Morgunblaðið - 03.10.1996, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 3. OKTÓBER 1996 31
STEFNURÆÐA FORSÆTISRÁÐHERRA
fyrir að verkalýðsforingjar og for-
ráðamenn atvinnulífsins muni við
næstu kjarasamninga ganga fram í
senn af sanngirni og ábyrgð. Því
verður ekki trúað, fyrr en fullreynt
er, að nokkur forystumaður á vinnu-
markaði vilji á ný innleiða óöld óða-
verðbólgu í landinu. Þá yrðu þeir
þeim verstir, sem þeir eiga að vinna
best. Arangri þjóðarinnar yrði í einu
vetfangi kippt í burtu og hún kæm-
ist aftur á byrjunarreit í efnahags-
málum og samkeppnisstaða hennar
út á við stórskaðaðist. Sú kaup-
máttaraukning, sem orðið hefur á
undanförnum árum, þurrkaðist fljót-
verður auðvitað að fara að með gát,
því forsendan verður að vera að rík-
issjóður sé framvegis rekinn halla-
laus. Það hlýtur að vera auðvelt að
ná þjóðarsamstöðu um efnahagsleg-
ar forsendur, sem byggja á því, að
ríkið safni ekki skuldum, að kaup-
máttur fólks geti aukist jafnt og
þétt og að skattar á almenning geti
lækkað.
Fyrir nokkru gerðu sumir fjölmiði-
ar sér mikinn mat úr fólksflótta frá
Islandi og vöktu athygli á að saman-
burður lífskjara við næstu nágranna
væri okkur mjög óhagfeildur. Á það
hefur áður verið bent, að ekki er þar
Ríkið hefur hvorki ástæðu né þörf á að
standa í rekstri í beinni samkeppni við
einstaklinga og fyrirtæki þeirra.
lega út. Hitt er jafnljóst og má einn-
ig undirstrika, að kaupmáttur verður
að halda áfram að aukast, jafnt en
örugglega. Það er einnig mikilvægt
að hluta þeirrar kaupmáttaraukn-
ingar verði varið til að auka sparnað
í landinu, hvort sem er með grynnk-
un á skuldum einstaklinga, heimila
og fyrirtækja, eða öðrum beinum
sparnaði. Kaupmáttur launþega hef-
ur vaxið verulega á allra síðustu
árum eftir langvarandi stöðnun og
hrap kaupmáttar á árunum þar á
undan. Þessi þróun verður að halda
áfram svo íslenskir launþegar geti
kinnroðalaust borið sín laun saman
við það besta, sem annars staðar
gerist. Þessari þróun má því ekki
spilla.
Viðskiptahallinn áhyggjuefni
Herra forseti,
Það er áhyggjuefni, að viðskipta-
jöfnuður hefur orðið okkur óhag-
stæðari upp á síðkastið. Að baki
þessari þróun liggur mikil aukning
á innflutningi. Hefur almennur inn-
flutningur, að skipum og flugvélum
frátöldum, aukist um 11% að magni
til á fyrri hluta ársins, ef miðað er
við pama tímabil á hinu fyrra ári.
Innflutningur á bifreiðum og fjár-
festingarvörum hefur aukist að
raungildi um 20 - 30% á umræddu
tímabili. Á öðrum sviðum hefur einn-
ig orðið veruleg aukning. Þannig
hefur innflutningur á neysluvörum,
öðrum en bifreiðum, aukist um 7%
að magni til og á rekstrarvörum um
rúm 6%. Sem betur fer hefur útflutn-
ingurinn einnig aukist á sama tíma-
bili, en þó ekki í sama mæli. Því er
líklegt að á þessu ári myndist aftur
halli á viðskiptum við útlönd eftir
þriggja ára samfelldan afgang. Þjóð-
in hefur verið að borga niður erlend-
ar skuldir sínar í verulegum mæli
og hefur það verið eitt mesta fagnað-
arefni íslenskra efnahagsmála, þótt
lítið beri á slíkum árangri í opin-
berri umræðu. Viðskiptaafgangur
síðustu ára hefur gert kleift að
grynnka á erlendum skuldum og
hafa hreinar erlendar skuldir þjóðar-
búsins lækkað úr 54,1% af lands-
framleiðslu árið 1993 í 49,7% á síð-
asta ári. Þrátt fyrir nokkurn við-
allt sem sýnist. Hitt er jafnrétt og
hefði átt að vera öllum augljóst, að
7 ára samdráttarskeið á íslandi,
hlaut að koma niður á lífskjörum
þjóðarinnar og möguleikum hennar
til nýsköpunar í atvinnulífi. Forsæt-
isráðherra Svíþjóðar, sem hér var á
dögunum, vakti athygli á því, að hin
norrænu ríki hefðu flest ient í svo
miklum efnahagslegum ógöngum,
að ýmsir töldu að velferðarríkinu
norræna yrði vart bjargað. Danir
urðu fyrstir til að ganga í gegnum
hremmingarnar og taka sér tak og
síðan hafa norrænu þjóðirnar, hver
af annarri, gert það einnig. Það átak,
sem dönsk stjórnvöld gerðu, undir
foiystu Schlúters, þáverandi forsæt-
isráðherra Danmerkur, hefur á síð-
ustu árum borið mikinn ávöxt og
danska þjóðin uppskorið með bætt-
um hag og öruggari efnahagsfor-
sendum. Við höfum verið í þessum
verkum hér og erum nú senn komin
yfir það versta. Það er ekki fyrr en
að árangur þessara verka hefur að
fullu skilað sér til okkar að sann-
gjarnt er að gera fyrrgreindan sam-
anburð við önnur lönd.
