Morgunblaðið - 19.03.1997, Qupperneq 24

Morgunblaðið - 19.03.1997, Qupperneq 24
24 MIÐVIKUDAGUR 19. MARZ 1997 MORGUNBLAÐIÐ LISTIR BARBARA Westman: Fjöll í fjarska. Leiðin til Reykjavíkur MYNDUST Kjarvalsstaðir MÁLVERK BARBARA WESTMAN Opið kl. 10-18 alla daga til 31. mars; aðgangur kr. 300; sýningarskrá kr. 900. GÖMUL orðatiltæki eru þjóðinni tungutöm, einkum þegar kemur að ýmsum sannleikskomum tilverunnar sem koma upp aftur og aftur, og eru alltaf í fullu gildi þó tilbrigðin séu ný hvetju sinni. Þannig hefur orðfærið um gestinn og glögga aug- að verið nærtækt þegar staðið er frammi fyrir ummælum eða nið- urstöðum þeirra sem sótt hafa land- ið heim. Þessi umtalaða glöggskyggni er líklega öðru fremur annað viðhorf til þess sem ber fyrir augu, annað mat á gildi þess sem landið býður upp á. Hellirigning og grámóska yfír hrauninu á Reykjanesi er ekki upplífgandi fyrir marga íslendinga að loknu ferðalagi erlendis frá; fyrir gestinn getur slík sýn hins vegar verið sem opinberun, einkum þeim sem eru vanir gróskumeiri náttúru og skarpari skilum veðurs. Þannig hefur farið fyrir banda- rísku listakonunni Barböru West- man, þegar hún kom fyrst til íslands á síðastliðnu hausti. Leiðin til Reykjavíkur varð henni kveikjan að þeirri listsköpun sem kemur fram í rúmlega tuttugu vatnslitamyndum í miðrými Kjarvalsstaða. Hér er að finna óvænt tök á viðfangsefninu sem eru þó í fullu samræmi við þann stíl sem listakonan hefur orðið þekkt fyrir í heimalandi sínu. Barbara Westman vakti fyrst verulega athygli í upphafi áttunda áratugarins þegar hún gaf út bók með teikningum sínum frá háskóla- bænum Cambridge í útjaðri Boston í Massachusettsfylki. Með breiðum pensilstrokum og mjúkri formgerð- inni gaf hún borginni bernskan og persónuiegan svip sem átti mikinn hljómgrunn meðal íbúanna, enda voru myndir hennar lengi vel notað- ar sem hluti af kynningarefni Bost- on-borgar. Á níunda áratugnum flutti hún til New York og fann þar list sinni einnig farveg mildi og per- sónuleika, sem aflaði henni mikilla vinsælda. Margir kannast eflaust við verk hennar úr hinu víðlesna tíma- riti New Yorker, sem hún málaði fyrir í rúman áratug. í örlitlum inngangi í sýningarskrá lýsir listakonan að nokkru þeim miklu áhrifum sem hún varð fyrir á sinni stuttu dvöl hér, og ákafinn og hrifningin yfir leiðinni til Reykjavík- ur skín sterkt í gegn. Hún kom hing- að með heimspekingnum og gagn- rýnandanum Arthur C. Danto, sem var boðið til landsins til fyrirlestra- haids, en hann skrifar einnig lítið innlegg í skrána, þar sem er að finna hugleiðingar hans um með hvaða hætti list Barböru hefur þróast. Hver einasta mynd hér kemur úr hugskoti listakonunnar, römmuð inn líkt og hún hafi orðið til í gegn- um gluggann á rútunni frá flugvell- inum. Margar byggja á sýn farþeg- ans yfir hafið að þéttbýlinu á Inn- nesjunum, þar sem hvít kirkja rís sem tákn úti við sjóndeildarhring- inn, eða fjöllin gnæfa yfir; aðrar tengjast þeirri litadýrð húsanna sem listakonan minnist frá þorpum og bæjum, og enn aðrar tjá fölskva- lausa hrifningu hennar yfir regni, vindum og hverum, sem fremur má líkja við flugeldasýningar eða fögn- uð náttúrunnar en þann kulda og trekk, sem landsmenn sjá helst á slíkum stundum. Það sem þó dregur gestinn einna sterkast að þessum verkum Barböru er án efa litanotkun hennar. Hér eru ríkuleg blæbrigði purpuralitarins ráðandi, hvort sem er í bláma hafs eða himins; djúpir grænir og bláir litir mynda síðan lifandi andstæður við hvítan grunninn og bjarta liti húsanna, þar sem það á við. Þessi mikla litauðgi í mjúkri formgerðinni hefur verið eitt helsta einkenni verka listakonunnar til langs tíma, og reynist henta afar vel hér fyrir myndefni, sem hafa heillað hana gjörsamlega á fáeinum