Morgunblaðið - 21.11.1996, Qupperneq 22

22 FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Breskir slökkviliðsmenn óánægðir
með hönnun Ermarsundslesta
Eldvöraum
ábótavant?
London. Reuter.
MIKE Fordham, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri sambands breskra
slökkviliðsmanna, gagnrýndi í gær
hönnun lestavagna fyrir flutninga-
bíla sem fara um Ermarsundsgöng-
in. Hann sagði að slökkviliðsmenn
hefðu fyrir löngu varað við því að
vagnarnir fullnægðu ekki ströngustu
öryggisskilyrðum en stjórnvöld
hefðu fórnað fullnægjandi eldvörn-
um til að spara peninga.
Engin umferð var leyfð um göng-
in í gær eftir að eldur blossaði upp
í flutningalest þegar henni hafði
verið ekið um 18 km frá Frakklandi
til Bretlands.
Breskir slökkviliðsmenn hafa
gagnrýnt hönnun lestavagnanna,
sem flytja flutningabíla um göngin,
en þeir eru með grindur á hliðunum
og ekki lokaðir eins og farþega-
lestirnar sem fara um göngin. Þeir
segjast hafa varað við því áður en
göngin voru opnuð fyrir tveimur
árum að opnir lestavagnar gætu
ekki fullnægt skilyrðum um eldvarn-
ir en samt hefði verið ákveðið að
nota þá.
Ákveðið var að nota vagna með
grindur þar sem þeir eru léttari en
lokaðir vagnar. Mike Fordham sak-
aði Eurotunnel, fyrirtækið sem rekur
lestirnar, og stjórn Bretlands um að
hafa fórnað fullnægjandi eldvörnum
í sparnaðarskyni.
Fordham sagði í viðtali við útvarp-
ið BBC að vögnunum mætti líkja
við „blásturslampa“. „Það sem ég
get engan veginn fallist á er að
Eurotunnel og stjórnin taka ákvarð-
anir um þátt sem gæti bætt ástand-
ið . . . og komast að þeirri niðurstöðu
að hann sé of dýr. Við þá ákvörðun
verður ekki unað.“
„Göng glappaskota"
Andy Gilchrist, talsmaður sam-
bands breskra slökkviliðsmanna,
sagði að leggja þyrfti flutningavögn-
unum, sem hafa verið notaðir, og
hanna í staðinn lokaða vagna þar
sem hægt yrði að koma fyrir föstum
slökkvibúnaði. Best væri að nota
búnað sem byggir á halógengasi sem
kæfir eldinn og hann kemur aðeins
að fullum notum í lokuðum vögnum.
Bresk dagblöð lýstu Ermarsunds-
göngunum sem „göngum glappa-
skota“ og lögðu áherslu á skelfing-
una sem greip um sig meðal bílstjór-
anna í flutningalestinni þegar eldur-
inn blossaði upp. Frönsk dagblöð
lögðu hins vegar mesta áherslu á
hversu vel hefði gengið að bjarga
bílstjórunum og starfsmönnum lest-
arinnar.
Reuter
SLÖKKVILIÐSMAÐUR glímir við eidinn, sem kviknaði eftir að tvær flugfélar rákust saman á flug-
velli í Illinois-ríki í Bandaríkjunum á þriðjudagskvöld.
13 fórust í árekstri á flugbraut í Bandaríkjunum
Eldhaf gleypti vélamar
Quincy, Illinois. Reuter.
MIKIL sprenging varð þegar 19
sæta farþegavél af gerðinni Beech-
craft King Air rakst á litla einkaflug-
vél á flugvelli í Illinois-ríki í Banda-
ríkjunum á þriðjudagskvöld með
þeim afleiðingum að 13 manns létu
lífið, að sögn lögreglu og vitna.
Mike Coultas flugmaður, sem varð
vitni að slysinu, sagði að farþegavél-
in hefði verið nýlent og ekið á 100
til 110 km hraða eftir flugbrautinni
þegar einkavélinni, sem var í flug-
taki á svipaðri ferð á annarri flug-
braut, var ekið á hana.
