Morgunblaðið - 08.01.1998, Blaðsíða 46

46 FIMMTUDAGUR 8. JANÚAR 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
JÓN
KRISTINSSON
+ Jón Kristján
Krístínsson
fæddist á Húsavík í
Suður-Þingeyjar-
sýslu 17. maí 1925.
Hann Iést að
morgni aðfanga-
dags síðastliðins og
fór útför hans fram
frá Fella- og Hóla-
kirkju 2. janúar.
Það var á haustdög-
úm 1947 að ungur
kennari réðst til starfa
við Reynis- og Deildar-
árskóla í Mýrdal.
Kennslu var þannig háttað að kennt
var annan daginn við Deildará, um
klukkustundar gang og hinn við
Reynisskóla, um stundarfjórðungs-
gang frá Reyni. Á þeim tíma þótti
ekki tiltökumál að byija daginn með
klukkustundar göngu, hvemig sem
viðraði.
Þetta haust markaði jafnframt
upphaf skólagöngu fyrir þann, er
þessar línur ritar og var því tilefni
nokkurrar eftirvæntingar og kvíða.
Framundan var fjögurra vetra
skólaseta, tilvera í skorðum skóla-
töflu. Eftir fyrsta dag var öllum
skólakvíða á burtu svipt, ekki sízt
fyrir tilverknað kennarans, þess
sem nú er kvaddur.
Jón kennari, fáskiptinn, hógvær
og knálegur, bar með sér ferskan
andblæ framandi menningar, hafði
þá nýlega útskrifazt úr virtri
menntastofnun en fyndni hans og
hnyttið orðalag með norðlenskum
áherslum stakk í stúf við málfar
þessarar syðstu sveitar landsins,
þar sem harðmælgi var ekki aðals-
merki.
Fyrsti dagurinn hófst með lestri
og reikningi og lauk með teikningu.
Hér birtist okkur nýr heimur, heim-
ur listamannsins, sem hafði áður en
varði breytt skólatöflunni í eitt sam-
fellt breiðtjaldsmálverk, okkar vel
þekkta nátturusmíð, Dyrhólaey .neð
Ósinn í forgrunni og Hálsanefíð
gægðist framundan Tjamarhausn-
um og Setanum.
Nú var það svo að nokkrir læri-
sveinanna voru meiri að vexti og
líkhamsburðum en kennarinn og
höfðu auk þess sín áhugamál og
skoðanir, sem ekki voru alltaf í sam-
ræmi við boðaða kennsluskrá. Engu
að síður vann hann strax í fyrstu
'tímunum traust og virðingu þeirra.
í frítímum tók hann af miklum þrótti
þátt í fábrotnum útileikjum okkar
krakkanna, kýlubolta og útilegu-
mannaleik og oft féll það í hans
hlut að halda uppi lögum og skikk
í þessum hópi tíu til tólf bama með
mismunandi sérþarfír frá sjö til fjórt-
án ára aldurs. Þetta var
löngu fyrir þann tíma
sem hugtakið einelti
færðist yfir af
hjarðgæzlu inn á leik-
velli grunnskólastigs.
Áhrif Jóns kennara
á uppvaxandi æsku
verða seint fullmetin,
en nemendur hans
skipta líklega þúsund-
um, ekki aðeins á Suð-
urlandi heldur einnig á
Súgandafirði, Snæ-
fellsnesi og í Borgar-
fírði.
Hann var listaskrif-
ari og í tímum töfraði hann fram
skrautbúinn texta forskriftar,
venjulega kvæði eða gullkom úr
fórum íslenzkra bókmennta, sem
meitluðust inn í vitund nemend-
anna, sem reyndu af veikum mætti
að líkja eftir rithönd hans.
Eftirminnilegastir voru þó teikni-
tímamir; hann gæddi myndimar
dýpt og hreyfingu og túlkaði nær-
tækar fyrirmyndir mýrdælskrar
náttúm, heiðríkju himinsins, þver-
hnýpi bjargsins og hamfarir sjávar-
rótsins með einföldum blýantsstrik-
um, sem engum tókst að leika eft-
ir. Okkar myndir vom alltaf flatar,
strikin jafnþykk, svörgulsleg og líf-
vana.
