Morgunblaðið - 11.01.1997, Qupperneq 31

30 LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAU GARDAGUR11. JANÚAR 1997 31
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrfmur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
LEIKFELAG
REYKJAVÍKUR
100 ÁRA
LEIKFÉLAG Reykjavíkur á 100 ára afmæli í dag. Félag-
ið var stofnað hinn 11. janúar 1897. Leikfélagið hef-
ur á einni öld lagt grundvöll að og átt mestan þátt í að
skapa og móta íslenzkt leikhús. Það hefur verið einn af
burðarásum menningarlífs á íslandi. Þar hafa nokkrar
kynslóðir íslenzkra leikara og annars leikhúsfólks mótast
og þroskast. Þegar Þjóðleikhúsið tók til starfa byggðist
kjarni starfsliðs þess á leikurum, sem starfað höfðu á veg-
um Leikfélags Reykjavíkur. Fyrstu áratugina bjó Þjóðleik-
húsið að því starfi, sem fram hafði farið á vettvangi Leikfé-
lags Reykjavíkur.
En Leikfélag Reykjavíkur var ekki einungis skóli fyrir
fyrstu kynslóðir íslenzkra leikara og annarra leikhús-
manna, heldur varð starfsemi félagsins einnig til þess að
leggja grundvöll að íslenzkri leikritun. An þeirrar virku
leikstarfsemi, sem haldið var uppi af Leikfélaginu hefðu
íslenzkir leikritahöfundar átt erfiðara með að koma verkum
sínum á framfæri. Þegar á fyrstu árum og áratugum í
starfi Leikfélags Reykjavíkur var lögð áherzla á að setja
á svið íslenzk leikverk.
Leikfélag Reykjavíkur var áratugum saman félag áhuga-
fólks um leikhús. í upphafi er ljóst, að nokkrar fjölskyldur
í Reykjavík báru starfsemi félagsins uppi. Þessum áhuga-
mönnum tókst hins vegar að skapa áhugavert íslenzkt
leikhús, sem laðaði að sér áhorfendur og var langt fram
eftir öldinni einn helzti þátturinn í því menningarlífi, sem
fram fór í höfuðborginni.
Svo vel tókst eldri kynslóðum íslenzkra leikara að skapa
eftirminnilegar persónur í íslenzkum leikverkum, sem nú
teljast sígild, að þeir sem sáu þær sýningar á sínum tíma
hafa jafnan átt erfitt með að meta þær með nýjum leikur-
um í sögulegum hlutverkum.
Áratugum saman var það viðburður að sækja leiksýn-
ingu hjá Leikfélagi Reykjavíkur í Iðnó og það gamla hús
er órjúfanlegur hluti af Leikfélaginu, þótt starfsemi þessi
fari nú fram í öðru og veglegra húsi. Þegar Þjóðleikhúsið
hóf starfsemi sína fyrir tæplega hálfri öld trúðu margir
því að starfsemi Leikfélagsins mundi leggjast niður. En
þá komu til sögunnar nýjar kynslóðir leikara, sem hófu
Leikfélagið til vegs með glæsibrag.
Starfsemi Leikfélagsins var orðin of umfangsmikil fyrir
Iðnó löngu áður en Borgarleikhúsið kom til sögunnar.
Sumir höfðu hins vegar áhyggjur af því að þegar tengslin
við Iðnó og þar með fortíðina rofnuðu með flutningi í nýtt
hús mundi Leikfélagið eiga erfitt með að fóta sig í nýju
umhverfi. Og umræður um stöðu félagsins síðustu daga
gætu bent til þess að svo sé.
Leikfélagið hefur hins vegar áður staðið frammi fyrir
erfiðum vandamálum. Að því vék Sigurður Grímsson, leik-
gagnrýnandi Morgunblaðsins um árabil, í grein, sem hann
skrifaði hér í blaðið á 50 ára afmæli félagsins hinn 11.
