Morgunblaðið - 11.01.1997, Page 34

34 LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
+ Friðrik Guð-
laugnr Márus-
son fæddist að
Minni-Reykjum í
Fljótum hinn 8. ág-
úst 1910. Foreldrar
hans voru Márus
Símonarson, f. 3.
ágúst 1879, d. 14.
apríl 1968 og Sigur-
björg Jónasdóttir,
f. 26. maí 1888, d.
6. desember 1958.
Systkini Friðriks
voru Símon, f. 1902,
Jónas, f. 1909, d.
1982, Hallgrímur,
f. 1913, Björgvin, f. 1916, d.
1993, Zophanias, f. 1919, Sól-
veig, f. 1923 og Guðlaug, f.
1926. Friðrik kvæntist Halldóru
Hermannsdóttur frá Ysta-Mói
árið 1936. Börn þeirra eru
Margrét Lára verslunarmaður
á Siglufirði, f. 1940, gift Arn-
grími Jónssyni skipsljóra og
útgerðarmanni, Hermann
múrarameistari í Reykjavík, f.
1942, kvæntur Agnesi Einars-
dóttur hárgreiðslumeistara og
Ævar ökukennari í Reykjavík,
f. 1948, kvæntur Hjördísi Júl-
íusdóttur skrifstofumanni.
Friðrik lést á sjúkrahúsi Siglu-
fjarðar 2. janúar og fer útför
hans fram frá Siglufjarðar-
kirkju laugardaginn 11. þ.m.
kl. 14.00.
Þó að veturinn sé oft langur, grár
og drungalegur í afskekktri sveit
við ysta haf, þá eru kostir þessara
byggða einnig finnanlegir í ríkum
mæli. í einni slíkri fæddist Friðrik
Márusson.
Um og eftir síðustu aldamót voru
sveitir landsins þéttbyggðar og
þurfti engar kostajarðir til þess að
það þætti sæmilegur kostur að hasla
sér þar starfsvettvang. Þar var hver
sveit heimur út af fyrir sig, og má
reyndar segja að svo hafí einnig
verið um hvert byggt ból. Þar
bjuggu allir að sínu. Það var ekki
hlaupið í búðir um miðjan dag eftir
einhveiju smálegu, sem vantaði til
heimilishaldsins hveiju sinni. Lifs-
baráttan var oft hörð og kjörin
knöpp. En þá var það líka innbyggt
í hvern einstakling að sá á nóg sem
nægja lætur. Þarfirnar voru ekki
eins þandar af gervi hverfulleikans
og _nú gerist.
Árið sem Friðrik fæðist voru 79
jarðir í byggð í Fljótunum. Nú eru
þær 27. Þetta er staðreyndin um
byggðaflutninginn á ekki lengri
tíma en rúmum 80 árum. Þeir sem
nú eru komnir vel yfir miðjan aldur
hafa lifað slíkar þjóðfélagsbreyting-
ar, að engu líkist nema mergjaðri
skröksögu. Geta ungir menn og
konur gert sér nú í hugarlund lífið
í afskekktri sveit, án vega, án raf-
magns, án síma, hvað þá að komið
væri útvarp. Jafnvei án verslunar
nema í margra kílómetra fjarlægð.
Friðrik ólst upp í
Fljótunum fram eftir
aldri í stórum systkina-
hópi. Hann hleypti þó
snemma heimdrag-
anum. Hann fór ungur
til Hóla og starfaði
fyrst þar á eftir við
ýmis jarðræktarstörf í
utanverðum Skaga-
firðí. Á þeim árum vann
hann einnig við almenn
sveitastörf á heimili
foreldra sinna.
Fljótin eru þeirra gæfu
aðnjótandi að hafa alla
tíð haft afar góðar ny-
tjar af sjávarfangi og öðrum veiði-
skap. Mér eru í minni lýsingar hans
á því hversu mikinn þátt sjósóknin
átti í fæðuöflun heimilisins. Hve
mikil búbót var fyrir heimilið, ef
einhver heimilismanna fékk að fljóta
með í sjóróður, og ekki síður á vor-
in þegar silungur fór að ganga upp
að ströndinni við sandinn í Haganes-
vík, að fá þá að vera með sjávar-
bændum við fyrirdrátt. Fékkst þá
oftast góð veiði, silungur jafnvel í
hundraðatali og stundum smásíld
eða loðna.
