Morgunblaðið - 11.01.1997, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
BERGUR ÖRN
EYJÓLFS
+ Bergur Örn
Eyjólfs fæddist
á Hvoli í Mýrdal 27.
október 1938. Hann
lést 30. desember
síðastliðinn. Bergnr
Örn ólst upp á Hvoli
hjá Eyjólfi Guð-
mundssyni bónda
og rithöfundi, f.
31.8. 1870, d. 16.10.
1954, og Arnþrúði
Guðjónsdóttur hús-
móður, f. 21.12.
1872, d. 30.10.1962,
til átta ára aldurs.
Hann flutti þá með
móður sinni, Steinunni Eyjólfs-
dóttir, f. 1.5. 1910, d. 21.11.
1979, að Pétursey í Mýrdal, en
hún giftist Siguijóni Arnasyni
bónda þar, f. 17.4.1891, d. 25.7.
1986. Uppeldissystkini Bergs
Arnar eru: Elín Siguijónsdótt-
ir, f. 12.1.1922, Selfossi; Þórar-
inn Siguijónsson, f. 26.7. 1923,
Laugardælum, Hraungerðis-
hreppi; og Árni Siguijónsson,
f. 21.3. 1921, Vík. Hálfbræður
Bergs Arnar eru: Eyjóifur Sig-
uijónsson, f. 15.6. 1947, Péturs-
ey, Mýrdal; og Sigurður Sigur-
f. 17.12.
Pétursey,
Mýrdal.
Hinn 9. júní 1993
kvæntist Bergur
Örn Guðlaugu M.
Guðlaugsdóttur, f.
10.1. 1938, frá Vík.
Börn hennar eru,
Kristín, Einar
Guðni, Guðlaugur
Jakob, pskar Sig-
urður, Ólöf Ósk og
Ragnar Sævar.
Barnaskóla lauk
Bergur Örn frá
Litla-Hvammsskóla
og gagnfræðaprófi frá Skóga-
skóla. Hann fór síðan i Iðnskól-
ann á Selfossi í vélvirkjanám
og lauk sveinsprófi í iðngrein
sinni frá Vélsmiðjunni Héðni
við Seljaveg í Reykjavík. Berg-
ur Örn öðlaðist meistararétt-
indi í iðninni. Hann lauk kæli-
tækninámi 1986, vann þjá Bif-
reiðaverkstæði Kaupfélagsins í
Vík og var sjálfstæður atvinnu-
rekandi frá 1989.
Útför Bergs Arnar fer fram
frá Skeiðflatakirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
Örn er dáinn. Þannig hljómuðu
orð bróður míns að kveldi 30. des-
embers sl. Við vissum þó að hveiju
dró og vorum búin undir þessa setn-
ingu. Baráttan var ekki löng en hún
var ströng.
Bergur Örn kom inn í líf okkar
systkina þegar hann og móðir okk-
ar hófu búskap saman fyrir u.þ.b.
sjö árum. Bergur Örn og móðir
okkar áttu þessi fáu ár saman í
mikilli hamingju og dáðumst við
oft að hve hann var henni góður.
Engin ferð var of löng fyrir Gullu
og ekkert viðvik var of erfitt fyrir
hana. Þau undu hag sínum vel
saman og nutu virkilega hvers
dags saman sem því miður voru of
fáir.
Sama gilti um okkur systkinin,
ekkert var of mikið fyrir okkur.
Örn bjó á heimili mínu í sex vikur
fyrir fjórutn árum, er hann var að
leita sér lækninga. Mér er þessi tími
mjög minnisstæður fyrir það hvað
Örn var vel heima í öllum möguleg-
um málum sem bar á góma og þá
sérstaklega er laut að bókmenntum,
gömlum sem nýjum.
Áhugamál Arnar voru mörg, fyr-
ir utan bækur. Sérstakan áhuga
hafði hann á vélbúnaði ýmiss konar
og öðrum búnaði sem laut að hvers-
konar framþróun. Enda stóð hugur
hans til hvers konar framkvæmda
sem gæti orðið sveit hans til fram-
dráttar.
Var hann einn af frumkvöðlum
í Mýrdal að koma af stað gras-
kögglaverksmiðju í sveitinni. Einnig
sá hann um uppsetningu og viðhald
á vélum fyrir pijónastofuna Kötlu.
