðar selaskyttur hefðu veitt
selinn austur af Flatey. Þeir fé-
lagar hefðu hins vegar fengið
að nýta kjöt og hreifa enda súrs-
aðir selhreifar ómissandi í þorra-
blótunum. Blöðruselurinn er um
300 kg að þyngd.
Aukin ásókn í
hússtjórnamám
Kísilþörungur breiðist
út í ám á Vesturlandi
Veiðimálastofnun að kortleggja útbreiðslu þörungsins
AUKINN áhugi er á námi í hús-
stjórnarfræðum hérlendis en Hús-
stjórnarskólinn I Reykjavík hefur
haft námskeið í slíkum fræðum í
boði undanfarin ár. Nemendum þar
hefur fjölgað ört á skömmum tíma
og í ár hafa umsóknir um skólavist
ekki verið fleiri frá árinu 1970.
í hússtjómardeild stunda yfirleitt
nám stúlkur um tvítugt. Þær sitja
fjögurra mánaða dagnámskeið þar
sem lögð er áhersla á verklega
kennslu i heimilisstörfum.
Samkvæmt upplýsingum Ingi-
bjargar Þórarinsdóttur, skólastjóra
Hússtjórnarskólans, hafa nú 60
stúlkur sótt um á námskeiðið sem
hefst eftir áramót en einungis 24
stúlkur munu komist að. Því þurfi
að vísa 36 stúlkum frá.
Aðeins fimm kennarar starfa við
skólann og þar sem námið er að
mestu verklegt er ekki hægt að sinna
meiri fjölda. Rekstur skólans er í
höndum stjórnvalda, skólagjöld eru
3.000 krónur en auk þess borga
nemendur allan efniskostnað sjálfír.
Karlmenn sækja ekki um
Ingibjörg telur aukna ásókn bera
vott um vilja stúlknanna til að reka
gott heimili. „Það er greinilega auk-
inn áhugi í þjóðfélaginu á bættu
mataræði, handavinnu og hvers kyns
heimilisstörfum." í boði er kennsla
í matreiðslu og ýmiss konar sauma-
skap, svo sem bútasaumi, og vefn-
aði en auk þess er stúlkunum kennt
hvernig hirða eigi heimili.
í bóklega hluta námsins er stúlk-
unum kennd næringarfræði, textíl-
fræði, neytendafræði og fjölskyldu-
fræði sem er sambland af félags-
fræði og uppeldisfræði.
Að sögn Ingibjargar hafa karl-
menn ekki óskað eftir skólavist í
hússtjórnardeild en þeir hafi hins
vegar sótt matreiðslunámskeið.
KÍSILÞÖRUNGURINN Dydim-
osphenia geminata, sem var fyrst
greindur í Hvítá í Borgarfirði
haustið 1994, hefur breiðst mjög
út og finnst nú í flestum ám Borg-
arfjarðar og eitthvað vestur á
Mýrar að sögn Sigurðar Más Ein-
arssonar fískifræðings hjá Vestur-
landsdeild Veiðimálastofnunar.
Kortlagning á útbreiðslu þörungs-
ins hefur verið meginverkefni
þeirra Sigurðar Más og Gunnars
Steins Jónssonar hjá Hollustu-
vernd ríkisins.
í skýrslu sem þeir Sigurður Már
og Gunnar Steinn sendu frá sér
fyrr á þessu ári kemur fram að
meginhluti lífþyngdar þörungsins
sé í stilknum og blaðgræna finnist
eingöngu í frumunni sem situr á
enda hans. Þetta skýri gráleitan lit
þörungabreiðunnar og að þörungur
með Iífsform af þessu tagi geti
vaxið í miklum straumi og náð
mikilli lífþyngd í rennandi vatni.
„Þörungurinn myndar þéttan
gráleitan massa sem þekur botn-
inn. Hann getur kæft annan gróð-
ur og veldur því röskun á líf-
ríkinu. Við verðum að fylgjast
grannt með framvindu mála,“ seg-
ir Sigurður Már.
Lítið rannsakað
Síðan þörungsins varð vart hef-
ur verið unnið að því að afla skýr-
inga á tilurð hans í íslenskum ám,
en að sögn þeirra félaga hafa
skipulagðar rannsóknir á fersk-
vatnsþörungum ekki farið fram
hér á landi, né heldur vöktun á
efna- og eðlisfræðilegum þáttum.
Þannig hefur ekki verið hægt að
kanna hvort breytingar hafi orðið
á umhverfisþáttum sem gætu
gefið skýringar á þessum mikla
þörungavexti.
Kortlagningin hefur haldið
áfram í sumar og er vinnu sumars-
ins ekki lokið. Sumarið 1995 var
lögð áhersla á að skoða aðra staði
en þá sem þörungurinn fannst á
1994. Helsta niðurstaðan var sú
að hann virtist hafa færst ofar á
vatnasvæðin. Fannst hann m.a. í
Grímsá, Norðurá, Litlu Þverá,
Kjarrá, Hvítá og Reykjadalsá.