Fyrsta veturinn var kennarinn
einn og hélt til á efsta loftinu á
Reyni hjá þeim heiðurshjónum
Sveini Einarssyni og Þómýju Jóns-
dóttur, sem nú em löngu látin. Þar
í húsinu bjuggu einnig háöldmð
systkini, Vigfús Brandsson og
Kristín systir hans. Vigfús var
margfróður og skrafhreyfínn og
hafði frá mörgu að segja frá öld-
inni sem leið. Jón kennari kunni vel
að meta frásagnargleði Vigfúsar
og var orðkynngi hans og fróðleikur
margvíslegur sá sagnasjóður, sem
hann vitjaði oft og vitnaði til, þegar
við hittumst á ný nokkmm áratug-
um síðar.
Enda þótt kennarinn hefði næg
hugðareftii í tónlist, teikningu og
skrautritun heima fyrir fór því fjarri
að hann einangraðist í þessu samfé-
lagi bænda og búaliðs. Á Lækjar-
bakka, næsta bæ við Reyni, bjó
myndarbúi Gísli Skaftason og tókst
með þeim Jóni vinfengi, sem entist
meðan báðir lifðu. Þrátt fyrir
snöggsoðna skólagöngu að hætti
sinnar tíðar var Gísli greindur vel
og hugði að mörgu utan þess amst-
urs, sem búskapur útheimti, meðal
annars landspólitík og orðsins list.
Við gegningar og kvöldmjaltir bám
þeir saman bækumar, bóndinn og
kennarinn, fóm með kveðskap og
sungu, oft upp úr Sunnanfaranum.
t
Hjartans þakkir fyrir auðsýnda samúð og vin-
arhug við andlát og útför eiginmanns míns,
föður okkar, tengdaföður og afa,
HÖGNA HALLDÓRSSONAR
frá Patreksfirði,
Staðarhvammi 1,
Hafnarfirði.
Guð blessi ykkkur öll.
Rósa Hjartardóttir,
böm, tengdaböm og barnaböm.
t
Þökkum auðsýnda samúð og hlýhug við andlát
JÓNÍNU MAGNÚSDÓTTUR
frá Giljum,
Dalbraut 25.
Jón Pálsson.
bðm, tengdabörn,
bamabörn og barnabarnaböm.
Fjósbúar létu sér þessa menningar-
viðburði vel líka og féll ljúflega til
þeirra, jórtrandi á ljúffengri, lítið
eitt omaðri töðunni.
Næsta haust kom Jón kennari
að norðan og var nú ekki einfari
lengur, því með í för var ung og
falleg kona, Maríanna Hallgríms-
dóttir, ættuð og upprunnin frá Dal-
vík, og brátt fjölgaði í kennarafjöl-
skyldunni, Hansína Kolbrún og
Kristinn vora elzt, Guðrún Halla
og Sigríður Ósk bættust síðar í
hópinn. í Mýrdalnum var fjölskyld-
an sífellt á hrakhólum með hús-
næði, búandi lengst af í einu her-
bergi með aðgangi að eldhúsi, fyrst
á Norður-Fossi, síðar í Skammadal,
en kennarabústaður var enginn eft-
ir að hús forvera Jóns í starfi Bene-
dikts Guðjónssonar var jafnað við
jörðu, líklega í ársbyijun 1947.
Gamli, stílhreini skólinn okkar á
Eyrinni neðan við Reyniskirkju varð
eldi að bráð vorið 1954 og Deildar-
árskóli var síðar fluttur inn í Þakgil
í Höfðabrekkuafrétti þar sem hann
nýttist sem leitarmannakofi og
bamakennsla fluttist í Ketilsstaða-
skóla. Jón lauk kennaraprófi árið
1956 og gegndi Bamaskóla Suður-
eyrar um nokkurra ára skeið, var
skólastjóri á Kleppjámsreykjum, og
síðar við gmnnskólann í Skógum,
þar til fjölskyldan flutti í Kópavog
og gat þannig sinntþörfum fatlaðr-
ar dóttur, Sigríðar Óskar. Hún hef-
ur komizt til undraverðs þroska og
á lífsfyllingu sína fremur öðram að
þakka þrotlausri elju þeirra Jóns
og Maríönnu meðan hennar naut
við en Maríanna lézt langt um ald-
ur fram fyrir seytján ámm.