janúar árið 1947. Hann sagði m.a.: „Leikfélag Reykjavíkur
hefur oft átt við mikla örðugleika að etja á þessu hálfrar
aldar skeiði, sem það nú hefur runnið. Fjárhagurinn hefur
oft verið æði þröngur, húsakostur þess verið lítt hæfur
fyrir leiksýningar síðustu áratugi, sem geta má nærri þar
eð félagið er enn í sömu húsakynnum og það hóf í starf-
semi sína en bærinn hefur tífaldazt að íbúatölu á tímabil-
inu - og ýmis önnur vandamál hafa steðjað að því. Hefur
því stundum verið all róstusamt innan félagsins og stjórnar-
skipti all tíð eins og vera ber, þar sem hið ágæta lýðræði er
í algleymingi. Engu að síður hefur félaginu tekizt að standa
af sér alla storma og fárviðri til þessa og er það vafa-
laust því að þakka, að jafnan þegar í óefni hefur verið
komið hafa dugandi og aðsópsmiklir menn tekið forystuna
og leitt félagið giftusamlega yfir torfærurnar.“
Auðvitað skiptast á skin og skúrir í leikhúsi eins og
annars staðar. En félag, sem lifað hefur í 100 ár býr yfir
miklum lífskrafti og það á áreiðanlega eftir að sannast á
Leikfélagi Reykjavíkur nú.
Að baki er merkileg saga, sem að nokkru er rakin í Les-
bók Morgunblaðsins í dag og nýjar kynslóðir leikhúsfólks
eiga að gæta þess að missa ekki tengslin við þá sögu og
fortíð. Morgunblaðið óskar Leikfélagi Reykjavíkur, forsvars-
mönnum þess og félagsmönnum til hamingju á sögulegum
afmælisdegi og óskar félaginu velfarnaðar í framtíðinni.
Fjölmenni og miklar umræður á kynningarfundi að Heiðarborg í Leirársveit um starfsleyfi fyrir álver Columbia á Grundartanga
/ LeirárÁ og
Melahréppur
i\1\arðarstrandarhreppUf
Mðmiðunarmörk Miðsandui
þynningarsvaeðis
Skilmannahreppur
Kiðafell
Kjósar
Saurbæf
TePpur
Skiptar skoðanir um meng-
un, ímynd og staðsetningu
Miklar og líflegar umræður urðu og skipst
var á skoðunum á opnum kynningarfundi sem
haldinn var að Heiðarborg í Leirársveit á
fímmtudagskvöldið um tillögur Hollustuvemd-
ar ríkisins að starfsleyfí fyrir væntanlegt ál-
ver Columbia álfyrirtækisins á Grundartanga.
—
Omar Friðriksson fylgdist með fundinum.
AÞRIÐJA hundrað manns
sátu fundinn sem stóð
yfir í á fimmtu klukku-
stund. Voru þar saman
komnir íbúar úr sveitarfélögum á
svæðinu, fulltrúar Hollustuverndar,
Náttúruverndar ríkisins, stofnana
landbúnaðarins, iðnaðar- og um-
hverfisráðuneytis, Markaðsskrif-
stofu iðnaðarráðuneytisins og
Landsvirkjunar, Skipulags ríkisins
o.fl. stofnana, auk þingmanna af
Vesturlandi, Reykjanesi og úr
Reykjavík.
Fram kom í fyrirspurnum og
máli fjölmargra íbúa áhyggjur og
efasemdir vegna starfsemi fyrir-
hugaðs álvers á iðnaðarsvæðinu á
Grundartanga, m.a. vegna efna-
mengunar og áhrifa á ferðaþjón-
ustu. Drög að starfsleyfistillögu
hafa legið frammi til kynningar og
lögðu forsvarsmenn ríkisstofnana
og ráðuneyta áherslu á að hver sem
væri gæti komið á framfæri athuga-
semdum við starfsleyfið til 13. jan-
úar.
Reglulegar mengunarmælingar
og fast eftirlit
Ólafur Pétursson fulltrúi Holl-
ustuverndar kynnti í ítarlegu máli
skilyrði sem sett eru í starfsleyfinu
fyrir starfsemi álversins. í upphafi
er gert ráð fyrir að framieidd verði
60 þús. tonn á ári af fljótandi áli í
kerskálum verksmiðjunnar en
áform eru um að stækka álverið í
180 þúsund tonn og gildir starfs-
leyfið fyrir framleiðslu að því marki.