Hann var ekki bara góður fagmað-
ur í sinni iðn, heldur gat hann nán-
ast gert við hvaða hlut sem var þó
hann hefði verið dæmdur ónýtur
af öðrum. Margoft gerði hann við
kæliskápa og önnur raftæki fyrir
sveitunga sína. Eg varð oft vitni
að því að hringt var í Örn og hann
beðinn að koma og laga olíukyndi-
tæki, pípulagnir eða önnur tæki sem
voru í lamasessi. Var hann alltaf
boðinn og búinn að veita þessa þjón-
ustu og oftar en ekki var það utan
hefðbundins vinnutíma.
Ekki má gleyma hve hann og
mamma höfðu gert mikið fyrir hús-
ið sitt í Norður-Vík. Nánast end-
urnýjað og lagfært stóran hluta
þess. I Norður-Vík voru margar
vistarverur og ævinlega var nóg
pláss fyrir okkur þegar við komum
þangað til dvalar í skemmri eða
lengri tíma. Það sem gerði dvölina
alltaf svo ánægjulega í þessu stóra
húsi var hin þægileg nærvera og
. vinsemd sem þau hjónin veittu svo
ríkulega af. Við systkinin og fjöl-
skyldur okkar höfum notið þess svo
ríkulega þegar við höfum dvalið hjá
þeim og minnist ég sérstaklega
dvalar okkar þar á sumrin.
Björgunarsveitin Víkveiji fékk
einnig notið krafta Arnar og er
mér það minnisstætt er við hringd-
um og spurðum um heilsu hans sl.
haust að hann hafði verið að koma
frá leit að Jonnu frá Hornafirði.
Vissum við þá að hann var orðinn
veikur og fór meira af vilja en
mætti.
Ég vil fyrir hönd okkar systkina
þakka honum vináttu og tryggð
þessi ár sem hann átti með móður
okkar. Einnig votta ég aðstandend-
um hans mína dýpstu samúð.
Ég vil sérstaklega þakka sóknar-
prestinum, sr. Haraldi Kristjáns-
syni, þá miklu hlýju og umhyggju
sem hann hefur sýnt móður okkar
á þessum erfiða tíma.
Fyrir hönd okkar systkina, maka
og barna okkar,
Kristín Þorsteinsdóttir.
Örn minn, ég kveð þig með þess-
um ljóðlínum:
Ekki neitt ég átti skilið.
Innst í mér þín birta skín.
Hvemig fórstu að brúa bilið,
bilið milli mín og þín?
Jakob Örn.
Bamdóms ár er búið eitt
brot af ævi þinni
Guð hefur á því góður veitt
gjafír af miskunn sinni.
Nýr er heimur næsta ár.
Náms eru fleygar dúfur.
Bæði, Drottinn, bros og tár
blessi þér, litli stúfur.
Þessar vísur orti hann Eyjólfur
afi til fyrsta barnabarnsins hans
Bergs Arnar eða litla stúfs á fyrsta
afmælisdaginn hans. Örn eins og
hann var alltaf kallaður átti fyrstu
æviárin á Hvoli hjá Steinu móður
sinni og föðursystur minni og hpnn-
ar fólki. Þar sem hann var miklu
eldri en ég, man ég hann ekki fyrr
en á þrítugsaldri og þá fyrst sem
leðurklæddan ungan mann, sem
þeysti í hlað á mótorhjóli. Hins veg-
ar finnst mér ég alltaf Iiafa þekkt
hann af tali fólksins heima og ýms-
um smámyndum sem sýndu smá-
barn með spurn í augum til ungs
manns um tvítugt með allt lífið
framundan. Átta ára flutti hann að
Pétursey með móður sinni sem þá
giftist Siguijóni Árnasyni bónda þar
og eignaðist hann tvo hálfbræður,
Eyjólf og Sigurð. Að loknu gagn-
fræðaprófi við Skógaskóla, stund-
aði hann nám í Iðnskóla fyrst á
Selfossi og seinna í Reykjavík og
lauk vélsmíðanámi frá vélsmiðjunni
Héðni. Árið 1964 fór hann að vinna
á verkstæðinu í Vík og varð seinna
verkstæðisformaður þar. Á tímabili
vann hann við raflagnir og eins sá
hann um vélar pijónastofunnar
Kötlu.
Það var ekki afslagur að stóri
frændi kæmi í heimsókn, bæði gerði
hann við allar vélar sem biluðu á
heimilinu og svo var hann óskap-
lega duglegur að fljúgast á við okk-
ur krakkana. Á unglingsárunum
var hann óþreytandi að keyra okkur
á hinar ýmsu skemmtanir og fyrsta
útilegan var farin með honum.