Með Jóni Kristinssyni er genginn
mikilhæfur kennari, sem var lagin
sú list að glæða áhuga nemenda á
námsefni hvort heldur þeim var léð-
ur meiri eða minni þroski.
Fyrir rúmu ári tók Jón að kenna
þeirrar sóttar, sem nú hefur mnnið
sitt skeið. í þungbæmm veikindum
neytti ég færis og staldraði við rúm-
stokk hans og við rifjuðum upp
minningar úr Hverfinu, sem hann
bar jafnan hlýjan hug til. Úrskurður
var honum lesinn, sem ekki varð
áfrýjað, sem hann tók með æðm-
leysi þess manns, sem hefur notið
ævidaga og lifði að sjá árangur
í ævistarfi og afkomendum.
Hansínu Kolbrúnu, Kristni, Guð-
rúnu Höllu, Sigríði Ósk og fjölskyld-
um þeirra votta ég mína dýpstu
samúð. Hans verður ævinlega
minnst með hlýhug og virðingu í
Rejmishverfí, Heiðardal og með
Bæjum.
Sigurgeir Kjartansson.
Mig langar til að minnast hjón-
anna Jóns og Maríönnu nokkmm
orðum, hjónanna sem skipuðu svo
stóran sess í lífi mínu, hjónanna sem
kenndu mér svo ótrúlega margt en
það kemur alltaf betur og betur í
ljós eftir því sem árin líða.
Ég lýsti nýverið uppvaxtarámn-
um í Skógum fyrir góðum vini.
Þegar hann hafði hlustað á mig smá
stund sagði hann ósköp rólega við
mig: Unnur, þetta hefur bara verið
sól og sumar, blómaangan og fugla-
söngur. Já, sagði ég, þannig man
ég _það.
Eg sagði honum frá Maríönnu,
hvemig hún strauk mér um hárið
og huggaði mig þegar illa gekk.
Stundum var það þegar stóm stelp-
umar vildu ekki hafa mig með en
ég var í miðið af þremur systmm.
í rauninni átti ég tvær stórar syst-
ur ef Halla dóttir Jóns og Maríönnu
er talin með en annað er varla
hægt þar sem annað hvort var hún
heima hjá okkur eða við hjá henni.
Það hallaði aldrei á neinn hjá Marí-
önnu. Hún sagði mér hvað stóm
stelpumar væm í raun ágætar þó
þær vildu ekki alltaf hafa mig með.
Svona væri þetta nú bara. Það að
fá að vera litla stelpan hennar
Maríönnu vom mikil forréttindi.
Það vom stórar stundir þegar hún
bakaði kleinur og kom gangandi
upp túnið með litla hvíta fötu
merkta mér sérstaklega. Eða þegar
græna peysan hennar Höllu var
rakin upp og pijónaðir vom vettl-
ingar handa mér. Þá þótti reyndar
stóm stelpunum nóg komið. Þegar
ég var í fyrsta skipti ein heima fjór-
tán ára gömul, ásamt yngri systur,
lét Maríanna sig ekki vanta. Hún
fylgdist auðvitað með. Þótt ótrúlegt
megi virðast ætlaði ég að sýna hvað
í mér bjó og þvo þvott, sem nóg
var af. Þegar ég kom niður í þvotta-
hús næsta dag var þar ekki skítug
spjör. Síðar um daginn fékk ég
skýringuna. Þvotturinn blakti allur
á snúmnni hennar Maríönnu sem
auðvitað hafði tekið ómakið af litlu
stelpunni.