Ólafur sagði að álverið yrði byggt
í samræmi við fullkomnustu tækni
sem völ væri á og lagði hann áherslu
á að ef í ljós kæmu skaðleg áhrif
á umhverfi af starfsemi verksmiðj-
unnar, væri hægt að taka starfs-
leyfið til endurskoðunar og einnig,
þegar að því kæmi að álverið yrði
stækkað, væri mögulegt að taka
þau mörk sem sett eru fyrir losun
mengunarefna frá verksmiðjunni til
endurskoðunar. í máli -----------
hans kom fram að tryggt
yrði að reglubundnar
mælingar færu fram á
mengunaráhrifum bæði
frá álverinu ogjámblendi-
verksmiðjunni á Grund-
artanga.
„Ef um bilun verður að ræða,
þannig að ekki sé unnt að hreinsa
að minnsta kosti 80% af öllu því
magni sem berst til hreinsibúnaðar-
ins og hætta er á að mengun á einni
viku fari upp fyrir mörk sem gilda,
þá er hægt að taka starfsleyfið til
endurskoðunar og eins ef flúor-
mengun fer yfir markið þrjá mán-
uði í röð, er hægt að taka starfsleyf-
ið til endurskoðunar,“ sagði hann.
Heildarflúoríðmengun sem leyfð
verður er 0,6 kíló á hvert framleitt
tonn af áli og brennisteinstvíoxíð
verður að hámarki 21 kg á tonn
að ársmeðaltali eða 28 kg miðað
við svokallað skammtímameðaltal.
í máli fundarmanna kom fram mik-
il gagnrýni á þessi útblástursmörk
Byggt í sam-
ræmi við full-
komnustu
tækni
brennisteinstvíoxíðs og var bent á
til samanburðar að leyfð væri að
hámarki 4 kg á hvert tonn frá álver-
um í Noregi.
I starfsleyfinu er út frá því geng-
ið að svokallað þynningarsvæði
vegna loftmengunar skuli vera hið
sama og þynningarsvæði iðnaðar-
svæðisins alls á Grundartanga, en
þar er um að ræða það svæði þar
sem efnamengunar mun hugsan-
lega gæta af starfsemi stóriðju en
allir umhverfisþættir eiga að vera
varðir fyrir mengun utan þessara
marka. Benti Ólafur m.a. á að
vatnsverndarsvæði Akraness væri
utan þessara marka.
Vilja að leyfið verði
aðeins veitt til 4 ára
Náttúruvernd ríkisins gerir í
næstu viku fjölmargar athugasemd-
ir við starfsleyfið. Trausti Baldurs-
son, fulltrúi Náttúruverndar ríkis-
ins, gerði grein fyrir drögum að
þeim athugasemdum sem gerðar
verða á fundinum í Heiðarborg.
Náttúruvernd krefst þess m.a. að
notaðar verði rafstýrðar kerþekjur
af nýjustu og bestu gerð í stað svo-
kallaðra handþekja, sem nota á í
álverinu en þekjurnar hindra að
kergas sleppi út í kerskálana. Þess-
ar þekjur eru ekki jafnfullkomnar
þeim sem notuð er í álverinu í
Straumsvík og er í ýmsum fleiri
atriðum ekki gerðar jafnstrangar
kröfur og fylgt er í álverinu í
Straumsvík að mati Náttúruvernd-
ar. „Við teljum að ekki hafí verið
sýnt fram á, hvorki í mati á um-
hverfisáhrifum né annars staðar,
að þessar þekjur séu jafngóðar og
þær rafstýrðu," sagði Trausti.
Náttúruvernd gagnrýnir notkun
þurrhreinsibúnaðar í álverinu í stað
vothreínsibúnaðar, sem myndi
draga verulega úr efnamengun að
mati stofnunarinnar. Gagnrýnt er
að ekki skuli vera gert ráð fyrir
aðgerðum til að draga úr koltvísýr-
ingsmengun og þau mörk
sem sett eru gegn ryk-
mengun eru ekki talin
nógu ströng.
Náttúruvernd telur upp
________ 15 atriði sem ekki eru
fullnægjandi að mati
hennar varðandi grunnmælingar og
loks er þess krafist að gildistími
starfsleyfisins verði fjögur ár en
ekki tíu ár eins og tillaga Hollustu-
verndar gerir ráð fyrir.