Árið 1994 fluttu 760 fleiri ein-
staklingar frá íslandi en til þess og
árið 1995 1418. Slík þróun hefur
áður orðið þegar að kreppir í íslensk-
um þjóðarbúskap. En sem betur fer
er þessi þróun nú að breytast, eftir
því sem tölur sýna. Brottfluttir eru
134 færri á fyrstu 8 mánuðunum
en var á sama tíma fyrir ári meðan
að aðfluttum hefur fjölgað um 428.
Enn eru brottfluttir þó 230 fleiri en
aðfluttir, en á sama tíma fyrir ári
var sú tala 800 manns. Þá er þess
að geta, að í júlí og ágúst á þessu
ári fluttu 100 fleiri til landsins en
frá því, en í sömu mánuðum í fyrra
var þessu algjörlega öfugt farið,
þegar 400 fleiri fluttu frá landinu
en til þess. Þessi umsnúningur er
ánægjulegur og vísbending um að
við séum á réttri leið og árangur
erfiðrar baráttu sé að skila sér.
Ábyrg stefna í úthafsveiðum
Herra forseti,
Samskipti íslendinga við ná-
granna sína hafa að jafnaði verið
góð. Þar hefur þó borið nokkurn
Þad er vaxandi krafa frá öllum almenn-
ingi að ráðdeildar sé gætt og skuldum
ekki safnað
skiptahalla á þessu ári, mun hlutfall
hreinna erlendra skulda halda áfram
að lækka og stefnir í 47% af lands-
framleiðslu, en gera má ráð fyrir
að skuldahlutfallið verði óbreytt milli
áranna 1996 og 1997. Erlendar
skuldir þjóðarbúsins hafa því lækkað
umtalsvert á síðastliðnum þremur
árum. Mikilvægt er að ná tökum á
viðskiptajöfnuðinum á nýjan leik
þannig að erlendar skuldir geti hald-
ið áfram að lækka og að vaxta-
greiðslur okkar til eriendra aðila
minnki ár frá ári. Ríkisstjórnin hefur
sett hallalausan rekstur ríkisbúsins
sem meginmarkmið á næstu árum,
eins og fyrr sagði. Þegar það mark-
mið hefur náðst og festst vel í sessi,
er hægt að setja sér ný markmið.
Ríkisstjórnin hefur leitast við að
lækka jaðarskatta og þar er enn
mikið verk fyrir höndum. Ef við
náum að standa vörð um trausta
stöðu ríkisfjármála ættum við að
geta lækkað skattbyrði þjóðarinnar
á næstti árum. Á ég þá bæði við
jaðarskatta og almenna skatta. Þar
skugga á síðustu ár. Eins og kunn-
ugt er, hafa íslendingar að undan-
förnu sætt ámæli vegna úthafsveiða
sinna og verið þar sakaðir um rán-
skap og óbilgirni. Hitt er þó stað-
reynd, sem ekki er hægt að líta fram-
hjá, að hvarvetna þar sem íslensk
skip hafa stundað úthafsveiðar, hafa
íslensk stjórnvöld lýst sig reiðubúin
til að takmarka þær veiðar með al-
þjóðlegum samningum, bæri til þess
nauðsyn. Á nýlegum aðalfundi Norð-
vestur- Atlantshafsfiskveiðistofnun-
arinnar var fjallað um úthafsveiðar
á svonefndu Flæmingjagrunni. Hef-
ur nokkuð verið hnjóðað í íslendinga
í framhaldi af þeim fundi. Þar sýndi
þó ísland þá ábyrgðartilfinningu að
vilja setja kvóta á þær veiðar sem
skipt yrði á milli ríkjanna. en hin
ríkin vildu viðhalda svonefndri sókn-
arstýringu. Tillaga íslendinga um
kvótakerfl er algjörlega í samræmi
við viðtekna venju við alþjóðlega
fiskveiðistjórnun, en sóknarstýringin
er á hinn bóginn undantekningin.
