Morgunblaðið - 01.10.1996, Page 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 1. OKTÓBER 1996 ________________________ íiORGUNBLAÐIÐ
FÓSTURSKÓLIÍSLAIMDS 50 ÁRA
Fósturskóli íslands
stendur á krossgötum.
Það er samdóma álit
' þeirra Gyðu Jóhanns-
dóttur skólastjóra,Val-
borgar Sigurðardóttur
fyrrum skólastjóra
og Stefáns Ólafs Jóns-
sonar formanns skóla-
nefndar, en Guðrún
n Guðlaugsdóttir ræddi
við þau um málefni skól-
ans fyrir skömmu.
AFUNDI með þeim Gyðu,
Valborgu og Stefáni
kom fram að nám og
vinnubrögð í skólanum
hafa færst æ nær vinnubrögðum
í háskóla, enda er nám þar metið
jafngilt þriggja ára námi leikskóla-
jkennara á hinum Norðurlöndun-
í um, þar sem það er á háskóla-
stigi. Kennaraháskóli íslands met-
ur þriggja ára nám til 45 eininga
*—ií almennu grunnskólanámi. Eins
árs framhaldsdeild Fósturskóla ís-
lands er metið sem fyrri hluti
meistaranáms við Kennaraháskóla
íslands og sem fyrsta námsár við
sérkennsludeild Háskólans í Ósló.
Nú er verið að vinna að frumvarpi
um Uppeldisháskóla sem felur í sér
að nám við Fósturskóla íslands
verði á háskólastigi. Þetta er mikil
breyting frá því sem var fyrir
fimmtíu árum þegar skólinn hóf
starf fyrir forgöngu Barnavinafé-
^fegsins Sumargjafar og nefndist
þá Uppeldisskóli Sumargjafar.
Valborg Sigurðardóttir var
fyrsti skólastjóri Fósturskóla ís-
lands. „Ég var við nám í uppeldis-
og sálarfræði í Bandaríkjunum
árið 1945. Þá barst mér einn dag-
inn bréf frá fröken Þórhildi Ólafs-
dóttur sem var forstöðukona
barnaheimilisins Tjarnarborgar.
j Hún bað mig að taka að mér skóla-
stjóm hins fyrirhugaða skóla Sum-
argjafar, sem menn sáu þá fyrir
sér að yrði seinna sérdeild við
Kennaraskólann,“ segir Valborg.
Að höfðu samráði við prófessora
sína ytra svaraði Valborg tilboðinu
rjátandi og fór að loknu masters-
prófí til New York til þess að kynna
sér starfsemi leikskóla og dag-
heimila þar. Auglýsing var birt í
dagblöðum Reykjavíkur haustið
1946 þar sem fyrirhuguðu námi
við skóla Sumargjafar var lýst og
voru 5 námssvið tilgreind, sem eru
að stofni til þau sömu og eru í
skólanum í dag. Inntökuskilyrði
\ voru að nemandi væri fullra 18
; ára og hefði lokið prófí frá gagn-
Á ögrandi
tímamótum
FÓSTURSKÓLI íslands Morgunblaðið/Þorkell
Gyða VALBORG Sigurðardóttir og Stefán
Jóhannsdóttir Ólafur Jónsson.
fræðaskóla eða hefði
hliðstæða menntun.
Níu stúlkur hófu nám
og útskrifuðust vorið
1948. Allar hafa þær
unnið meira eða
minna í þágu bama-
heimila síðan.