Hann var glaðlyndur í sínum hópi
og skemmti okkur með eftirhermum
og ýmsum frásögnum á leiðinni.
Hann starfaði mikið með björgunar-
sveitinni Víkveija og um hver ára-
mót, þegar við vorum unglingar
kom hann að skjóta upp flugeldum
með okkur.
En fyrst og fremst var hann
nátengdur bernskuheimilinu, þótt
hann ætti heimili í Pétursey og
dveldi í Reykjavík og yrði svo heim-
ilisfastur í Vík, rofnuðu aldrei
tengslin við bernskuheimilið. Oft sat
hann á rúmstokknum hjá blindri
ömmu sinni og talaði við hana og
hann var einstakur móðurfólkinu
sínu. Þótt ég sæi hann ekki eins
oft á seinni árum vegna fjarveru
minnar, hélt hann áfram að vera í
huga mínum, sami glettnislegi mót-
orhjólagæinn og forðum daga og
það var gott að eiga svona einstak-
an frænda.
Þrúða.
Elsku frændi og vinur.
Á stundum sem þessari brestur
okkur orð. Spurningin sem aldrei
verður svarað yfirgnæfir allt:
„hvers vegna?“ Það fáum við aldrei
að vita en það vitum við að minning-
una um þig tekur enginn frá okkur.
Gömul myndaalbúm segja okkur
hveija söguna af annarri. Fyrsta
leikhúsferðin, fyrsta útilegan og svo
ótalmargt það fyrsta sem við gerð-
um, alltaf varst þú til staðar,
óþreytandi að þeytast með okkur
um allt, ef ekki í veruleikanum, þá
í hugmyndafluginu.
Ótal sinnum könnuðum við jarð-
kringluna, bæði utan frá og innan,
ferðuðumst um himinhvolfið, virkj-
uðum náttúruöflin og svo ótalmargt
annað. Alltaf hafðir þú töfralausnir
á reiðum höndum þegar öll sund
virtust lokuð og óteljandi eru stund-
irnar sem við gleymdum okkur við
að leysa alheimsvandamálin, oft
langt fram á nætur. Við eigum eft-
ir að sakna þín úr góðra vina hópi.
Við þökkum þér samveruna á lífs-
göngunni í gleði og sorg, á stórum
stundum jafnt sem smáum. Þú fórst
alltof fljótt en við erum ríkari af
að hafa fengið að þekkja þig.
Elsku Gulla, þinn missir er mik-
ill en enginn tekur frá þér minning-
una um yndislegan mann og þá
gleði og hamingju sem þið fenguð
að njóta á þessum alltof stutta tíma.
Mundu þegar syrtir að, að þú græt-
ur vegna þess sem var gleði þín.
Fjölskyldurnar
frá Suður-Hvoli.
Góður vinur og félagi er horfinn
inn á aðrar víddir langt um aldur
fram. Hann varð að lúta í læra
haldi fyrir þeim sjúkdómi, sem vís-
indin ráða illa við, þrátt fyrir að
ekkert sé til sparað og ómældar
upphæðir fari árlega til rannsókna
virðist árangurinn nánast enginn.
Bergur Örn bjó yfir yfirgripsmik-
illi tæknilegri þekkingu og skipti
þá ekki máli hvort heldur var raf-
magnsfræði, véltækni eða tækni
almennt. Þar var hvergi komið að
tómum kofunum. Tæknilegþekking
hans náði langt út fyrir þann
ramma, sem ég hefi áður kynnst.
Við Bergur Örn unnum saman
að ýmsum tæknilegum verkefnum
og beindist hugur okkar þá mjög
að rannsóknum á rafsegulsviði og
þráðlausum orkuflutningi. Þessar
rannsóknir og tilraunir leiddu okkur
inn á algjörlega nýjar brautir varð-
andi skilning á orku og efni.
Fyrir einu og hálfu ári mynduð-
um við þrír, Bergur Örn, Þorsteinn
Guðlaugsson mágur hans og ég,
vinnuhóp til þess að rannsaka óþol
vegna rafseguls- og rafgeislunar-
sviðs. Þorsteinn hafði um tíma feng-
ist við að mæla slíkt og aðstoða
fólk, sem þjáist vegna slíkrar meng-
unar, en mengun vegna rafgeislun-
ar er vaxandi vandamál hér á landi
sem annars staðar.