Foreldrar Friðriks bjuggu allan
sinn búskap í Fljótunum, fyrst á
Minni-Reykjum, síðan Molastöðum
og loks lengst í Fyrirbarði. Márus
var myndarlegur maður, hár og
grannur og góðum íþróttum búinn,
m. a. ágætur sundmaður. Snemma
var byijað að kenna sund í Barðs-
laug, sem er á næsta bæ við Fyrir-
barð. Þess nutu krakkarnir þaðan
og voru öll ágætt sundfólk. Sigur-
björg móðir Friðriks var mikil gæða-
kona og mátti helst ekkert aumt
sjá. Slíkt var þó erfitt hlutskipti á
þessum árum.
Ekki var um annað að ræða en
leita út fyrir sveitina eftir vinnu
þegar fullorðinsárin tóku við. Varð
þá Siglufjörður fyrir valinu, enda
byggð þar þá óðum að vaxa. En þar
var heldur ekki vísa atvinnu að fá
nema þá helst um sumartímann.
Varð það því hlutskipti ungra
manna að leita sér vinnu suður með
sjó og í Vestmannaeyjum. En jafnan
var þó leitað norður á ný.
Þau Friðrik og Dóra hófu búskap
á Siglufirði árið 1936 og bjuggu þá
fyrst í leiguíbúðum, en jafnframt
hófu þau fljótlega byggingu tvíbýl-
ishúss við Hvanneyrarbraut í sam-
vinnu við Jónas bróður Friðriks. Þar
inn fluttu þau árið 1944 og bjuggu
þar æ síðan.
Á fyrstu Siglufjarðarárunum vann
Friðrik alla almenna verkamanna-
vinnu, en stundaði sjóinn þess á
milli, oftast á litlu trilluhorni við
annan mann. Sjórinn var sóttur af
kappi, jafnvel teflt á tvær hættur á
vetuma í misjöfnu veðurútliti. Þó
róið væri fyrir allar aldir á morgn-
ana var aldrei komið að fyrr en í
myrkri. Biðin var oft erfið og óviss-
an stundum yfirþyrmandi. Ánægjan
þeim mun meiri er allt fór vel að
lokum.
Friðrik var harðduglegur verk-
maður og því eftirsóttur í vinnu.
Naut hann þess alla tíð þegar tak-
markaða vinnu var að hafa. Er leið
á starfsæfi hans varð hann verk-
stjóri, fýrst við síldarsöltun og síðar
í frystihúsum. Hann sótti oft nám-
skeið í fiskverkun og fiskmati í
tengslum við starf sitt. Hann hafði
ákveðnar stjómmálaskoðanir, var
jafnaðarmaður og starfaði innan
vébanda Alþýðuflokksins. Hann tók
einnig virkan þátt í verkalýðsmálum
í heimabæ sínum.
Samleið okkar Friðriks er nú orð-
in ærin. Ég bjó um þriggja vetra
skeið á heimili þeirra, er ég gekk í
gagnfræðaskóla á Siglufirði. Það
var ekki lítil hjálp í því að fá þar
athvarf, er ég fyrst hélt ungur úr
heimahúsum. Vafalaust reið það
einnig baggamuninn að eiga þessa
kost, og varð til þess umfram flest
annað, að út í langskólanám var
lagt. Þeir reikningar voru aldrei
gerðir upp og verða naumast héðan
af.
Friðrik var myndarlegur maður,
vel í meðallagi á hæð, grannholda
og svaraði sér vel. Hann var gaman-
samur og gat verið nokkuð stríðinn.
Einkum hafði hann gaman af að
gantast við börn, sem þau skildu
kannski misvel, en þetta endaði allt-
af með góðum vinskap þeirra á
milli. Frístundimar voru ekki marg-
ar til tómstundaiðju meðan hann var
í fullri vinnu. Alltaf hafði hann þó
gaman af því að skreppa í Fljótin
um helgar, fyrst ríðandi, meðan
vegasamband var ekki komið á, en
síðar á Skodanum. Hann hafði mjög
gaman af því að renna fyrir silung
í vötnunum eða jafnvel sjónum, og
enginn var lunknari við þær veiðar.
Seinni ár hans naut hann þess í rík-
um mæli að eiga betri tíma við veiði-
skap og aðra útiveru. Svo góður
vinur sem hann var mér alla tíð
tókst ekki síður vinskapur milli hans
og Rögnu konu minnar, eftir að hún
kom til sögunnar. Við munum bæði
sakna hans og er hann nú kært
kvaddur.