Hafði ekki
skrifstofu í 16 ár
„Skólinn hóf starf
sitt í einu herbergi í
húsnæði Tjamarborg-
ar. Skólinn var lengi
vel í húsnæðisvand-
ræðum, við vorum
alltaf á hrakhólum. Á
tíu ára afmæli fyrsta
nemendaárgangsins færði hann
skólanum að gjöf eftirprentun eftir
Kjarval,“ segir Valborg. „Ég þakk-
aði í ræðu fyrir þá fallegu hugsun
gamalla nemenda að vilja prýða
veggi skólans, en gat þess jafn-
framt að því miður væri enga veggi
að prýða, við vissum þá ekki hvar
skólinn myndi starfa næsta haust.“
Uppeldisskóli Sumargjafar hét
Fóstruskóli Sumargjafar frá árinu
1957 og Fósturskóli íslands frá
árinu 1973, en þá tók ríkið við
starfsemi skólans af Sumargjöf.
„Ég hafði ekki skrifstofu við
skólann fyrstu sextán árin, hún
var á borðstofuborðinu heima hjá
mér,“ segir Valborg. Skólinn starf-
aði víða. „En það vom örlög okkar
að í hvert sinn sem við fengum
sæmilega gott húsnæði þá uxum
við upp úr því.“ Meðan Valborg
var enn skólastjóri Fósturskólans
fékk hann loks eigið húsnæði þeg-
ar ríkið keypti af Reykjavíkurborg
annað hús Laugalækjarskóla við
Leirulæk. í því húsnæði er skólinn
enn. Þar var fyrst rúmt um skóla-
starfið en nú er þetta húsnæði
orðið allt of lítið. Gyða Jóhanns-
dóttir, núverandi skólastjóri, sýnir
mér út um gluggann hvar búið er
að koma fyrir stöplum undir tvær
færanlegar kennslustofur. „Þetta
bætir úr allra sárustu þörfinni, en
við erum eigi að síður í óskaplegum
húsnæðisvandræðum," segir Gyða.
Hún var staðgengill Valborgar árið
1981. „Það var með mig eins og
Valborgu að tilboðið um að taka
hér við skólastjórn fyrir Valborgu
um tíma kom mér mjög á óvart,
ég vann þá við rannsóknir við
Háskóla íslands og var aðstoðar-
kennari dr. Jóns Torfa Jónassonar.
Þáverandi formaður skólastjórnar,
dr. Þuríður Kristjánsdóttir, sem
raunar hafði leyst Valborgu af um
tíma, spurði mig á gangi niður
Bankastræti hvort ég væri ekki til
í að vera skólastjóri Fósturskólans
í eitt ár. Ég tók því fjarri fyrst en
ráðfærði mig svo við dr. Jón Torfa
sem hvatti mig til að taka tilboð-
inu. Eftir árið fór ég út til fram-
haldsnáms og var að ljúka mast-
ers-námi í þróunarsálfræði frá
Harvard háskóla í Boston þegar
Valborg hringdi til mín á afmælis-
daginn minn og bað mig að leysa
sig af aftur. Það leiddi til þess að
ég tók hér við af henni árið 1985.“
Umbrot í menntun fóstra
Stefán Ólafur Jónsson formaður
skólanefndar Fósturskóla íslands
hefur fylgst náið með starfi skól-
ans síðan árið 1973. „Þá var ég
deildarstjóri í menntamálaráðu-
neytinu og undir mig heyrðu sér-
skólarnir," segir Stefán. Valborg
getur þess kankvíslega að þau
Stefán hafi „marga hildi háð“,
meðan þau bæði höfðu með að
gera starfsemi Fósturskólans,
hvort sínum megin við borðið.
„Ekki greindi okkur nú verulega á
nema þegar hugmyndir komu fram
um að koma fósturnámi inn í fjöl-
brautanám," segir Stefán. „Þá var
mikil tilhneiging til þess að koma
sem mestu af námsefni sérskól-
anna inn í brautir við fjölbrauta-
skólakerfið, sjónarmið Valborgar
varð ofan á og Fósturskólinn var
áfram sérskóli," bætir hann við.