Ekki var samband okkar Jóns
síðra. Hann var skólastjóri barna-
skólans alla mína skólagöngu þar.
Jón var vanalega léttur og kátur,
stríddi manni góðlátlega en maður
vissi sín takmörk og lærði að virða
það þegar hann setti í brýrnar. Jón
kenndi mér að litlir hlutir geta
verið mikils virði og litlar gjafir
gulls ígildi. Man ég þá sérstaklega
eitt vorið þegar ég tók upp á því
að færa honum gulrófu í skólann
en ég vissi sem var að honum þóttu
rófur góðar. Hann tók þessu svo
vel að ég færði honum rófu á hveij-
um degi um nokkum tíma og alltaf
varð Jón jafn glaður. Á afmælinu
hans þann sautjánda maí fannst
mér eins og ég hefði himin höndum
tekið þegar ég fann höfuðstóra
rófu í pokanum hennar mömmu.
Þessari rófu var síðan pakkað inn
og ég trítlaði með hana undir hend-
inni niður túnið og færði Jóni. Mér
fannst ég aldrei hafa glatt neinn
eins mikið. Sú venja að færa Jóni
litlar gjafír hélst síðan alla tíð.
Síðustu árin heimsótti ég Jón alltaf
á aðfangadag og færði honum tvö
kerti, eitt í minningu Maríönnu og
annað í minningu pabba. Hann var
farinn þegar ég kom nýliðinn að-
fang-adag.
Eg minnist Jóns og Maríönnu
með þakklæti og virðingu. Sér-
stöku þakklæti fyrir að hafa feng-
ið að vera litla stelpan þeirra alla
tíð.
GUNNAR GUÐ-
STEINN ÓSKARSSON
+ Gunnar Guðsteinn Óskars-
son húsasmíðameistari
fæddist í Reykjavík 16. janúar
1948. Hann lést af slysförum
hinn 22. desember síðastliðinn
og fór útför hans fram frá
Seljakirkju 5. desember.
Andlátsfregnin um móðurbróður
minn kom eins og reiðarslag yfír
mig og fjölskyldu mína.
Það vildi ég að þú hefðir hringt
eins og mamma sagði mér að þú
ætlaðir að gera. Það var alltaf jafn
gaman að heyra í þér. Ég trúði því
ekki að þú værir dáinn þegar pabbi
sagði mér það og ég trúi því ekki
enn. Mér fínnst þú ennþá vera fyr-
ir vestan og ég er ennþá að hugsa
um næsta sumar þegar við ætluðum
að fara ríðandi á hestum í kringum
Drangajökul. Ég veit ekki hvemig
á því stendur en allt sem þú sagðir
og gerðir orkaði á mig eins og
spennandi ævintýri og þannig átti
hestaferðalagið að vera.
Ég man það alltaf hvað við hlökk-
uðum til þegar þú varst að koma í
heimsókn til okkar í sveitina. Það
var svo gaman fyrir okkur því að
þú talaðir ekki bara við fuilorðna
fólkið heldur hafðir þú líka áhuga
á því sem við vomm að gera. Við
systumar urðum alltaf svo fegnar
að sjá þig í heyskapnum því að þá
var þetta ekki lengur púl og sviti
heldur hlátur og skemmtun. Ég
mun aldrei gleyma þ’/í þegar þú
dvaldir hjá okkur stuttan tíma til
að hjálpa pabba við smíðar og
Elsku Hansína, Kristinn, Halla,
Sigríður Ósk og fjölskyldur, ég
hugsa til ykkar í sorginni.^
Unnur Ása.