Keilisnes heppilegri staður en
Grundartangi
Margir íbúar og fleiri fundar-
menn lýstu áhyggjum sínum eða
beinni andstöðu við byggingu álvers
vegna hugsanlegrar mengunar og
héldu því fram að ímynd stórs iðnað-
arsvæði á Grundartanga hefði skað-
leg áhrif á landbúnaðarframleiðslu
og ferðaþjónustu. Dagmar Vala
Hjörleifsdóttir, dýralæknir og for-
maður heilbrigðisnefndar Akraness,
vitnaði til rannsóknar sem gerð
hefði verið fyrir nokkrum árum á
„ÉG vil enga stóriðju," sagði Sæmundur Helgason, bóndi í Galtalæk.
Akranes
Kjölur
Mengunar-
mörk
Mengunarefni
Árs-
meðaltal
kg/t Al
Skamm-
tíma-
meðaltal
kg/t Al
5 km
Hcildarfluonð
Ryk
0,6
1,0
21,0
0,8
1,3
28,0
Morgunblaðið/Þorkell
JAMES F. Hensel (fyrir miðju), aðstoðarforstjóri Columbia álfyrir-
tækisins, sat allan fundinn og fylgdist með umræðunum.
Á ÞRIÐJA hundrað manns voru á kynningarfundi um tillögu að
starfsleyfi fyrir álver á Grundartanga, sem haldinn var í Heiðar-
borg sl. fimmtudagskvöld.
áhrifum flúoreitrun á sauðfé á
Straumsvíkursvæðinu annars vegar
og í Lundarreykjadal hins vegar þar
sem í ljós hefði komið mikið flúor-
magn í kjálkum sauðfjár í nágrenni
Straumsvíkur. Taldi hún að gengið
hefði verið fram hjá hagsmunum
bænda.
„Það eru 20 til 30 kúabú á þessu
svæði, hér eru nokkur hundruð
hross og þó nokkrir bændur sem
ennþá hafa fé og ég veit ekki bet-
ur en að Akrafjallið sé stórt beiti-
land fyrir þennan bústofn. Ríkj-
andi vindátt frá Grundartanga er
eins og allir vita í átt að vatns-
svæðinu á Akrafjalli, sem er eina
vatnssvæðið sem við eigum,“ sagði
hún.
Mikið var rætt um áhrif vindátta
á dreifingu mengunar og töldu
margir fundarmanna að þar væri
ýmsum spurningum ósvarað en því
vísuðu vísindamenn sem unnið hafa
að undirbúningi starfsleyfis á bug.
Þá var gagnrýnt að álverinu skyldi
ekki hafa verið valinn staður í
Keilisnesi fremur en á Grundar-
tanga og töldu margir að ástæður
staðarvalsins hefðu ekki verið
skýrðar með fullnægjandi hætti.
Ólafur Pétursson sagði að erfitt
væri að leggja mat á sjónmengun
af álverinu en hann sagðist viður-
kenna að öll rök mæltu með því að
Keilisnes væri heppilegri staður fyr-
ir álver en Grundartangi með tilliti
til efnamengunar. Þó bæri að hafa
í huga að málið snerist um styrk
mengunar og mengun af álveri á
Grundartanga yrði vel innan settra
marka.
Hann sagði það rétt að strangari
kröfum væri framfylgt í Noregi um
losun brennisteinsdíoxíðs en hér á
landi, enda hefðu íslendingar ekki
gert kröfu um vothreinsibúnað líkt
og í Noregi. Benti hann á að rekin
væru gömul álver í Noregi en aðrar
aðstæður væru hér á landi. Þá sagði
hann að dreifing brennisteinsdíoxíðs
væri meiri frá járnblendiverksmiðj-
FRESTUR til að skila athuga-
semdum til Hollustuverndar ríkis-
ins við tillögur, sem fyrir liggja
að starfsleyfi fyrir allt að 180
þúsund tonna álver á Grundar-
tanga, rennur út 13. janúar.
Gildir til framleiðslu
á 180 þús. tonnum á ári
Starfsleyfið gildir fyrir fram-
leiðslu á allt að 180 þúsund
tonnum af fljótandi áli á ári í
kerskálum álvers Columbia
Ventures á Grundartanga og
fyrir vinnslu í steypuskála ál-
vers sem reist verði í þremur
áföngum, 60.000, 30.000 og
90.000 tonn á ári.