Þá er það að athuga, að í raun er
ekki ágreiningur um, að kvóti vernd-
ar fiskistofna betur en sóknarstýring
getur nokkru sinni gert. Þegar full-
reynt var á þessum aðalfundi NAFO,
að tillaga okkar næðist ekki fram,
var því lýst yfir, að Island mundi
setja einhliða kvóta og draga veru-
lega úr veiðum, enda virtust vísinda-
leg rök styðja slíka niðurstöðu. Það
var einnig ein af okkar röksemdum
á NAFO fundinum, að kvótastýring
leiddi til mun hagkvæmari veiða en
sóknarstýring. Það kann að vera,
að spurningin um hagkvæmni skýri
áhugaleysi hinna þjóðanna á okkar
tillögu. Þar skilur á milli okkar og
langflestra annarra þjóða, að þær
geta stundað óhagkvæmar fiskveið-
ar í skjóli opinberra styrkja. Það er
enginn vafi á, að stór þáttur í of-
veiði í heiminum, er sú mikla opin-
bera aðstoð sem sjávarútvegi er víð-
ast hvar veitt. An þeirra ríkisaf-
skipta mætti ætla að sókn í marga
fiskistofna mundi minnka verulega.
Slíkar veiðar yrðu einfaldlega ekki
arðbærar. íslendingar verða að geta
stundað veiðar á úthafinu og til þess
eigum við fullan rétt. Við eigum á
hinn bóginn ekki þess kost að reka
sjávarútveginn með opinberum
styrkjum. Það er því úrslitaatriði
fyrir okkur að vekja athygli á því,
að við erum öðrum þjóðum háðari
því að fiskistofnum í úthafinu sé
haldið við og að veiðum sé stjórnað
með hagkvæmum hætti. Þess vegna
höfum við ábyrga stefnu í úthafs-
veiðum og munum hafa slíka stefnu
áfram. Ásakanir í okkar garð um
rányrkju og óábyrga stefnu í fisk-
veiðum eru ekki á rökum reistar og
sumir þeirra sem henda ónotum í
okkur, hafa engin efni til þess.
Stuðningur við stækkun NATO
Herra forseti,
Nýlega hefur borið góða gesti að
garði. Fyrst forsætisráðherra hins
nýfrjálsa Lettlands og síðan sænska
forsætisráðherrann. Eg átti kost á
að ræða við þá báða mjög ítarlega
um öryggismál. Einkum var þá rætt
um öryggi Eystrasaltsríkjanna
þriggja og stækkun Atlantshafs-
bandalagsins. íslensk stjórnvöld
styðja eindregið fyrirætlanir um
stækkun bandalagsins og líta svo
á, að hér sé um að ræða einstakt
sögulegt tækifæri til að festa í sessi
lýðræði og stöðugleika í Mið- og
Áustur-Evrópu. Því tækifæri megi
ekki glata. Hitt er hins vegar öllum
augljóst, að stærri ríkin í bandalag-
inu munu taka á sig þyngstar byrð-
ar og mestar skuldbindingar vegna
stækkunar þess og hljóta þar með
auðvitað að ráða mestu um hvernig
og hversu hratt bandalagið stækkar.
Engu að síður er fyllsta ástæða til
þess, að ísland skipi sér í hóp þeirra
bandalagsríkja, sem vilja fara hratt
fram. Rússland hefur enn sem kom-
ið er lagst gegn þessari stækkun.
Ekki síst hafa talsmenn Rússlands
verið afdráttarlausir þegar kemur
að hlut Eystrasaltsríkjanna. Rússar
geta þó aldrei haft neitunarvald í
málinu. Atlantshafsbandalagið er
varnarbandalag í eðli sínu og það
getur ekki leitt til öryggisleysis fyrir
stórveldi á borð við Rússland, þótt
hin þijú smáu baltnesku ríki verði
aðilar að þvi. Það má ekki skipta
Evrópu upp á ný með þeim hætti
sem áður hefur verið gert. Slíkt til-
heyrir liðinni tíð og er angi af úrelt-
um þankagangi. Evrópa hefur ör-
yggishagsmuna að gæta, en hitt
skiptir meira máli, að í húfi er rétt-
ur fijálsra ríkja til að ákveða sjálf
í hvaða alþjóðasamtök þau vilja
ganga. Atlantshafsbandalagið er
reiðubúið til sérstaks samráðs og
samninga við Rússa, til þess m.a.
að fylgja eftir þeim sjónarmiðum,
að Rússlandi geti ekki stafað ógn
af því að Mið- og Austur-Evrópuríki
bætist í hóp þeirra lýðræðisríkja, er
mynda Atlantshafsbandalagið.