dögum. Hér hefur orðið til samband sem listakonan á eflaust eftir að rækta frekar á komandi árum, eins og reyndin hefur orðið með fjölda lista- manna, sem hingað koma og kynn- ast landinu á eigin forsendum. Fölskvalaus hrifningin sem hér birt- ist er óumdeilanleg, og því er líklegt að verk Barböru Westman nái einn- ig að heilla með sama hætti marga þá sem sjá þessa sýningu. Eiríkur Þorláksson Nýjar bækur • ÚT ER komin bókin Fyrir dyr- um fóstru. Greinar um konur og kynferði í íslenskum fombók- menntum eftir Helgu Kress. Bókin hefur að geyma sjö greinar um ís- lenskar forn- bókmenntir, sem hafa birst í bókum og tíma- ritum á árunum 1977-1996. Fjalla þær allar á einhvern hátt um samband kyn- ferðis, karlveldis og karnivals í ís- lenskum fornbókmenntum. í kynn- ingu segir: „í formála bókarinnar segir Helga frá tilurð greinanna í bókinni og gagnrýnir jafnframt hefðbundna rannsóknasögu. Nefn- ir Helga titil bókarinnar í þessu samhengi enda er sú umíjöllun gott dæmi um afbyggingu Helgu á rannsóknasögunni. Sýnir Helga fram á það með bæði textafræði- legum og bókmenntafræðilegum rökum að síðasta orðið í þulu Helgu Bárðardóttur, fóstra, hafi orðið fyrir kynskiptingu í öllum útgáfum sögunnar sem út voru komnar þeg- ar greinin var skrifuð. Greinarnar í bókinni sýna ákveðna þróun sem orðið hefur á greiningu Helgu á íslenskum fornbókmenntum á tímabilinu." Elsta greinin í safninu, sem eru laustengdar athuganir um karlmennsku og kvenhatur í Njálu, sker sig nokkuð úr hinum greinun- um þar sem Helga gengur þar út frá höfundarhugtakinu fremur en textanum sjálfum. Það fer mest fyrir síðustu greininni í bókinni, en hana skrifaði Helga á síðasta ári. Fjallar greinin um konur, kristni og karlveldi í íslenskum fornbókmenntum. I greininni fjall- ar Helga meðal annars um kristni- tökuna á íslandi og kemur fram með nýjar og byltingarkenndar kenningar, m.a. um kristnitökuna á íslandi og þá ákvörðun Þorgeirs Ljósvetningagoða að íslendingar skyldu kristnir verða. Bókin er244 blaðsíður og er gefin út á vegum Rannsóknastofu í kvennafræðum. Hún fæst á kynn■ ingarverði á skrifstofu Rannsókna stofunnar. Helga Kress AÐSENDAR GREINAR Alögnr á útivistar- fólk - Sjónarmið einkaflugmanna GREIN með fýrir- sögninni „Álögur á úti- vistarfólk“ birtist í Mbl. 15. mars sl. Höfundur hennar, Olafur Sigur- geirsson, lögfræðingur, ber sig illa yfír álögum ríkisins á skotveiði- menn og vélsleða. Af skrifum hans má ætla að vélsleðamenn séu betri íslendingar en flestir aðrir og þeir hafi lært að elska og virða hálendið öðrum Islend- ingum betur. Þetta gladdi mig og ég sá fyrir mér að þegar bar- átta þeirra fyrir að- gengi hinna efnaminni að hálendinu hefði borið árangur, gætu félagar mínir e.t.v. dregið af henni einhvern lærdóm til baráttu fyrir sínum hags- munum. Við erum líka svo góðir Einkaflug, segir Þorkell Guðnason, er flug, sem engra tekna má afla með. íslendingar og langar til þess að njóta landsins ....í takt við þau tækifæri sem tækniöld hefur fært okkur“. - En svo kom síðasta máls- greinin, og þá þyngdist heldur á mér brúnin, því greininni lýkur hann með þessum orðum: „Ég vil í lokin nefna eitt tóm- stundagaman, sem ríkisvaldið hefur ekki gert sér að féþúfu, en það er einkaflugið. Verð flugvélar er ca. verð flögurra vélsleða og eru engin aðflutningsgjöld á vélarnar, né vara- hlutina og álögur ríkis á eldsneyti nema um 5 aurum á lítra.