Síðustu dagana naut hann frá-
bærrar umönnunar alls starfsliðs
Sjúkrahúss Siglufjarðar og veit ég
að aðstandendur þakka það og meta
mikils. Hann lést í svefni fímmtu-
daginn 2. janúar s. 1. Ekki er ólík-
lega að það hafi verið með þeim
hætti sem Sigurður Jónsson frá
Brún sá fyrir:
Fel þú mig, Svefn, í svörtum, þykkum dúk-
um,
sveipa mig reifum löngum, breiðum, mjúk-
um,
réttu svo strangann þínum þögla bróður.
Þá ertu góður.
Far þú í friði.
Björn Hermannssön.
Þegar ég lít til baka og reyni að
gera mér grein fyrir lífi Friðriks
Márussonar kemur alltaf upp í hug-
an máltækið: „Af misjöfnu þrífast
börnin best.“ Lengi vel efaðist ég
um að láta máltækið koma fram í
minningargrein, en að lokum fannst
mér ekki annað hægt. Hann fædd-
ist í Fljótum í Skagafirði 1910, börn-
in mörg og fátækt á veraldlega hluti
mikil, en af kynnum mínum við
FRIÐRIK
MÁRUSSON
GUÐRÚN
SIG URÐARDÓTTIR
+ Guðrún Sigurð-
ardóttir var
fædd í Skálavík í
Bolungarvík 24.
desember 1905.
Hún lést á Hjúkrun-
arheimilinu Drop-
laugarstöðum 29.
desember síðastlið-
inn. Foreldrar
hennar voru Frið-
björg Friðriksdótt-
ir og Sigurður
Vagn Magnússon.
Guðrún giftist
Páli Hafsteini Guð-
mundssyni og
Bolungarvík meðan
Páll lifði. Þau eign-
uðust saman þrjár
dætur, þær Guð-
björgu, Sigurbjörgu
og Pálínu. Síðar á
ævinni eignaðist
Guðrún einnig
Hrafnhildi Jóhanns-
dóttur.
Utförin fór fram
frá kapellu Fossvogs-
kirkju 7. janúar.
Elsku amma mín.
Mig langar með
nokkrum orðum að
bjuggu þau sína búskapartíð í minnast þín. Nú ert þú farin yfir
á annað tilverusvið, þar sem þú
ert komin og hafin upp og umvaf-
in hlýjum örmum þeirra sem annt
er um þig.
Ég á ekkert nema góðar minn-
ingar um þig, amma mín, og eru
þær aðallega frá yngri árum mín-
um. Ég dáðist að þeirri fag-
mennsku og vönduðum verkum
alls staðar þar sem þú tókst til
hendi, einnig þinni hlýju og fáguðu
framkomu sem þú viðhafðir hvar
sem þú komst. Éinnig verð ég að
minnast þeirrar smekkvísi og mik-
ils fegurðarskyns sem mér fannst
alltaf vera mjög sérstakt við þig.
Annars fannst mér, elsku amma
min, sem þú byggir yfir einhveijum
leyndarmálum, sem þú hafðir
gengið með í gegnum lífið og hefð-
ir eingöngu fyrir þig sjálfa.
Blessuð sé minning þín.
Þinn dóttursonur
Eyjólfur Hjartarson.
Frigga Már er ljóst að vel hefur
verið hlúð að uppeldi bamanna með
hjartahlýju og kærleik, því þess bar
hann merki alla tíð með umhyggju
og hjálpfysi við aðra og sérstaklega
þá sem minna máttu sín í lífínu.
Hann var kvæntur Dóru frænku
minni og hafa þau alltaf verið fast-
ur punktur á sama stað í Siglufirði,
allt frá því ég man eftir mér og
þegar rifjuð eru upp bams- og ungl-
ingsár kemur margt upp í hugann.
Ég man alltaf einn atburð frá því
ég var tíu ára, en þá fannst mér
eins og himin og jörð væru að fa-
rast, heim til mín var komin ljósmóð-
ir, því mamma mín var að fara að
eignast barn. Það var eins og við
manninn mælt, án þess að láta
nokkum vita hljóp ég beint til Dóru
frænku og Frigga, ég minnist þess
að mér fannst þetta langt þá, en
þetta er u.þ.b. fjögurra mínútna
gangur. Var mér vel tekið þar með
mjólk, flatbrauði og kæfu ásamt
fullt af hjartahlýju. Friggi var með
fastmótaðar skoðanir í pólitík og
fylgdi Alþýðuflokknum að málum.
