Morgunblaðið - 21.11.1996, Page 2

2 FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Gengi sterlingspundsins hefur hækkað um 9,9% frá áramótum
Styrkir viðskiptakjör
Islands almennt
GENGI sterlingspundsins hefur hækkað um 9,9%
frá síðustu áramótum og frá 1. september hefur
gengið hækkað um 2,5%. Frá áramótum hefur
gengi Bandaríkjadollars hækkað um 1% og
Kanadadollars um 2,9%, en gengi nánast allra
annarra Evrópumynta en sterlingspundsins hefur
hins vegar yfirleitt lækkað eitthvað frá áramótum.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnun-
ar, segir þessa þróun hagstæða fyrir Islendinga
þar sem verðmæti útflutnings til Bretlands sé
mun meira en til nokkurs annars lands, en inn-
flutningur þaðan vegi hins vegar lítið. A síðasta
ári nam verðmæti útflutningsins til Bretlands 22
milljörðum króna, en útflutningur til Þýskalands
nam þá 16 milljörðum króna og útflutningur til
Bandaríkjanna 14 milljörðum.
Fiskur ráðandi í útflutningnum
Fiskur og fiskafurðir eru ráðandi í útflutningn-
um til Bretlands og segir Þórður að gengisþróun
pundsins ætti frekar að styðja við bakið á fískút-
flytjendum þegar á heildina sé litið og jafnframt
sé þetta fremur til styrktar á viðskiptakjörum þjóð-
arinnar almennt þar sem sterlingspundið vegur
þyngra í útflutningi en innflutningi.
„Það er hins vegar alltaf vafasamt að gera
mjög mikið úr áhrifum svona breytinga því þær
geta verið skammvinnar. Þegar einn gjaldmiðill
styrkist svona fer það sömuleiðis fljótlega í kjölfar-
ið að hafa áhrif á verð hlutaðeigandi vöru þar sem
innflytjandinn telur sig þá vera í betri stöðu til
þess að ná niður verði heldur en ella. Það þarf
einnig að hafa þá fyrirvara á þessu,“ sagði Þórður.
Hann sagði að helsta skýringin á hækkun sterl-
ingspundsins væri sú að vel hefði gengið í efna-
hagslífí Bretlands að undanförnu og mat flestra
væri að uppsveifla væri framundan þar, jafnvel
frekar en annars staðar og hefði það áhrif til að
styrkja gengi pundsins.
„Það er ekki ástæða til að ætla að það verði
neinar stórar vendingar í gagnstæða átt á næst-
unni, en hins vegar er ekki rétt, finnst mér, að
ganga út frá því að það verði mikið framhald á
þessari þróun," sagði Þórður.
Eykur möguleikana
Gylfi Þór Magnússon, framkvæmdastjóri hjá
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna, sagði að ef áfram-
haldandi hækkun yrði á pundinu myndi það óneit-
anlega auka möguleikana á Bretlandsmarkaði.
„Nú er viðkvæm síldarvertíð í gangi og Bret-
landsmarkaður hefur alltaf verið mikilvægur fyr-
ir síld og það gæti því komið sér vel ef þetta
yrði eitthvað viðvarandi. Þá hefur flakamarkaður-
inn í Bretlandi minnkað verulega á liðnum árum,
en ef pundið heldur þessum styrk mun það styrkja
þann markað. Ef þetta verður viðvarandi mun
það jafnframt, að einhveiju leyti, hjálpa rækju-
framleiðendum, en verð á skelflettri rækju hefur
fallið verulega frá því á síðasta ári og stöðugt
verið að lækka. Þetta eru því jákvæð atriði fyrir
þessa þijá mikilvægu tegundahópa fyrir Bret-
landsmarkað," sagði Gylfi Þór.
Komst
hvorki
lönd né
strönd
LÖGREGLAN aðstoðaði í gær
ökumann sem sat í bíl sínum
á miðri götu í vesturborginni
og komst hvergi. Aðrir öku-
menn komu ekki sínum bílum
framhjá en málið leystist eftir
stutta kennslustund.
