Morgunblaðið - 21.11.1996, Síða 18

18 FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
URVERINU
Einar K. Guðfinnsson stjórnar-
formaður Fiskifélags Islands
Ekkert svig-
rúm er fyrir nýja
gjaldtöku
Morgunblaðið/Ásdís
UM 70 tillögur bíða afgreiðslu Fiskiþings.
Bjarni Kr. Grímsson fiskimálastjóri
Þarf að huga að stefnu-
mótun fyrir sjávarútveg
„SJÁVARÚTVEGURINN hefurenga
burði til þess að taka á sig sérstaka
nýja gjaldtöku. Skuldir greinarinnar
eru miklar og þó að vel ári í nokkrum
greinum hans, eins og í veiðum og
vinnslu uppsjávarfiska, þá veitir ekki
af til þess að hægt sé að lækka skuld-
irnar og skapa fyrirtækjunum skil-
yrði til þess að bæta kjör starfsfólks-
ins,“ sagði Einar K. Guðfinnsson,
formaður stjórnar Fiskifélags Is-
lands, m.a. í setningarræðu sinni í
gær í upphafi Fiskiþings.
Fram kom í máli hans að þrátt
fyrir vaxandi erfiðleika í rekstri bol-
fiskhluta sjávarútvegsins, hefði verð
á aflaheimildum í þeirri grein hækkað
gríðarlega lengst af á síðustu árum.
Verð aflaheimilda þre-
faldaðist á 20 mánuðum
„Samkvæmt upplýsingum, sem ég
hef undir höndum frá Kvótamiðlun
LÍÚ, var aflahlutdeild í þorski í flest-
um tilvikum verðlögð á 185 krónur á
fiskveiðiárinu 1993/1994. í árslok
1994 var verðið komið í 260 krónur
á kíló, steig síðan uns það var komið
í 460 krónur í júní árið 1995. Enn
hækkaði það á þessu ári og var komið
í 680 krónur um miðjan september.
Staðfestar upplýsingar hef ég síðan
um kauptilboð í þorskkvóta upp á 710
krónur. Þetta þýðir nær þreföldun á
einvörðungu tuttugu mánuðum. Að
vísu hefur verðið lækkað nokkuð upp
á síðkastið sem betur fer, en þróunin
yfír lengra tímabil leynir sér ekki.
Almenningur horfír upp á það að afla-
heimildir einar og sér mynda skyndi-
lega gríðarlega eign. Þess eru ófá
dæmi að á síðustu tveimur árum hafí
menn orðið handhafar gríðarlegra
verðmæta af þeirri ástæðu einni að
hafa heimild ríkisvaldsins til umsýsl-
unar með réttinn til fiskveiða. Þegar
efnahagsstaða útgerða er metin er
rekstrarárangur í þessum tilvikum
afgangsstærð og skiptir tæpast máli
í samanburði við þá verðþróun, sem
hefur orðið á aflaheimildunum."
Lífsafkomu heilla
byggðarlaga ógnað
„Það er þetta sem særir réttlætis-
kennd fólks úti um allt land, sem í
sveita síns andlitis er að strita oft
við erfiðar aðstæður til þess að fram-
fleyta sér. Það skilur ekki, sem von-
legt er, að á sama tíma geti náunginn
í næsta húsi öðlast rétt til fiskveiða
sem metinn er til tuga og hundruða
milljóna í mörgum tilvikum. Þetta
ástand hefur gefið kröfunni um auð-
lindaskatt byr undir báða vængi. Við
eðlilegar aðstæður dytti engum heil-
vita manni það í hug að krefjast auð-
lindaskatts af sjávarútvegi á sama
tíma og mikilvægasti þáttur hans,
bolfiskvinnslan, hangir gjörsamlega
á horriminni sem ógnar lífsafkomu
heilla byggðarlaga. Réttlæting slíkrar
kröfugerðar byggist enda ekki á því
að afkoma eða greiðslugetan, að
minnsta kosti þessa þáttar, sé slík,
að hún sé tilefni til sérstakrar gjald-
töku. Það er þróunin í viðskiptum
með aflaheimildirnar sem býr að
baki,“ sagði Einar.
