Morgunblaðið - 22.02.1997, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 22. FEBRÚAR 1997
______________________________________________MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Þrír menn látnir lausir eftir 18 ár bak við lás og slá
Úrskurðurinn enn eitt áfall-
ið fyrir breskt réttarkerfi
London. Reuter.
Gísli Guðjónsson réttarsálfræðingur
verður vitni í hæstarétti
ÞRÍR menn, sem hafa setið í fang-
elsi í átján ár fyrir morð á þrettán
ára gömlum biaðburðardreng, voru
látnir lausir í gær. Er mál þeirra
talið enn eitt áfallið fyrir breska
réttarkerfið en þeir voru látnir laus-
ir á skilorði án skilyrða eftir tveggja
stunda málflutning fyrir hæstarétti,
þar sem ljóst væri að dómurinn yfir
þeim væri byggður á afar vafasöm-
um forsendum.
Þremenningarnir; Michael Hic-
key, frændi hans Vincent Hickey og
James Robinson, hafa haldið fram
sakleysi sínu frá því að þeir voru
dæmdir í lífstíðarfangelsi árið 1979
fyrir morðið á Carl Bridgewater, sem
var skotinn er hann varð á vegi inn-
brotsþjófa. Fögnuðu þeir ákaflega
er þeir höfðu verið látnir lausir, en
fjöldi tárvotra ættingja þeirra sam-
fagnaði þeim er þeir yfírgáfu dóms-
salinn. „Þetta er besta tilfinning sem
til er,“ sagði Vincent Hickey og
þakkaði öllum þeim sem trúðu á
sakleysi þeirra. Theresa Robinson,
ritari lögmanns, sem giftist Robin-
son á meðan hann sat í fangelsi,
grét hástöfum, og Robinson sagðist
nánast hafa „farið yfir um“ er hann
frétti að taka ætti mál þeirra fyrir.
Lögmenn þremenninganna segja
lögreglu hafa fengið fjórða manninn,
Patrick Molloy, til að undirrita játn-
ingu með því að segja honum að
Vincent Hickey hefði játað. Sú játn-
ing hefði hins vegar verið tilbúning-
ur lögreglu. Var dómurinn yfir þre-
menningunum byggður á játningu
Molloy, sem lést í fangelsi árið 1981.
Nú viðurkenna lögmenn saksókn-
ara að réttarhöldin yfir mönnunum
hafi í grundvallaratriðum verið göll-
uð og dómurinn byggður á ótrygg-
um sönnunum, sem væru játning
Molloys.
Þremenningarnir reyndu að fá
málið tekið upp árið 1989 en því var
neitað. Hafa þeir barist fyrir því
með öllum ráðum, tekið sér mót-
mælastöðu á þaki fangelsins sem
þeim var haldið í og fjölskyldur
þeirra hafa verið óþreytandi að
skrifa til yfirvalda.
Ann Whelan, móðir Michaels Hic-
keys, sagðist þeirrar skoðunar að
lögreglumennirnir sem bæru ábyrgð
á fangelsisdómi mannanna, ættu
heima á bak við lás og slá. John
Major, forsætisráðherra Bretlands,
lofaði að málið yrði rannsakað að
nýju en í apríl verður það formlega
tekið fyrir.
Á síðustu árum hefur hver lífstíð-
ardómurinn á fætur öðrum verið
tekinn til endurskoðunar, þar sem
sakleysi dæmdra manna hefur verið
sannað. Nægir að nefna mál sex-
menninganna frá Birmingham, sem
voru dæmdir fyrir sprengjuárás sem
kostaði 21 mann lífið, og Guildford-
fjórmenninganna, sem voru dæmdir
fyrir sprengingu á krá sem varð
fímm manns að bana. Er talið að
þremenningarnir geti krafist skaða-
bóta sem nemi yfir 100 milljónum
ísl. kr.
íslendingur verður
vitni í hæstarétti
Gísli Guðjónsson, réttarsálfræð-
ingur og sérfræðingur í fölskum
játningum, hefur unnið að Bridgew-
ater-málinu í nokkra mánuði og et
enn að rannsaka það.
Gísli sagði í gær að lögfræðingur
þremenninganna hefði beðið sig um
aðstoð. Hann mun bera vitni sem
sérfræðingur í málinu þegar það fer
fyrir hæstarétt Bretlands í apríl.