Nú fer ég aftur til viðreisnaráranna
þ.e. þegar Sjálfstæðisflokkur og
Alþýðuflokkur vom við völd og eru
minningamar úr stofunni á Ysta-
Mói í kringum 1960. Þar hittist fjöl-
skyldan gjarnan um helgar á sumr-
in. Þar voru mættir pabbi minn, sem
var sjálfstæðismaður, Friggi krati
og þar með stjórnarsinnar báðir
ásamt afa, móður minni, Dóru
frænku og móðurbræðmm mínum
stundum öllum sex sem allt er fram-
sóknarfólk, ég held af Guðs náð ef
það er hægt. Umræðuefnið var að
sjálfsögðu pólitík. í minningunni
finnst mér eins og ekki sé hægt að
tala um umræður því hávaðinn var
slíkur að þakið ætlaði að rifna af
húsinu. Þar voru pabbi og Friggi
tveir á móti öllu framsóknarfólkinu
og datt manni stundum í hug að
þetta fólk ætti aldrei eftir að talast
við á lífsleiðinni, en þá var kallað
úr eldhúsinu: - Kaffi. Þar var Elín
amma á Mói búin að taka til sunnu-
dagskaffið. Allt datt í dúnalogn og
allt í einu allir hlæjandi og ánægðir
við kaffiborðið á Mói. Ég hlýt að
hafa dáðst af þeim stjórnarsinnum
því aldrei kom til greina Framsókn-
arflokkurinn.
Annað máltæki kemur upp í hug-
ann. „Bragð er af, þá barnið finn-
ur.“ Friggi gat verið stríðinn við
böm og áttuðu þau sig kannski
ekki strax á honum, en aldrei leið
á löngu áður en hann átti hug þeirra
og hjarta þar sem hann kom að
þeim á sinn einstæða hátt.
Ég þakka fyrir að hafa tengst
Friðrik Márussyni fjölskyldubönd-
um. Ég og fjölskylda mín sendum
Dóra frænku og frændsystkinum
okkar bestu kveðjur. Ég veit að
hann kvaddi þennan heim sáttur við
allt og alla. Guð blessi minningu
Frigga Már.
Björn Jónasson.
Fyrir 22 áram fór ég í fyrstu
heimsókn mína til Frigga og Dóru
ásamt dóttursyni þeirra sem lagði
mikið upp úr því að ég hitti afa
hans og ömmu. Strax við fyrstu
kynni fannst mér eins og ég hefði
þekkt þau alla tíð. Mannkostir
þeirra, velvilji og væntumþykja
gerði öll samskipti við þau að góðum
stundum.
Friggi var einn af þessum sér-
stæðu persónuleikum sem settu svip
sinn á tilveruna en eru nú smám
saman að hverfa af sjónarsviðinu.
Hann var af þeirri kynslóð sem
þurfti að hafa fyrir lífínu strax í
barnæsku og vissi að ekkert fékkst
upp í hendurnar nema haft væri
fyrir því. Veraldleg gæði skiptu
hann engu máli. Hann sagði skoð-
anir sínar umbúðalaust, var hrein-
skiptinn og kryddaði frásagnir sínar
og tilsvör með gnótt lýsingarorða
og jafnvel blóti.
Þegar ég kynntist honum var
hann verkstjóri í frystihúsi Þormóðs
ramma. Mér er hann minnisstæður
þegar hann stransaði inn í vinnslu-
salinn í frystihúsinu íklæddur hvíta
sloppnum til þess að kenna mér
handtökin í vinnslunni á fiskinum.
Hraðinn var þvílíkur þegar hann
mundaði hnífmn að mér tókst ekki
með nokkru móti að ná því sem ég
átti að gera og þurfti því að fá
meira en eina sýnikennslu. Allt hans
fas einkenndist af dugnaði og at-
orku og leti og ómennska voru ekki
til í hans huga.
Eftir að við fluttumst til Reykja-
víkur héldum við oft jólin á Siglu-
fírði með fjölskyldum okkar. Á jóla-
dag var komið saman hjá ömmu
Dóra og afa Frigga og í minning-
unni finnur maður ilminn af jóla-
gæsinni og heitu súkkulaði og sér
jólaljósin loga á gamla fallega jóla-
trénu. Setið var við spil og spjall
fram á kvöld og þegar haldið var
heim á leið þá er minningin af Siglu-
fírði ævintýri líkust, snjór yfír öllu,
himinninn upptendraður af stjörn-
um, norðurljósin á endalausri hreyf-
ingu og tignarleg fjöllin baðandi sig
í spegilsléttum haffletinum.