Fyrir hönd ríkisins átti Stefán þátt
í að kaupa núverandi húsnæði fyr-
ir Fósturskólann og þá sem oftast
endranær ríkti mikill einhugur
meðal allra þeirra sem að starfi
skólans komu. „Nú er skólinn
þannig settur að hann er með nám
sem bæði er á framhaldsskólastigi
og háskólastigi en lögin eru ennþá
miðuð við framhaldsskólastig,“
segir Stefán. „Umbrot eru nú í
menntun fóstra, búið er að veita
Háskólanum á Akureyri heimild til
að mennta leikskólakennara en
Fósturskóli íslands er ekki form-
lega enn kominn með nám á há-
skólastigi. Kröfur til menntunar
og hæfni fólks í kennslu hafa ver-
ið að aukast og ég tel óhjákvæmi-
legt að samræma menntun leik-
skólakennara þeirri menntun sem
grunnskólakennarar hafa. Mönn-
um hefur orðið æ betur ljóst hve
mikilvægt það er að búa vel að
börnum frá upphafi, það hefur svo
mikil áhrif á þroskaferli þeirra.
Eftir að Stefán hætti störfum hjá
menntamálaráðuneytinu tók hann
sæti í skólanefnd Fósturskóla Ís-
lands og veitir hann nú nefndinni
forstöðu, en hún sér um stefnu-
mörkun í málefnum skólans. „Nú
kemur það í minn hlut að semja
við ráðuneytið, ég er því kominn
hinum megin við borðið,“ segir
hann og brosir.
Hugmyndir eru nú uppi um að
steypa saman í einn skóla Fóstur-
skóla íslands, Þroskaþjálfaskóla
íslands,' Kennaraháskóla íslands
og íþróttaskólanum á Laugarvatni
og er verið að vinna að frumvarpi
til laga um Uppeldisháskóla ís-
lands. Þrjár námsbrautir eru nú
starfræktar við Fósturskóla ís-
lands. Frá árinu 1983 hefur nær
Þolinmæði og geðprýði
mikilvægir eiginleikar
„Það er mjög gaman og
yndislegt að stunda nám í
Fósturskólanum,“ sagði Asdís
Jesdóttir í samtali við blaða-
mann Morgunblaðsins. Hún
kvaðst lengi hafa haft áhuga
á börnum og það hafi ráðið
námsvali hennar. „Námið
sjálft er áhugavckjandi og til
þess fallið að læra að þekkja
sjálfan sig.“ Hún kvað þolin-
mæði og geðprýði mikilvæga
eiginleika fyrir leikskóla-
kennara. „Engin ein uppeldis-
aðferð er til sem hentar öllum
börnum, það þarf að sinna
hverju barni á þann hátt sem
skapgerð þess og eiginleikar
krefjast.“ Ásdís kvaðst ætla
að hefja störf sem leikskóla-
kennari strax og námi lýkur
í vor en þá hefur hún lokið
þriggja ára námi leikskóla-
kennara frá Fósturskóla Is-
lands. „Þegar litið er yfir
skólastarfið finnst mér mynd-
íð, tjáning og framsögn lyfta
náminu en hver og ein grein
er skemmtileg á sinn hátt.
Mér hefur aldrei leiðst í þess-
um skóla, það er meira en
sagt verður um mína fyrri
skólaveru. Mér finnst þetta
nám höfða mun meira til mín
en t.d. menntaskólanám mitt.“
Mikill meirihluti nemenda
Fósturskóla Islands eru stúlk-
ur. „Strákarnir eru örfáir en
ég dáist að kjarki þeirra að
leggja þetta fyrir sig, það eru
enn svo miklir fordómar í
samfélaginu, það þykir sér-
kennilegt að karlmenn stundi
svona nám.“ Ásdís kvaðst ekki
vera ánægð með þau laun sem
leikskólakennarar bera út
býtum að námi loknu. „Eigi
að síður er ég ánægð með
mitt val og ég hlakka til að
taka til starfa,“ sagði Ásdís að
lokum.
ÁSDÍS Jesdóttir með dóttur sína Ragnhildi
Rún Vilmundardóttur.