Þorsteinn hefur sérstaka hæfí-
leika að skynja slík svið. Með nokk-
urri æfingu tókst okkur Bergi Emi
einnig að tileinka okkur þessa hæfi-
leika. Síst datt mér það þó í hug,
að ég gæti skynjað þetta, mér
fannst að skynjun rafgeislunarsviðs
með pijónum væri svo langt frá
raunveruleikanum og jarðbindingu
minni. Ég gleymi að sjálfsögðu ekki
þeim degi á verkstæðinu hans í
gamla verslunarhúsinu í Vík, þegar
hann kenndi mér að ná tökum á
þessari mælitækni og ég mun verða
honum ævinlega þakklátur fyrir það
eins og svo margt annað í okkar
kynnum. Þó að notkun pijónanna
sýnist í fljótu bragði vera „hjákát-
leg“, hefur þessi tækni þó verið
notuð um aldir til að fínna vatn og
m.a. fólk sem grafíst hefur í snjó-
flóðum og það með góðum árangri.
Sá einfaldi skilningur að allt efni
geisli frá sér margsnúnum bylgjum
er lykill að nýrri tækni.
Næstu mánuðina unnum við
óslitið að tilraunum með tæki til
þess að uppheíja rafgeislunarsviðið
staðbundið og gerðum margar
furðulegar uppgötvanir. Þar reyndi
svo sannarlega á hugarflug og
hafsjó þekkingar Bergs Arnar á
öllum mögulegum hlutum frá hinu
smæsta til hins stærsta. Okkur varð
fijótlega ljóst, að við vorum að kom-
ast út fyrir hinn þekkta ramma
eðlisfræðinnar, sem Rannsóknarráð
ríkisins og fleiri kalla því undarlega
nafni hjávísindi. Líklega er þá ljóst
að nýjungar eiga ekki upp á pall-
borðið hjá þeim, sem ráða rann-
sóknarijármagni. En þrátt fyrir lítil
fjárráð var nú hafíst handa að
kanna áhrif rafgeislunar á heilsu
manna. Skýrslur voru teknar af
rúmlega fimm hundruð heimilum.
Af þessum skýrslum er ljóst að
rafgeislunin veldur ómældu heilsu-
tjóni. Við höfum reynt að koma
þessu á framfæri en án árangurs.
Rannsóknir okkar leiddu fljótlega
ljós helstu orsakir rafgeislunarinnar
og að geislunin sem olli mestu raf-
geislunaróþoli var mismunandi eðl-
is. Til þess að eyða allri geislun í
hýbýlum hefði þurft að smíða dýran
og flókin búnað. í staðinn var farin
sú leið að smíða ódýr tæki, sem
eyddu mestu og hættulegustu geisl-
uninni. Bergur Örn og Guðlaug
smíðuðu mikinn fjölda þessara
tækja nánast í sjálfboðavinnu. Mik-
ill fjöldi tækja var gefinn eða seldur
á svo vægu verði, að varla var fyr-
ir kostnaði. Sú vissa að verið væri
að hjálpa fólki í erfiðleikum var
öllu ofar. Sárast var þó að suma
hættulegustu geislunina er hægt
að upphefja við búnaðinn, sem send-
ir hana frá sér og á þetta sérstak-
lega við farsímaloftnetin. Forráða-
menn Pósts og síma hafa ekki skil-
ið þetta og meinað aðgang að bún-
aðinum, þrátt fyrir að afgeislunar-
tækin hafí engin áhrif á aðra virkni.
Þessi afstaða er því óskiljanlegri,
þar sem vandamál vegna farsímans
hrannast upp víða um heim. Þetta
olli okkur miklum vonbrigðum.
í ákafa viðfangsefnanna gleymd-
um við því oftast að Bergur Örn
var einnig að beijast við krabba-
meinið. Það hafði samt ekki áhrif
á fijóan huga hans, þó ljóst væri
að hveiju stefndi. Undarlegast er
kannski, að margt bendir til þess i
rannsóknum okkar, að rafgeislunin
og efnisgeislun í umhverfinu geti
hugsanlega valdið krabbameini og
mörgum öðrum sjúkdómum, en
hvort hægt er að snúa dæminu við
þegar í óefni er komið er ekki ljóst.
Við veltum þeirri spurningu oft fyr-
ir okkur, hvort krabbameinsrann-
sóknir væru á villigötum.
Samhentir skoðuðum við þessi
mál frá öllum mögulegum hliðum
og mikill fjöldi rannsóknarverkefna
bíður. Það er stundum sagt að það
komi maður manns í stað. Ég get
samt ekki séð að það eigi við hér.
Við höfðum þjálfað hugi okkar svo
vel saman. Ur því sem komið er
er líklega best að sá háskóli úti í
heimi, sem sýnt hefur þessu áhuga,
taki við.