Komi fram skaðleg áhrif á
umhverfi verksmiðjunnar eða
hætta, sem ekki var áður ljós,
skal Hollustuvernd halda fund
með álfyrirtækinu og leita í sam-
einingu mögulegra lausna.
Starfsleyfið verður endurskoðað
í framhaldi af slikum viðræðum
ef þörf er á.
Útblástur í samræmi
við alþjóðasamþykkt
„Útblástur mengunarefna frá
álveri á Grundartanga verður í
samræmi við PARCOM Recomm-
endation 94/1 um bestu tækni
fyrir álver með þurrhreinsibún-
aði. Þar er gert ráð fyrir að
heildarmagn flúoríðs í útblæstri
verði undir 0,6 kg/tonn af fram-
leiddu áli og að ryk verði minna
Úr tillögu að
starfsleyfi
f
en 1 kg/tonn af framleiddu áli.
Sérstaklega skal bent á að gas-
kennt flúoríð (HF), sem talið er
hættulegast fyrir gróður, verður
líklega minna en helmingur
þessa útblásturs sé miðað við
rekstrarforsendur framleiðanda
tækjanna og ábyrgðir framleið-
anda hreinsibúnaðarins. Heild-
arflúoríðútblástur frá 180.000
tonn/ár álveri er því innan við
110 tonn/ár og gaskennt flúoríð
líklega um 50 tonn/ár. Fyrir
fyrsta áfangann (60.000) er áætl-
aður útblástur flúoríða því 36
tonn/ár og gaskennt flúoríð um
17 tonn/ár.
Ryk í útblæstri og upp um þak
kerskála, er einkum áloxíð með
nokkru flúoríði. Það má verða
að hámarki um 180 tonn fyrir
180.000 tonna álver eða um 60
tonn fyrir fyrsta 60.000 tonna
áfangann. Hætta á verulega
auknum útblæstri flúoríða og
ryks er lítil,“ segir í starfsleyfis-
tillögunni.
„Gert er ráð fyrir sýnatöku-
stöðvum innar við Hvalfjörð og
sunnan fjarðar. Miðað við
reynslu frá Straumsvík er ekki
búist við að marktæk breyting á
styrk flúoríðs mælist nema á
mælistöðunum næst álverinu.
Einnig er gert ráð fyrir að mæla
flúor og fleiri þætti s.s. sýrustig
og brennistein í yfirborðsvatni
og úrkomu í nágrenni Grundar-
tanga,“ segir í tillögunni.
„Gerð hefur verið dreifing-
arspá fyrir loftmengun frá
iðnaðarsvæðinu Grundartanga
miðað við aukna starfsemi þar
með álveri og hugsanlega stækk-
un járnblendiverksmiðjunnar. Út
frá henni er ljóst að flúoríð mun
dreifast í litlu magni út fyrir
sjálft iðnaðarsvæðið. Það er helst
lítið svæði norðvestan við iðn-
aðarsvæðið þar sem flúoríð getur
orðið yfir viðmiðunarmörkum
eftir að stækkun í 180.000 tonn
hefur átt sér stað. Fylgjast þarf
sérstaklega með flúoríði í gróðri
þar,“ segir í starfsleyfistillög-
unni.
„Sólarhringsmeðaltal brenni-
steinstvioxíðs er nú yfir íslensk-
um viðmiðunarmörkum á nokkuð
stóru svæði samkvæmt mæling-
um sem gerðar hafa verið á
Grundartanga og útreikningum
Verkfræðistofunnar Vatnaskil
byggðum á þeim mælingum.
Þessi mörk eru sett með tilliti til
viðkvæms gróðurs. Áhrif álvers
á Grundartanga á stærð þessa
svæðis eru lítil sem engin,“ segir
í tillögunni.
Nýta ber allan úrgang
eins og kostur er
Columbia ber að gera sitt besta
til að nýta allan úrgang sem til
fellur við framleiðsluna, þar með
talið brotajárn, einangrun úr
kerum, bakskautum og forskaut-
um og úrgang sem inniheldur ál
í miklum mæli. Þá er leyfilegt
að koma sérstökum föstum úr-
gangi, sem ekki verður nýttur,
fyrir í fyllingum eða flæðigryfj-
um við ströndina í nágrenni verk-
smiðjunnar, segir í starfsleyf-
istillögunni.