Seint mun ég gleyma þeim degi
þegar ég sá Jón Kristinsson í fyrsta
skiptið. I fámenninu í Skógum fyrir
rúmum þijátíu ámm var spenning-
urinn ekki lítill þegar ný Ijölskylda
var að flytja á staðinn. Jón sat við
eldhúsborðið heima hjá mér og var
að tala við pabba sem var skóla-
nefndarformaður á þeim tíma. Við
systumar laumuðumst til að kíkja
inn í eldhús en höfðum okkur ekki
mikið í frammi. Ekki vomm við þó
lengi að átta okkur á því að þennan
mann þyrftum við að heimsækja
sem fyrst enda var Halla dóttir
hans á okkar reki. Við vorum því
ekkert að tvínóna við hlutina og
drifum okkur í heimsókn í barna-
skólann um leið og þau vom flutt
inn, enda ástæðulaust að bíða eftir
að fólkið kæmi sér fyrir. Aldrei að
vita nema við gætum eitthvað hjálp-
að til. Okkur var strax tekið opnum
örmum og allt frá þeim degi litum
við á heimili Jóns og Maríönnu sem
okkar eigið. Það vom ófá kvöldin
og nætumar sem foreldrar mínir
sátu og sgiluðu vist við Jón og
Maríönnu. Á meðan lékum við stelp-
urnar okkur á háaloftinu, í skóla-
stofunum, flettum bókum á bóka-
safninu eða lásum fyrir Sigríði Ósk.
Alltaf var nóg að gera þó stundum
væmm við orðnar svolítið syfjaðar
þegar úthaldið var sem mest við
spilaborðið.
Þó íjörið væri oft mikið var sjald-
gæft að Jón skammaði okkur en
oft mmdi í honum og þegar hann
leit á okkur og setti í brýnnar viss-
um við að rétt væri að hafa hægt
um sig. Við lærðum líka fljótt að
þekkja okkar takmörk og vissum
að ekki væri rétt að tmfla Jón þeg-
ar fótbolti var í sjónvarpinu. Það
gat þó verið gaman að stríða honum
pínulítið ef Skagamenn stóðu sig
ekki nógu vel.
Tímunum saman gátum við setið
og dáðst að snilli Jóns þar sem
hann sat og teiknaði á alla pappírs-
snepla og annað sem tii féll. Ekki
var til sá eldspýtustokkur á heimili
hans sem ekki var skreyttur ein-
hverjum listaverkum.
Tilfínningar mínar vom blendnar
þegar Jón og Maríanna fluttu frá
Skógum til Reykjavíkur. Þau vora
orðin svo stór hluti af staðnum en
þó var gott að hugsa til þess að
geta heimsótt þau í Reykjavík þeg-
ar maður var sjálfur fluttur þang-
að. Því miður naut Maríönnu ekki
lengi við eftir að þau fóm frá Skóg-
um og urðu heimsóknimar því ekki
jafn margar og ég hafði vonað.
Alltaf þótti mér jafn gaman að hitta
Jón þó lífsgleði hans hafí aldrei
verið söm eftir að Maríanna dó.
Um leið og ég þakka fyrir allar
samvemstundimar sem ég hef átt
með Jóni og fjölskyldu hans votta
ég bömum hans og fjölskyldum
þeirra mína dýpstu samúð.
Guðbjörg Andrea.
Ómar sonur þinn handlangaði fyrir
þig. Ég var sífellt að tefja fyrir, og
þá áttum við Ómar það til að bralla
ýmislegt saman. Einu sinni ákváð-
um við Ómar að sofa í hlöðunni,
fullri af nýju heyi, en svo guggnaði
ég á því þegar pabbi sagði mér frá
öllum köngullónum og þið Ómar
hlóguð dátt að þessari hugrökku
frænku. Fyrir tveimur ámm knúði
sorgin dyra þegar Ómar frændi
minn kvaddi þennan heim.
Ég á svo erfitt með að sætta
mig við enn eitt áfallið. Og mér
finnst það svo ósanngjamt að þið
Ómar skuluð ekki vera hér lengur.
„Eitt sinn verða aliir menn að
deyja," segir í ljóði, en samt sakna
ég ykkar sárt.
Djúpt skarð hefur nú myndast í
fjölskyldu okkar og sorgin hefur
meitlað tár sín í hjörtu okkar. Minn-
ingin um ykkur mun aldrei þverra.
Guð geymi ykkur elsku frændur.
yilborg María
Ástráðsdóttír.