„Mitt hlutverk er að athuga þær
breytingar, sem orðið hafa á vitn-
eskju okkar um falskar játningar frá
árinu 1978, hvað við vitum um
kringumstæður og hvað vaidi fölsk-
um játningum," sagði Gísli.
Hans starf er einnig að fara í
gegnum öll gögnin í málinu og
skrifa um það skýrslu vegna þess
að aðalmaðurinn, Patrick Molloy,
er látinn og því ekki hægt að tala
við hann.
Gísli kvaðst telja að á tímabilinu
1970 til 1980 hafí verið um mörg
mál að ræða þar sem menn hafi
verið dæmdir á játningum, sem síðar
hafi komið fram að ekki væri hægt
að reiða sig á. Hann nefndi Birming-
ham- og Guilford-málin, sem hann
vann að, en alls hefur hann unnið
að 800 sakamálum. Búast megi við
því að ekki séu öll kurl komin til
grafar í þessum efnum og fleiri mál
muni koma upp á yfirborðið.
Breskt réttarkerfi væri alltaf að
breytast til batnaðar. Ný lög hefðu
verið sett árið 1986 og nú væri allt
skráð mun betur en áður og yrði til
dæmis sérfræðingur eða ættingi að
vera viðstaddur þegar vangefinn
maður væri yfirheyrður. Eftir 1990
hefðu allar yfirheyrslur verið teknar
upp á segulband.
„Það er erfiðara nú að plata fólk
í yfirheyrslum," sagði Gísli. „En það
er hægt að plata fólk milli yfir-
heyrslna eða á leiðinni í yfirheyrslu
og þess eru dæmi.“
*
Urkoma tefur
björgunar-
starf í Perú
BJÖRGUNARSTARF á eðju-
flóðasvæðum í Andesfjöllunum
í Perú hefur gengið erfiðlega
vegna úrkomu. Nokkrum.
sinnum hefur orðið að gera
hlé á leit að líkum allt að 300
fórnarlambavegna nýrrar
flóðahættu. Á myndinni bera
ættingjar lík nokkurra þeirra
sem fórust til grafar í bænum
Tamburco í Abancay-héraði,
480 kílómetra suðaustur af
höfuðborginni Líma.
Reuter
Reuter
JASMINKA Lesic, ekkja Tom-
islavs Lesic, leggur blóm á
leiði hans við útförina sem
fram fór í Zagreb.
Sjúkling-
ar bornir
til grafar
JARÐNESKAR leifar Tomislav
Lesic, sem var myrtur fyrir
rúmum fimm árum, ásamt 199
sjúklingum á sjúkrahúsinu í
Vukovar, voru bornar til grafar
í gær. Lík Lesic var hið fyrsta
sem tókst að bera kennsl á en
hann var Króati sem særðist í
umsátrinu um Vukovar er Serb-
ar náðu borginni á sitt vald árið
1991. í kjölfarið flutti júgóslav-
neski herinn sjúklinga á sjúkra-
húsinu á brott og spurðist ekki
til þeirra fyrr en í lok síðasta
árs er fjöldagröfin fannst við
Ovcara. Ekki hefur tekist að
bera kennsl á öll líkin en talið
er fullvíst að langflestir hafi
verið sjúklingar. Öll líkin eru
af karlmönnum og drengjum,
ekkert þeirra var í herklæðum
og allir höfðu mennirnir látist
af völdum skotsára, sem benti
sterklega til aftöku, fremur en
bardaga.
Ovænt afsögn Hans Engells, formanns Ihaldsflokksins, vegna ölvunaraksturs
Eykur óvissu á hægri
væng danskra stjórnmála
Afsögn Hans Engells, glaðlegs og strákslegs en varkárs formanns
íhaldsflokksins, hefur gjörbreytt stöðunni á hægrí væng danskra
stjómmála, eins og kemur fram hjá Sigrúnu Davíðsdóttur.
VORKUNN og varkámi ein-
kenndi viðbrögðin við af-
_ sögn Hans Engells, for-
manns íhaldsflokksins, eftir að hann
var staðinn að ölvunarakstri. Gjör-
breytir það stöðunni í dönskum
stjórnmálum. Það liggur í loftinu að
stjórn jafnaðarmanna muni ekki sitja
til loka kjörtímabilsins haustið 1998.
Að Engell frátöldum er Uffe Elle-
mann-Jensen, formaður Venstre,
eina sannfærandi forsætisráðherra-
efni hægri flokkanna og ekki víst
að það auki líkur á hægri stjórn.