Hollustuvernd afgreiðir
endanlegar tillögur að starfsleyfi
til umhverfisráðherra. Ber
stofnuninni að gera ráðherra
nákvæma grein fyrir þeim skrif-
legu athugasemdum sem gerðar
verða við starfsleyfistillöguna og
m.a. að færa rök fyrir því ef hún
tekur ekki tillit til framkominna
athugasemda.
unni en af væntanlegu álveri Col-
umbia.
Halldór Jónsson, í Móum í Innri-
Akraneshreppi, spurði fulltrúa
Rannsóknarstofnunar landbúnaðar-
ins af hveiju ekki hefðu verið gerðar
rannsóknir á búfjárstofni á svæðinu
líkt og gert hefði verið við undirbún-
ing að fyrirhuguðu álveri Atlantsál-
hópsins víða um land á sínum tíma.
Fulltrúar RALA greindu frá því að
ekki hefði verið óskað eftir sérstakri
upplýsingasöfnun um búijárstofninn
við undirbúning að starfsemi álvers
á Grundartanga og sætti þetta harðri
gagnrýni íbúa á fundinum, sem töldu
að lítið tillit hefði verið tekið til
sauðfjárbænda.
Neikvæð ímynd
Þegar leið á kvöldið hitnaði
nokkrum fundarmönnum í hamsi
og heyrðust raddir úr sal um fjand-
samlega meðferð á íslenskri náttúru
og lýsti einn íbúa yfir miklum
áhyggjum af neikvæðum áhrifum
þess í framtíðinni, þegar erlendir
ferðamenn kæmu til að skoða
óspillta íslenska náttúru og ækju
fram hjá stóru álveri í Straumsvík,
í gegnum Hvalfjarðargöngin, og þá
blasti við stærsta iðnaðarsvæði
landsins á Grundartanga. Björgvin
Siguijónsson, formaður Búnaðar-
sambands Borgarfjarðar, sagði að
hér væri um að ræða eitt af bestu
landbúnaðarhéruðum landsins og
var mjög áhyggjufullur vegna
áhrifa af starfsemi álvers á gróður,
búfé og vatnalíf.
Ólafur Dýrmundsson, ráðunautur
hjá Búnaðarsambandi íslands,
sagðist telja að neikvæð ímynd fyr-
ir landbúnaðinn og ferðaþjónustu
skipti sennilega mun meira máli en
hugsanleg mengunaráhrif af starf-
semi álversins. „Ég legg til að við
hugsum mikið um þessi mál út frá
ímyndinni," sagði hann. Guðmund-
ur Sigvaldason jarðfræð- -------
ingur, sem var meðal
fundargesta, sagðist
stunda skógrækt í ná-
grenni umrædds iðnað-
arsvæðis og lýsti áhyggj-
um af mengun af brenni-
steinssýru á gróðurinn og efaðist
um meðaltalsmælingar sem stuðst
er við í umhverfismatinu.
Eðlilega staðið
að undirbúningi
Talsmenn iðnaðar- og umhverfis-
ráðuneyta vísuðu þeirri gagnrýni,
sem fram kom í máli nokkurra íbúa,
á bug að ekki hefði verið leitað til
íbúa við mat á umhverfisáhrifum
þegar svæðisskipulag var auglýst á
sínum tíma. Ingimar Sigurðsson,
skrifstofustjóri í umhverfisráðu-
neytinu, sagði að fyllilega væri
tryggt að tekið yrði á mengunar-
vamamálum í samræmi við lög og
reglur og gerðar ströngustu kröfur.
Hollustuvernd gerir ráð fyrir að
endanlegar tillögur starfsleyfisins
verði sendar umhverfisráðherra í
næsta mánuði og Ingimar sagði að
ráðuneytið myndi fjalla ítarlega um
alla þætti þess áður en leyfið yrði
gefið út.