Að mati Einars felur þróunin í
verðmæti afiaheimildanna ótvírætt í
sér ógnun við sjálfan grundvöll sjáv-
arútvegsins. Þess vegna væru það
augljósir hagsmunir greinarinnar og
þá ekki síst útgerðarmanna að skapa
skilyrði til að bæta starfskjör. Verð-
þróun aflaheimilda gerði það að verk-
um að aUðveldara yrði en ella að
færa nýjar álögur í formi alls konar
þjónustugjalda og annarrar inn-
heimtu yfír á sjávarútveginn. Ástæð-
an væri sú að mjög erfitt væri að fá
skilning á því að sjávarútvegurinn
geti ekki tekið á sig auknar byrðar
í ljósi þess að útgerðin er að öðlast
milljarða verðmæti í krafti þess réttar
að fá að nýta auðlindina.
Flestir líta ekki á
veiðiréttinn sem eign
„Þetta er þeim mun dapurlegra í
ljósi þess að langflestum útgerðar-
mönnum gengur það eitt til að standa
vel að sínum útgerðum og líta ekki á
veiðiréttinn sem sérstaka eign eða
sjálfstæða ávísun á verðmæti. Sá
góðkunni útgerðarmaður Þorsteinn
Erlingsson í Keflavík orðar þetta
ágætlega í fréttabréfí LÍÚ þegar hann
segir. „Ég gef ekki mikið fyrir það
þegar hinir og þessir eru að reikna
út verðgildi á aflakvóta. Ég lít á þetta
þannig að við, sem höfum verið í þess-
um atvinnurekstri, eigum að gera það
á meðan við getum, en síðan taka
afkomendur okkar vonandi við. Ég
velti aldrei fyrir mér verðgildi kvót-
ans, hvað ég geti fengið fyrir hann
með því að selja aflaheimildimar, enda
eru þær ekki til sölu. Þetta er og
hefur verið líf mitt og starf og verður
það áfram svo lengi sem ég fæ ein-
hveiju um ráðið.“ Undir þessi orð vil
ég taka,“ sagði Einar K. Guðfinnsson.
BJARNI Kr. Grímsson, fiskimála-
stjóri, velti upp þeirri hugmynd á
Fiskiþingi í gær hvort ekki væri rétt
að íhuga stefnumörkun í sjávarút-
vegi, þar sem stjórnvöld og hags-
munaaðilar skoðuðu þá möguleika,
sem framundan væru og settar yrðu
niður einhveijar vörður til að stýra
eftir í þeim mikla ólgusjó breytinga
og sviptinga, sem einkenndu nú við-
skiptaumhverfí sjávarútvegsins.
Ekki yrði aðeins hugað að því hvern-
ig best væri að standa að veiðum,
heldur einnig hvaða fisktegundir
bæri að leggja áherslu á miðað við
verð á mörkuðum, ástand fiskstofna
og ávinning af sjóvinnslu annars
vegar og landvinnslu hinsvegar.
„íslendingar hafa reynt í yfir ára-
tug að stýra fiskveiðum með kvóta-
kerfi og hafa verið um það miklar
deilur og eru í sjálfu sér ennþá. En
deilurnar snúast ekki um sömu hlut-
ina og áður. í dag eru þetta meiri
deilur um hagfræði og hreina pólitík,
en í upphafi voru rökin hrein líffræði
og verndarstefna fyrir lífsbjörg okk-
ar allra, fiskinn í sjónum. í dag snýst
málið um auðlindaskatt og hvernig
hann muni íþyngja greininni, hvort
hann er nýr skattur eða hvort hann
er til staðar nú þegar. Hveijum
manni, sem vill leggja saman tvo og
tvo, er ljóst að sjávarútvegurinn
greiðir í dag skatt og hefur gert það
árum saman. Spurningin er bara sú
hvað við köílum hann á hveijum tíma.
Áður var hann tekinn í gegnum
gengisskráningu. Núna er hann tek-
inn í gegnum sölu veiðiheimilda og
í sköttum á fyrirtækin, og öllum
þeim, sem að sjávarútvegi koma, er
ljóst að greinin getur ekki greitt
meiri skatta en hún nú þegar gerir."
Afli báta hefur
aukist um 19% á árinu
Bjarni sagði að árið í ár ætlaði
að verða mesta aflaár íslandssög-
unnar og biði hann spenntur eftir
þvi þegar ársaflinn færi yfir tvær
milljónir lesta, eins og líkur væru á.