„Vélarnar tvær rákust saman á
mótum tveggja flugbrauta [og] ein-
faldlega sprungu í loft upp,“ sagði
Coultas í samtali við sjónvarpsfrétta-
stöðina CNN. „Litla vélin virtist fest-
ast inni í þeirri stærri... þær fest-
ust saman og eldhafið gleypti þær.“
Slysið varð á flugvellinum í bæn-
um Quincy í Illinois. Farþegavélin
var að koma frá Chicago og hafði
millilent í Burlington í Iowa-ríki.
John Latour, aðstoðarlögreglu-
stjóri í Quincy, sagði að enginn hefði
lifað slysið af. Talið væri að níu far-
þegar og tveggja manna áhöfn hefði
verið í stærri vélinni og sennilega
tveir í þeirri minni. Hann kvaðst þó
ekki geta staðfest að þetta væri rétt
tala látinna.

Aukaaðildarríkjum VES
tryggð áhrif á aðgerðir
*
A ráðherrafundi Vestur-Evrópusambandsins
í Belgíu var íslandi og öðrum aukaaðildar-
ríkjum samtakanna tryggður réttur til
áhrifa á aðgerðir VES. Ólafur Þ. Stephen-
sen fjallar um niðurstöður ráðherrafundar-
ins, en þar var einnig ákveðið að VES
veiti aðstoð í Zaire.
EFTIR ráðherrafund Vestur-Evr-
ópusambandsins (VES) í Ostende
í Belgíu á þriðjudag liggur fyrir
að aukaaðildarríkin, Island, Noreg-
ur og Tyrkland, munu fá að taka
þátt í ákvörðun og skipulagningu
hernaðaraðgerða á vegum VES.
Fundurinn ákvað jafnframt að
bjóða fram aðstoð VES í frið-
argæzlu- og mannúðaraðgerðum í
Zaire og beina þannig athygli að
vaxandi hlutverki Evrópu í alþjóð-
legum öryggismálum.
Þrátt fyrir að VES hyggist taka
þátt í aðgerðum í Zaire verður
varla um neina meiriháttar hern-
aðaraðgerð af hálfu samtakanna
að ræða. Þetta er hins vegar kær-
komið tækifæri fyrir Evrópuríkin
til að beita þessum samtökum, sem
til þessa hafa haft fremur óskýr
markmið.
Staða VES á milli Evrópusam-
bandsins og NATO er enn óljós.
Samtökin hafa bæði verið kölluð
vísir að vamarmálaarmi Evrópu-
sambandsins — VES er getið sem
slíks í Maastricht-sáttmálanum —
og Evrópustoð Atlantshafsbanda-
lagsins. Fullgild aðildarríki VES,
sem eru NATO-ríkin innan ESB,
að Danmörku undanskilinni, hafa
ekki verið sammála um hvernig
samtökin ættu að þróast. Frakk-
land og Þýzkaland hafa til dæmis
viljað samruna VES og ESB, en
önnur ríki, ekki sízt Bretland, vilja
viðhalda sjálfstæði samtakanna.
Aukaaðildarríki VES, sem eru evr-
ópsku NATO-ríkin, sem standa
utan ESB (ísland, Noregur og
Tyrkland), hafa verið svipaðrar
skoðunar og Bretland. Hlutverk
VES skýrist væntanlega eftir að
ríkjaráðstefnu Evrópusambandsins
lýkur, en þar eru til umfjöllunar
tillögur um að ESB geti falið VES
aðgerðir á sviði friðargæzlu, mann-
úðarmála og björgunaraðgerða.
Jafnframt hefur verið deilt um
hvort VES ætti að koma sér upp
sjálfstæðum herafla eður ei. Eftir
að Frakkar breyttu um afstöðu í
því máli, hefur sú stefna verið tek-
in að VES byggi ekki upp sjálf-
stæða vamargetu óháð NÁTO og
Bandaríkjunum, heldur fái her-
sveitir, hergögn og herstjórnar-
kerfi að láni hjá NATO, ákveði
Evrópuríkin að grípa til hernaða-
raðgerða án þátttöku NATO-ríkj-
anna í Norður-Ameríku.
Ekki „lán“ frá NATO án
samþykkis aukaaðildarríkja
VES getur því ekki skipulagt
hernaðaraðgerðir nema fá „lán“
hjá NATO. Þess vegna hefur það
EVRÓPA^.
í raun legið fyrir að aukaaðildarrík-
in þijú hefðu eins konar neitunar-
vald varðandi aðgerðir VES. Þau
sitja öll í NATO-ráðinu og verða
að samþykkja að lána VES búnað
og stjórnkerfi bandalagsins.