Og fyrir íhaldsflokkinn, sem smám
saman var að rétta úr kútnum eftir
Tamílamálið, er afsögn Engells
þungbært áfall.
Engell var að koma af veitinga-
stað aðfaranótt fimmtudags og á
leið að heimili sínu norðan Kaup-
mannahafnar, þegar hann keyrði inn
á afgirt framkvæmdasvæði. Bíllinn
skemmdist mikið, en hann hringdi
strax á Iögregluna, sem þótti af
honum áfengisfnykur og lét hann
blása í blöðru.
Þegar fréttin barst síðdegis á
fimmtudag viðurkenndi Engell strax
yfirsjón sína og fékk stuðning
flokksstjórnarinnar, en í gær var
fyrirsögn leiðara Berlingske Tidende
„Ölvunarökumaður og forsætisráð-
herra". Þær raddir heyrðust víðar
að flokkur, sem legði áherslu á lög
og reglu gæti ekki haft lögbijót í
fararbroddi. Þá sá Engell sína sæng
upp reidda og í stað þess að leggja
á sig og flokkinn langa þrautar-
göngu undir óvægum augum fjöl-
miðla ákvað Engell í gær að segja
af sér flokksformannsstöðunni.
Engell er þó formaður þingflokks-
ins eftir sem áður, sem gæti gert
stöðu eftirmanns hans erfiða. Hver
hann verður er á reiki, en fyrst var
nefnd til sögunnar Anne Birgitte
Lundholt, fyrrum iðnaðarráðherra,
og Helge Adam Moller, formælandi
flokksins í dómsmálum, hefur Iýst
sig fúsan til embættisins. Per Stig
Moller, fyrrum ráðherra og sonur
Poul Moller fyrrum ráðherra og
helsta andstæðings íslendinga í
handritamálinu, gæti orðið mála-
miðlun, en Torben Rechendorff, sem
er við aldur, gæti brúað bilið þar til
annar yngri fyndist. Öll hafa þau
verið áberandi í flokknum, en eru
mílur vega frá þeim sessi, sem En-
gell hefur áunnið sér. Flokksstjórnin
kemur saman á mánudag og velur
formann.
Engell, sem er fæddur 1948, hef-
ur verið í forsvari fyrir flokkinn frá
því Poul Schlúter sagði af sér sem
forsætisráðherra í kjölfar
Tamílamálsins 1993. Blaðamaðurinn
Engell varð óvænt varnarmálaráð-
herra 1982. Með hlýlegri og kump-
ánlegri framkomu hefur Engell
smám saman tekist að styrkja flokk-
inn eftir Tamílamálið. í augum Dana
lítur hann út eins og notalegur ná-
granni, sem borðar ríflega af svínas-
teik og rauðgraut með ijóma eins
og allir hinir.
Hægt og sígandi hefur hann feng-
ið á sig sannfærandi yfirbragð for-
sætisráðherra í hægristjórn, því þótt
flokkurinn sé helmingi minni en
Venstre, flokkur Uffe Ellemann-
Jensens, höfðar hann fremur til hóf-
samra og sáttfúsra Dana en hinn
ögrandi Venstreformaður. Óreyndur
eftirmaður Engells styrkir ekki Elle-
mann-Jensen sem sagði í gær að
róður hægriflokkanna yrði mun
þyngri eftir þessa uppákomu. Poul
Nyrup Rasmussen forsætisráðherra
mun vart sakna hins vinsæla and-
stæðings síns.
En þó varkárni Engells hafí
brugðist honum nú getur undirrituð
vitnað um að Engell hafði augu kjós-
enda í huga. í Stokkhólmi stóð hann
eitt sinn ásamt fleiri þátttakendum
á þingi Norðurlandaráðs gegnt
rauðu gangbrautarljósi. Þar sem
enginn var bíllinn arkaði íslending-
urinn yfir ásamt öðrum landa. Þegar
haft var orð á því við Engell á eftir
að það væri nú meiri varkárnin að
bíða á rauðu, þegar engin væri
umferðin, sagðist hann hafa vanið
sig á þetta, því aldrei væri að vita
hvar augu laganna og kjósenda
leyndust.
Þessari góðu reglu hafði hann þó
gleymt aðfaranótt fimmtudags. Um
leið breytti hann ásjónu danskra
stjórnmála, lagði flokkinn í enn eina
úlfakreppuna og torveldaði myndun
hægri stjórnar.
>
f
)
t
t
I
>
\
I
l
I
i
B
i
I
t
I
r
i
c
I
«
r
i
r
«