Á skólaárum mínum þótti Dóru
og Frigga ekkert sjálfsagðara en
að koma til Reykjavíkur og aðstoða
okkur við heimilið þegar tími prófa
fór í hönd og fyrir það eiga þau
skilið ævarandi þakkir. Börnin og
barnabörnin áttu sérstakan stað í
hjarta hans og fylgdist hann vel
með þeim og vildi veg þeirra sem
mestan á öllum sviðum. Reykjavík
heillaði hann aldrei og var hann
þeirri stundu fegnastur þegar hann
hann komst úr borginni norður í
kyrrðina og rólegheitin. Eftir að
hann hætti störfum eyddu þau mikl-
um tíma á sumrin í sveitinni á bæn-
um Ysta-Móa, bernskuheimili Dóru.
Þar undi hann sér vel, enda átti
sveitin hug hans allan. Friggi hafði
yndi af því að vera úti í náttúr-
unni, silungsveiði var hans uppáhald
og eyddi hann mörgum dögum í þá
iðju. Á hveiju sumri fór hann í ótal
beijaferðir með fjölskyldunni og
hafði mikið gaman af.
Allt fram yfir áttræðisaldur var
Friggi einstaklega heilsugóður og
vel á sig kominn. Síðustu ár sín
átti hann við vanheilsu að stríða en
aldrei heyrðist hann kvarta þótt
hann væri sárþjáður. Þessi eljusami
maður fann kraftana þverra og rétt
fyrir jólin hrakaði heilsu hans enn
frekar. Hann kveið ekki dauðanum,
til þess var trú hans of sterk. Á
öðram degi hins nýja árs lést hann
á Sjúkrahúsi Siglufjarðar í návist
tengdaforeldra minna sem vakað
höfðu yfir honum í veikindum hans.
Að leiðarlokum vil ég þakka hon-
um einstakan hlýhug og vináttu frá
upphafi og jafnframt fyrir það sem
hann var nafna sínum og börnunum
okkar og kveð hann með söknuði.
Guðrún Ó. Blöndal.
Fallinn er í valinn einn hinn elsti
Siglfirðingur í dag, sem er mágur
minn, Friðrik Márusson frá Fyrir-
barði í Fljótum. Áttatíu og se'x ára
gamall. Um Friðrik mætti skrifa
margar blaðsíður, ef upp ætti að
telja alla hans afrekasögu. En þótt
mig langaði mikið til þess, mun ég
hvorki reyna eða geta skrifað tæm-
andi minningargrein um Friðrik lát-
inn. Aðeins senda frá mér þakklæt-
isvott fyrir að hafa fengið að kynn-
ast og þekkja dugnaðar- og dreng-
skaparmanninn Friðrik. Við ólumst
upp í sömu sveit, Fljótunum, frá
blautu barnsbeini og störfuðum tölu-
vert saman í ungmennafélagi sveit-
arinnar og að ýmsum öðrum málum
þar, á árum áður, sem ungir menn.
Fljótt mátti sjá, að þar sem Friðrik
lagði hönd að verki, var kraftmikill
og áhugasamur maður á ferð, sem
síðar kom í ljós, sem allir vita, er
til þekkja um lífsferil hans. Leiðir
okkar skildi þó, þegar hann fluttist
til Siglufjarðar og tók til óspilltra
málanna þar. Hann byggði fljótlega
tveggja hæða hús á Hvanneyrar-
braut 34, ásamt bróður sínum, Jón-
asi, og þar hefur hann búið ásamt
konu sinni alla sína ævi. Um líkt
leyti og Friðrik flytur til Siglufjarðar
tekur ein heimasætan úr Fljótunum
sig upp, Halldóra Hermannsdóttir
frá Ysta-Mói og flyst til Siglufjarð-
ar, þar sem þau þá felldu hugi sam-
an og stofnuðu heimili sitt á Hvann-
eyrarbraut 34, og á Siglufirði hafa
þau búið síðan. Er óhætt að fullyrða
að þar hafa þau lifað sæl og glöð
öll sín búskaparár. Ætt Friðriks
ætla ég ekki að rekja í þessari grein,
það verður gert á öðrum stað, en
saman áttu þau Halldóra og Friðrik