Á fundinum í Ostende náðu ráð-
herrar VES-ríkjanna samkomulagi
í grundvallaratriðum um þátttöku
aukaaðildarríkjanna þriggja, auk
Danmerkur (sem á aðild að NATO
en aðeins áheyrnaraðild að VES)
í ákvörðun og skipulagningu að-
gerða VES.
„Samkomulagið gengur út á að
umfjöllun í VES um hugsanlega
beiðni um atbeina NATO verði
ekki afgreidd í VES-ráðinu nema
aukaaðildarríkin komi að 'því máli
í upphafi,” segir Þorsteinn Ingólfs-
son, fastafulltrúi íslands hjá NATO
í Brussel. „Formlega séð eru það
fullgildu aðildarríkin tíu, sem taka
ákvarðanir. Við höfum ekki at-
kvæðisrétt í VES-ráðinu að öðru
jöfnu. Nú hefur hins vegar verið
tryggt að ekki komi fram neinar
beiðnir af hálfu VES um atbeina
NATO nema aukaaðildarríkin komi
að því innan VES. Okkur er heitið
aðgangi að öllum umræðum um
þessi mál frá upphafi. Fullgildu
aðildarríkin hafa auðvitað hags-
muni af því að fá ekki upp þá stöðu,
að aukaaðildarríki VES stöðvi
hluti, sem er búið að samþykkja í
VES, þegar þeir koma á borð
NATO.“
Aðspurður hvort hann telji
Reuter
NIELS Helveg Petersen, utanríkisráðherra Danmerkur, Erik
Derycke, utanríkisráðherra Belgíu, og José Cutileiro, fram-
kvæmdastjóri Vestur-Evrópusambandsins, á fundinum
í Ostende.
sennilegt að Island notfæri sér
rétt sinn til að taka þátt í skipu-
lagningu aðgerða VES segir Þor-
steinn að enn sem komið er hafi
ísland takmörkuðu hlutverki að
gegna í verkefnum samtakanna.
Menn hafi þó byijað að fikra sig
inn á slíkar brautir með þátttöku
í IFOR-verkefninu í Bosníu, þar
sem íslenzk lækna- og hjúkrunar-
sveit starfar. Hugsanlega muni
Island þróa frekar framlag sitt til
mannúðaraðgerða, og þá sé leiðin
opin; rétturinn til að taka þátt í
skipulagningu aðgerða sé tryggð-
ur.
VES þróast í rétta átt
Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra segir að almennt séð virð-
ist Vestur-Evrópusambandið vera
að þróast í þá átt, sem íslendingar
hafi lagt áherzlu á. „NATO hefur
styrkt sína stöðu mjög mikið í
þessu starfi og öllum er ljóst að
ekki verður gengið framhjá því.
Mér finnst þó að mörgu leyti að
VES sé í biðsal um þessar mundir.
Menn bíða eftir niðurstöðum ríkj-
aráðstefnunnar og niðurstöðum
um stækkun NATO. Á meðan þær
eru ekki ljósar gerist ekki mjög
mikið í málefnum VES,“ segir
Halldór.
Hann segir að tilgangurinn með
þátttöku VES í aðgerðum í Zaire
sé m.a. að koma Evrópuríkjum á
kortið sem sjálfstæðu afli í alþjóð-
legum öryggismálum. „Menn vilja
sanna að Evrópuríkin geti sam-
stillt strengi sína í alþjóðlegu
hjálparstarfi og það er af hinu
góða. Kanadamenn eru hins vegar
komnir til Zaire og Bandaríkja-
menn hafa ákveðið að senda lið.
Það verður aldrei neitt vit í aðgerð-
um á þessu svæði nema í sam-
starfi allra ríkjanna og það kom
skýrt fram á fundinum að menn
vilja ekki gera neitt til að spilla
því, sem þegar hefur verið gert
af hálfu Kanada og Bandaríkj-
anna. Þegar upp verður staðið mun
þetta byggjast á fjölþjóðlegu sam-
starfi.“
Utanríkisráðherra segir að ís-
land muni ekki taka beinan þátt í
neinum aðgerðum í Zaire, enda
herlaust land. Ríkisstjórnin hafi
ákveðið að styrkja mannúðarað-
gerðir í landinu með framlagi til
Rauða krossins.