„Frá áramótum, þ.e. á fyrstu tíu
mánuðum þessa árs, eru komnar á
land um 1.804 þús. lestir og er loðna
yfir 1,1 milljón lesta af þeirri tölu.
Heildarafli íslenskra skipa á árinu
með úthafsafla er því köminn yfir
1.850 þúsund lestir, þar af eru síld
og loðna um 1.340 þús. lestir. Þorsk-
aflinn frá janúar til og með október
er um 138 þús. lestir og er hann um
3% meiri en á sama tímabili í fyrra.
Botnfiskaflinn í heild stendur svo að
segja í stað og er um 400 þús. lest-
ir, samdrátturinn er hjá togurum og
smábátum, en afli báta eykst og er
þetta sérlega áberandi í þorskinum,
þar sem afli báta hefur aukist um
19% á meðan afli togara dregst sam-
an um 7% og afli smábáta um 10%.
Almennt má segja að á árinu 1996
hafi veiði dregist saman í flestum
fisktegundum ef undan eru skilin
loðna, úthafskarfi, steinbítur og
þorskur.
Aflaverðmætið er um 42,5 millj-
arðar króna og hefur aukist um 4%
miðað við sama tíma í fyrra. Þar af
er þorskurinn sú einstaka fisktegund
sem gefur mest verðmæti eða um
9,5 milljarða króna. Botnfískurinn
er um 66% af verðmætinu. Uppsjáv-
arfiskar, þ.e. síld og loðna, eru lang-
fyrirferðarmestir í magni og eru um
74% af fiskaflanum, en eru ekki
nema um 18% af verðmætunum, þ.e.
um 7,7 milljarðar króna. Loðnan ein
og sér er um 6,1 milljarður króna
og er orðin næstverðmætasta ein-
staka fisktegundin. Verðmæti rækju
er um 6,4 milljarðar króna og hefur
dregist saman um 10% frá fyrra ári,
en rækjan er þó þriðja hæsta ein-
staka tegundin í verðmætum, með
um 15% af heildaraflaverðmæti
fiskaflans," sagði Bjarni.
„íslendingar eru eina þjóðin í heim-
inum sem lifír alfarið á sjávarútvegi
og getur þar af leiðandi ekki styrkt
hann eins og þær þjóðir gera sem
hafa öflugan iðnað sem sinn bak-
hjarl. Því er það mikilvægt að sjávar-
útvegurinn búi við þau samkeppnis-
skilyrði að hann geti keppt á alþjóð-
legum markaði, eins og hann gerir í
dag. Það er því nauðsynlegt að stjórn-
völd setji almennar reglur í'þjóðfélag-
inu og geri með því móti atvinnugrein-
inni kleift að eflast og að fískvinnslan
geti boðið sínu starfsfólki mannsæm-
andi kjör, kjör sem hægt er að lifa á
í okkar þjóðfélagi," sagði fiskimála-
stjóri meðal annars.
Avöxtun AUDI.INDÁK IIF. 15.1 I. '96
VILTU HLUT í ÖFLUGUSTU FYRIRTÆKJUNUM ?
Þú fjárfestir í Auðlindarbréfum og eignast hlut í fjölmörgum
sterkum og vaxandi fyrirtækjum. Betri afltoma hefur þýtt
góða ávöxtun á Auðlindarbréfum. Ávaxtaðu fé þitt án
fyrirhafnar - og tryggðu þér skattaafslátt í leiðinni.
Til að fullnýta skattaafsláttinn má einstaklingur kaupa
hlutabréf fyrir u.þ.b. 130.000 kr. og fær þá rúmlega 43.000
kr. í afslátt. Hjón geta keypt tvöfalda þessa upphæð.

Á árs- grundvclli Nafn- ávöxtun Itaun- ávöxtun
Sl. 3 mán. 24,8% 20,4%
Sl. 6 mán. 57,096 52,3%
Sl. 12 mán. 51,7% 48,6%
Sl. 2 ár 38,1% 35,2%
Sl. 3 ár 26,6% 24,4%
Sl. 4 ár 19,6% 17,1%
Sl. 5 ár 15,4% 13,2%
KAUPÞING HF
Ármúla 13A
Sími 515 1500
borgun • 1. greiðsla í febrúar • 12 mánaða greiðslur • Eitt símtal • Boðgreiðslur • Áskrift