Þó að við Bergur Örn höfum
þekkst frá barnæsku, fæddir og
aldir upp í sömu sveit, kynntumst
við fyrst náið fyrir tveimur árum,
en þá fórum við að vinna saman
að ýmsum verkefnum og hugðar-
efnum. Fáum mönnum hefí ég
kynnst eins heilsteyptum nærgætn-
um og viðkvæmum í eðli sínu. Sam-
verustundirnir á þessum tveimur
árum marka spor, sem ekki verða
afmáð. Margar voru þær ánægju-
stundirnar, sem ég átti á heimili
þeirra Guðlaugar. Það var og er
kærleiksheimili, þar sem góður andi
ríkir. Sérstaklega minnist ég að-
fangadagskvölds 1995, þegar þau
buðu mér að dvelja með sér. í raun-
inni hefur lífíð kennt mér, að „því
betur sem ég kynnist mönnunum,
þeim mun vænna þykir mér um
hundinn minn“. Þessi fleygu orð
eiga oft við. Guðlaug og Bergur
Örn eru hins vegar í þeim hópi, sem
maður vildi helst þekkja og um-
gangast.
Elsku Guðlaug mín, ég veit að
missir þinn er mikill og þú saknar
hans sárt, en minningin um góðan
dreng mun lifa. Þó að ég sé mikill
efahyggjumaður, eru mörg rök, sem
hníga að því, að lífinu sé ekki lokið
með þessari stuttu jarðvist, en lík-
lega er þetta þó öðruvisi en margir
halda.
Allir góðir vættir standi með þér
og þínum.
Kári Einarsson.
Enginn veit hvað átt hefur, fyrr
en misst hefur.
Þessi orð koma mér í hug þegar
ég minnist horfins vinar og félaga,
Bergs Arnar Eyjólfs, sem Iést á
heimili sínu á Norður-Vík í Mýrdal
30. desember sl. Bergur Örn hafði
undanfarin fimm ár barist við
krabbamein og eins og svo margir
aðrir varð hann nú að lúta í lægra
haldi, þrátt fyrir öll læknavisindi
og góða hjúkrun.
Vegir okkar Arnar lágu saman,
þegar hann árið 1965 kom hingað
til Víkur og hóf störf sem renni-
smiður hjá Kaupfélagi Skaftfell-
inga, en áður hafði Örn lært vél-
smíði og rennismíði og starfað hjá
Vélsmiðjunni Héðni í Reykjavik.
Það var ekki aðeins að ég þyrfti
oft að leita til Arnar á verkstæðið,
heldur áttum við sameiginleg
áhugamál, sem var starf okkar í
björgunarsveitinni Víkveija í Vík.
Þær voru ófáar vinnu- og spjall-
stundirnar sem við áttum þar og
björgunarsveitin hefur stækkað á
þessum árum frá því að eiga ekki
neitt í það sem hún er í dag.
Eitt af fyrstu tækjunum sem
sveitinni áskotnaðist var gamalt
ógangfært beltatæki, nokkurskonar
skriðdreki. Þá komu fljótt í ljós
hæfíleikar Arnar, bæði sem renni-
smiðs og vélfræðings og smíðaði
hann og renndi tannhjól, sem vant-
aði í kveikju og vél án þess að hafa
þar nokkrar fyrirmyndir. Beltatæki
þetta var meðal annars notað við
björgunarstörf í Vestmannaeyja-
gosinu árið 1973. Þá stofnuðum við
9 félagar úr björgunarsveitinni svo-
kallaðan bátaklúbb, sem fjármagn-
aði og keypti ýmsan búnað til „sjó-
sports", eins og hraðbát, sjóskíði
og köfunarbúnað.
Varð Örn sjálfkjörinn eftirlits-
og tæknistjóri bæði yfir búnað
klúbbsins og sveitarinnar. Þó að
heilsu Arnar væri farið að hraka
núna síðustu árin, lét hann sig ekki
vanta á fundi sveitarinnar eða í
útköll og starfaði þá í stjórnstöð
og núna síðast þegar mb. Jonna
fórst í október sl.
Þá Ieiddi Örn fyrstu ungliðadeild-
ina sem stofnuð var innan björgun-
arsveitarinnar og var einkar lagið
að ná til unglinga og setja sig inn
í hugðarefni þeirra og ræða þeirra
mál af innsæi og áhuga. Veit ég
fyrir víst að flestir unglingar hér á
árum áður fengu sína fyrstu innsýn