Þegar lögreglan kom á vett-
vang og spurði ökumanninn
af hveiju hann stöðvaði um-
ferð um götuna svaraði hann
því til að það væri sprungið á
einu dekki. Sjálfur kynni hann
ekki að skipta og setja vara-
dekkið undir og kæmist því
hvorki lönd né strönd.
Lögreglan sýndi manninum
hvernig ætti að bera sig að
við skiptin og mun hann að
líkindum geta leyst þennan
vanda næst.
Ný stjórn á Húsavík
Yilja endurskoða
stöðu í Eyþingi
NÝR meirihluti Framsóknarflokks
og Sjálfstæðisflokks á Húsavík
ætlar að endurskoða stöðu Húsa-
víkur innan Eyþings, landshluta-
samtakanna [ Norðurlandskjör-
dæmi eystra. Óánægja er með að
Eyþing skuli ekki hafa komið upp
útibúi skólaþjónustu sinnar á
Húsavík eins og samið var um.
Húsavíkurkaupstaður hefur til-
búna skrifstofuaðstöðu fyrir skóla-
þjónustuna en Eyþingi ekki hefur
tekist að ráða starfsfólk. Aðal-
skrifstofa skólaþjónustu Eyþings
er á Akureyri. „Ef samtökin geta
ekki sett upp þessa þjónustu hér
þá verðum við að gera það sjálf-
ir,“ segir Siguijón Benediktsson,
foringi sjálfstæðismanna.
Hann og Stefán Haraldsson,
foringi framsóknarmanna í bæjar-
stjóm, telja að til greina komi að
setja upp skólaþjónustu á Húsavík
í samvinnu við önnur sveitarfélög
í Þingeyjarsýslu. I því sambandi
benda þeir á að búið sé að sam-
eina héraðsnefndirnar og ráða
framkvæmdastjóra.
■ Tannlæknastjórnin/12
Morgunblaðið/Ásdís
Félagslega íbúðakerfið sagt þarfnast róttækra breytinga
Ráðherra segir tillagna
að nýju kerfi að vænta
Jólastemmning í
verzlunargötum
JÓLASTEMMNINGIN er byrj-
uð að skapast í verzlunargötum
í miðborg Reykjavíkur, þótt
enn sé meira en mánuður til
jóla og almenningur ekki far-
inn að skreyta híbýli sín. Þessi
glaðbeitti ungi maður var að
festa jólaskreytingar utan á
hús Sólons íslandus í gær og
fleiri hús í Bankastræti og á
Laugavegi fá nú slíka skreyt-
ingu.
VILHJÁLMUR Þ. Vilhjálmsson,
formaður Sambands íslenskra sveit-
arfélaga, sagði á ráðstefnu um íjár-
mál sveitarfélaga í gær, að mark-
mið laga um félagslegar íbúðir
næðist ekki nema róttækar breyt-
ingar á félagslega íbúðakerfínu
ættu sér stað. Páll Pétursson, fé-
lagsmálaráðherra, sagði í ávarpi til
ráðstefnunnar, að hugmyndir sem
uppi væru í nefnd sem ynni að end-
urskoðun kerfisins miðuðu að því
að breyta félagslega eignaríbúða-
kerfínu í félagslegt húsnæðislána-
kerfi. Sveitarfélög mundu losna við
kaupskyldu íbúða.
Róttækra breytinga þörf
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, for-
maður Sambands sveitarfélaga,
sagði að þau markmið laga með
lánveitingum til félagslegra íbúða
að jafna kjör og aðstöðu fólks í
landinu og skapa öryggi varðandi
húsnæðismál náist ekki nema rót-
tækar breytingar eigi sér stað. I
mörgum sveitarfélögum standist
félagslega íbúðakerfið ekki lengur
samanburð við almennan húsnæðis-
markað. „Félagslegar íbúðir eru
íþyngjandi f samanburði við aðra
kosti auk þess sem það leiðir til
þess að sveitarfélögin standa
frammi fyrir óleysanlegum vanda
vegna skuldasöfnunar sem leiðir af
framkvæmd kaupskyldunnar,"
sagði Vilhjálmur.