Ákvörðun bandalagsins um stækkun
liggur fyrir. Gert er ráð fyrir því, að
á leiðtogafundi þess á næsta ári
verði fyrstu ríkjunum boðið til aðild-
ai'viðræðna. Afar þýðingarmikið er
að gæta þess sérstaklega að þau
ríki, sem ekki verða valin í fyrstu
atrennu, lendi ekki á nýju gráu svæði
í öryggismálum. Nú er útlit fyrir að
Eystrasaltsríkin, sem við íslendingar
höfum tengst sérstökum vináttu-
böndum, verði ekki tekin inn í Atl-
antshafsbandalagið í fyrstu lotu. Því
þarf að ganga þannig frá málum
að ótvírætt sé, að þau verði tekin
inn síðar og búa þannig um hnútana
í millitíðinni að þessi ríki verði tengd
með sýnilegum, nánum og traustum
böndum við Atlantshafsbandalagið
og önnur samtök í álfunni.
Skammtímasjónarmið spilli
ekkiárangri
Herra forseti, góðir áheyrendur,
Þessa þings, sem nú er nýhafið,
bíða mörg og margvísleg verkefni.
Þær ákvarðanir, sem hér verða tekn-
ar, munu hafa mikil áhrif á hag ein-
staklinga, félagasamtaka og fyr-
irtækja á næstu árum og áratugum.
Þýðingarmikið er að löggjafarvaldið
vinni með vandlegum hætti að iaga-
setningu til að forðast mistök og að
lagasetningin verði ekki í raun
íþyngjandi fyrir almenning, þótt að
öðru hafi verið stefnt, eins og stund-
um gerist. Ríkisstjórnin þarf fyrir
sitt leyti, að gæta þess að lagafrum-
vörp berist þingheimi í tíma, svo
þingmenn og nefndir þeirra fái
sæmilegt ráðrúm til þess að fjalla
um mál ítarlega og kalla til hags-
munaaðila og sérfræðinga. Heitir
ríkisstjórnin því að leggja sig fram
í þessum efnum og óskar eftir góðri
samvinnu við forystu þingsins og
þingflokka í því sambandi.
Góðir íslendingar,
Hagur okkar fer nú hægt en ör-
ugglega batnandi. Ytri skilyrði hafa
snúist til betri vegar og nú er vel-
ferð okkar sjálfra á næstunni mjög
í okkar eigin höndum. Áríðandi er,
að skammtímasjónarmið nái ekki þar
neinu að spilla.
Ég þakka þeim sem hlýddu.
Þegar vekjaraklukkan
er besti vinur þinn...
er kominn tími til
að skipta mri dýnu!
IKEA framleiðir allt frá
einföldustu svamp-
dýnum til úrvals rúmdýna
sem standast ströngustu
kröfur um útlit, gæði,
þægindi og verð.
Það getur enginn nema
þú valið réttu dýnuna
fyrir þig, það eru jú engir tveir líkamar eins.
Því bjóðum við þér að prófa allar dýnurnar okkar
í „draumalandi" IKEA.
Verðdæmi Stffleiki 90 x 200 sm 160 x 200 sm
Sultan* Popular Miðlungs 12.700 kr.
Sultan* Klassik Stíf 18.900 kr. 31.500 kr.
Sultan* Harmoni Mjúk 23.900 kr. 37.900 kr.
Sultan* Superb Mjúk 29.900 kr. 49.900 kr.
Kalif** Popular Kalif** Klassik Kalif** Harmoni Kalif** Superb Miðlungs Stlf Mjúk Mjúk 10.900 kr. 15.900 kr. 16.900 kr. 16.900 kr. 26.900 kr. 28.500 kr. 42.500 kr.
Sencello*** Miðlungs 6.900 kr.
*Fjaðradýna með viðargrind **Fjaðradýna án grindar
'Svampdýna
fyrir alla snjalla
Holtagörðum við Holtaveg / PóstKröfuslmi 800 6850