“ Að fara rétt með mál Með öðrum orðum: Einkaflugmenn hafa breið bök sem ríkisvaldið hefur, að áliti lögfræðingsins, ekki gert sér að nægri féþúfu ennþá og eru þeir því væntanlega ekki of góðir til þess að létta hans byrðar. Það má vera að ekki sé sanngjamt af mér að ætlast til þess að hann fari rétt með, eða skilji eðli þess máls, sem hann tekur tií umfjöllunar, en mér finnst þó að 10 ár ættu að vera manni með hans menntun, nægur tími til þess að átta sig á breytingu á lögum um söluskatt, sem var undanfari ákvæða, sem nú er að finna í lögum nr. 50/1988 um virðisaukaskatt. Einkaflugvélar Ef lögfræðingurinn telur grasið svo miklu grænna hérna megin, veri hann þá velkominn. Ég vil aðeins vara hann við því, áður en hann söðlar um, að ný Cessna 172 flug- vél, af einfaldri gerð, sem er að vísu enginn Thunder-Cat (sá kostar kr. 1.098.000 (- 15% ef árgerð 1996)), mun kosta hann sem einka- flugmann, um 12 millj- ónir króna með vsk. og öll aðföng til hennar, viðhaldsvinna og elds- neyti munu bera 24,5% virðisaukaskatt auk annarra gjalda. Ríkið mun síðan skylda hann til þess að kaupa alla viðhaldsvinnuna, án kostnaðareftirlits, og setja honum fyrir, hvar og hvenær hún skuli keypt. Ríkið mun einnig skylda hann til þess að kaupa varahluti sem eru á u.þ.b. tíföldu verði sambæri- legra „original" varahluta í bíla og hann mun ekki ráða hvenær skuli um þá skipt. Notaða flugvél gæti hann e.t.v. valið úr þeim flota ca. 95 verksmiðju- framleiddra einkaflugvéla, sem enn- þá eru flughæfar á öllu landinu. Þær hæfa honum þó líklega ekki, því um 95% þeirra eru eldri en árgerð 1980 og meðalaldurinn nálægt 30 árum. Ástæðan er sú að engin endurnýjun hefur orðið í mörg ár, m.a. vegna beinna ríkisálaga og óbeinna, í formi „öryggiskrafna" og eftirlitsiðnaðar. I greininni er hann að rugla sam- an aðstæðum okkar einstaklinganna og aðstæðum sem flugskólar og flugrekstraraðilar búa við og fer samt ekki rétt með. Skilji mig eng- inn svo að ég telji þá aðila of sæla af sínu, en þeir reka ekki „einka- flug“ þótt það sé gjarnan nefnt því nafni þegar óhöpp verða. Tómstundagaman Þegar ungt fólk, sem aflar sér atvinnuflugréttinda og leggur út um 2 milljónir króna í beinan kostnað við námið, er síðan skyldað til þess að halda sér stöðugt í þjálfun, verk- lega og bóklega, að viðlögðum rétt- indamissi, skilgreini ég þá starfsemi ekki sem tómstundagaman. Uppi- staðan í því sem nefnt er einkaflug, er svona flug sem engra tekna má afla með, en þarf að uppfylla ýtrustu kröfur og skyldur. Þarna er á ferðinni grasrótin, sem m.a. tryggir samgöngur íslendinga við umheiminn í framtíðinni. Þama er því sjálfstæði lýðveldisins í húfi. Ég vil biðja menn um að undanskilja þessa grein ekki þegar þeir umvefja hina efnaminni umhyggju sinni, því það er ekkert tómstundagaman að kosta rekstur flugvélar til viðhalds réttinda, þó vissulega þyki okkur sumum skemmtilegt að fljúga. Ég óska vélsleðamönnum alls hins besta og ekki síst árangurs í baráttu fyrir sínum hagsmunum, en bið þá að hyggja að framgöngu sinna manna. Höfundur er einkaflugmaður. Þorkell Guðnason Samtökín Beinvemd stofnuð STOFNFUNDUR landssamtak- anna Beinverndar var haldinn 12. mars sl. og var fundurinn fjöl- mennur. Stjórn Beinverndar skipa eftir- taldir: Ólafur Ólafsson landlæknir, formaður, Lisa Thomsen, Kvenfé- lagasambandi íslands, Páll Gísla- son, Félagi eldri borgara, Laufey Steingrímsdóttir, forstöðumaður Manneldisráðs, Unnur Stefáns- dóttir leikskólakennari, Þórunn Björnsdóttir sjúkraþjálfari og Anna Björg Aradóttir, verkefnis- stjóri Heilsueflingar. Varamenn voru kjörnir: Gunnar Sigurðsson prófessor, Sjúkrahúsi Reykjavík- ur, og Júlíus Valsson læknir, Gigt- arfélagi íslands. Beinvernd hefur þegar gefíð út bæklinginn Beinvernd sem fjallar um beinþynningu og áhættuþætti hennar. Áfast bæklingnum er umsóknareyðublað um aðild að Beinvernd og hægt er að nálgast bæklinginn hjá Kvenfélagasam- bandi Islands og Landlæknisemb- ættinu. Einnig mun bæklingurinn liggja frammi á heilsugæslustöðv- um og í apótekum.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.