Andrés Svanbjörnsson, yfirverk-
fræðingur Markaðsskrifstofu iðnað-
arráðuneytis- og Landsvirkjunar,
varaði menn mjög við því að reyna
að vekja upp gamla drauga eða
óttast atriði sem engin rök væru
fyrir varðandi starfsemi stóriðju-
vera. Hann fullyrti að ef vel væri
að mengunarvörnum staðið væri
álver ekki mengandi iðnaður. Benti
hann máli sínu til stuðnings á starf-
semi álvera í Evrópu og sýndi ljós-
mynd af álveri í Tubingen í Þýska-
landi, þar sem mikill gróður og
akurlendi eru í nánasta umhverfi
álbræðslunnar. Þar hefur starfsemi
álversins engin áhrif haft á gróður,
sem dafnar með besta móti, að
hans sögn. Sagði Andrés að Col-
umbia ætlaði að flytja hluta um-
rædds álvers til íslands og nota í
álveri sínu á Grundartanga.
Svæðisskipulag yfir svæðið var
unnið á árinu 1993 í samráði við
heimamenn, og síðar samþykkt, þar
sem gert var ráð fyrir verulegri
stækkun iðnaðarlóðarinnar á
Grundartanga, að því er fram kom
í máli Stefáns Thors, skipulags-
stjóra ríkisins. í framhaldi af því
var gefinn út úrskurður um um-
hverfisáhrif álvers. í máli Stefáns
kom fram að alltaf væri spurning
hversu ítarlega ætti að taka tillit
áhrifa á landbúnað við skipulags-
gerð og mat á umhverfisáhrifum.
Hann sagði að við mat á umhverfís-
áhrifum hefði það verið rækilega
auglýst og m.a. haldinn borgara-
fundur í Skilamanna- og Hvalfjarð-
arstrandarhreppi. Einnig benti hann
á á að öllum væri heimilt að afla
sér gagna við undirbúning úrskurða
og gera sínar athugasemdir. Full-
trúar Kjósarhrepps hafa gagnrýnt
fyrirhugað álver harðlega og m.a.
haldið því fram að þeim hafí ekki
gefíst fullnægjandi kostur á að
koma athugasemdum sínum á fram-
færi.
Kveðja frá Starra í Garði
Kjósveijar höfðu sig mjög í
frammi undir lok fundarins og
gagnrýndu harðlega fyrirhugaðar
framkvæmdir. Sigurbjörn Hjaltason
á Kiðafelli hélt því fram að skipu-
lagsstjóri og umhverfísráðuneytið
hefðu valtað yfir sjónarmið allra
aðila í þessu máli. Beindi hann orð-
um sínum sérstaklega til James F.
Hensels, aðstoðarforstjóra Columb-
ia, sem sat allan fundinn, og sagð-
ist þakklátur yfír því að hann vildi
kynna sér sjónarmið íbúa.
„Það er gleði í huga okkar vegna
nærveru þinnar en sorg í hjarta
vegna fyrirætlana þinna. Þær ógna
umhverfí okkar og lýta landið okk-
ar,“ sagði hann. Guðbrandur Hann-
esson, oddviti Kjósarhrepps, greindi
frá því að hreppsnefnd hefði fengið
stuðningsyfirlýsingar frá fjölmörg-
__________ um um land allt við bar-
áttu þeirra gegn álverinu.
Hefðu m.a nokkrir Mý-
vetningar hringt í sig og
lýst stuðningi sínum.
Vakti það kátínu á fund-
inum er hann bar sér-
staka baráttukveðju frá Starra í
Garði til fundarmanna.
Sæmundur Helgason, bóndi í Gal-
talæk, sagðist undir lok fundarins
búa innan umrædds þynningarsvæð-
is yfír mengun frá verksmiðjustarf-
seminni. „Hvað ætla þeir að gera
fyrir mig? Ætla þeir að taka landið
og borga sama verð fyrir það og lóð
undir verksmiðju?“ sagðj Sæmundur.
„Ég vil enga stóriðju. Ég vildi helst
að blessaðir þingmennirnir, sem hafa
þagað hér þunnu hljóði í allt kvöld,
svöruðu því, til hvers ætlum við að
nota þetta land? Ætlum við að
menga það með stóriðju? Ætlum við
að sökkva hálendinu? Hvar eru nú
bakkamir, þar sem hann greiddi
lokka, hann Jónas? Þeir era komnir
á kaf,“ sagði Sæmundur.
Ekkijafn-
strangar
kröfur og í
Straumsvík