Hann sagði að vegna grund-
vallarbreytinga á borð við vaxta-
hækkun og lágs endursöluverðs
næðu lögin ekki lengur þeim til-
gangi sínum að kaup á félagslegu
húsnæði væru fýsilegur kostur fyr-
ir tekjulágt fólk.
Vilfijálmur sagði að sveitarfélög-
in hefðu gríðarlegra hagsmuna að
gæta varðandi úrlausn vandans en
þau ráði ekki ein við lausn hans.
Óviðráðanlegar breytingar á að-
stæðum í einstökum sveitarfélög-
um og lagabreytingar hafi breytt
öllum upphaflegum forsendum.
„Það voru ríkisvaldið og löggjafinn
sem settu sér háleit markmið með
setningu laga um félagslega íbúða-
kerfið. Það er nú þeirra hlutverk
að laga kerfið að raunveruleikan-
um ef það á áfram að þjóna til-
gangi sínum,“ sagði Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson.
20% ábyrð sveitarfélaga?
Páll Pétursson félagsmálaráðherra
ræddi einnig um húsnæðismál í
ávarpi til ráðstefnunnar og sagði
augljóst að Húsnæðisstofnun yrði að
endurskipuleggja. Hann kvaðst enn
bíða eftir lokaniðurstöðu nefndar sem
skipuð hefði verið með aðild Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga til þess
að reyna að lagfæra félagslega hús-
næðiskerfið þannig að það yrði tekju-
lágum nothæft úrræði og bærilegt
fynr sveitarfélögin og samfélagið.
í nefndinni séu uppi nokkrar hug-
myndir að framtíðarskipulagi félags-
lega húsnæðiskerfisins sem allar
gangi út á að félagslega eign-
aríbúðakerfinu verði breytt í félags-
legt húsnæðislánakerfi. Ráðherra
kvaðst sjálfur hallast að því að farin
yrði svipuð leið og í Noregi. Sveit-
arfélög losnuðu við kaupskyldu
íbúða. Einstaklingur sem ætti rétt í
félagslega kerfinu fengi lánsloforð
fyrir hóflegri íbúð sem hann veldi á
fijálsum markaði, og fengi 70% lán-
uð perónulega gegn veði í eigninni,
sveitarfélag ábyrgðist 20% en 10%
yrði lántakinn að leggja fram sjálfur.
Sambandsstjórn ASÍ
Harðar deilur um
aðildarskatt
TIL mikilla deilna kom á sam-
bandsstjórnarfundi ASÍ í gær um
fyrirkomulag skattgreiðslu aðild-
arfélaganna til ASI og stofnana
þess. Þegar þingið hófst á þriðju-
dag töldu margir fulltrúanna að
fyrir lægi málamiðlun um sam-
komulag sem náðst hefði í nefnd,
sem skipuð var á síðasta þingi
ASÍ. Við umræður kom í ljós að
fulltrúar verslunarmanna voru
mjög ósáttir við þær hugmyndir
sem fyrir lágu „og sprakk þá sam-
komulagið í loft upp og upphófust
harðar deilur," sagði einn heimild-
armanna blaðsins.
Mikillar óánægju hefur gætt
innan ASÍ með skattgrunn aðild-
arfélaganna til sambandsins en
hann hefur lengi verið föst upphæð
á hvern félagsmann og fellur hann
þyngra á tekjulægri félög en þau
tekjuhærri. Tillaga um að tekin
verði upp hlutfallsskattur var felld
á ASÍ-þinginu í vor en ákveðið
þess í stað að skipa 5 manna nefnd
til að freista þess að ná samkomu-
lagi um breytingar og í niðurstöðu
hennar var lagt til að farin yrði
millileið á milli andstæðra sjónar-
miða. Eftir harðar deilur á sam-
bandsstjórnarfundinum lagði Öm
Friðriksson, formaður Samiðnar,
til að málinu yrði frestað til næstá
sambandsstjórnarfundar og var
það samþykkt.