Morgunblaðið - 20.01.1998, Síða 18

18 PRIÐJUDAGUR 20. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Fyrri hluthaf-
ar Stöðvar 3
með 9,42% ÍÍÚ
Nýr Boeing
FYRRVERANDI hluthafar í ís-
lenskri margmiðlun hf., sem rak
Stöð 3, eru nú formlega orðnir hlut-
hafar_ í Fjölmiðlun, eignarhaldsfé-
lagi íslenska útvarpsfélagsins hf.
Nemur hlutur þeirra 9,42%, en jafn-
framt hafa þeir eignast 6,56% hlut í
Sýn hf.
Biínaðarbanki
Víkjandi
skuldabréf
til sölu
BÚNAÐARBANKINN hefur í
undirbúningi sölu á víkjandi
skuldabréfum að fjárhæð 500
milljónir króna. Slík víkjandi
lán teljast til eigin fjár sam-
kvæmt alþjóðlegum reglum og
styrkir því útgáfan eiginfjár-
hlutfall bankans. Vegna auk-
inna umsvifa á síðasta ári hefur
eiginfjárhlutfallið veikst, en
mun styrkjast um 1 prósentu-
stig við útgáfu bréfanna skv.
svonefndum CAD eiginfjár-
reglum banka.
Þetta er í fyrsta sinn sem
Búnaðarbankinn gefur út víkj-
andi skuldabréf, en bæði Is-
landsbanki og Landsbanki hafa
styrkt eiginfjárstöðu sína með
þessum hætti.
„Vöxturinn í starfsemi bank-
ans var óvenjumikill á árinu
1997,“ sagði Þorsteinn Þor-
steinsson, framkvæmdastjóri
Búnaðarbankans Verðbréfa, í
samtali við Morgunblaðið. „Sú
aukning sem varð á innlánum
og verðbréfaútgáfu segir ekki
nema hluta af sögunni því er-
lendu lánin nær tvöfölduðust,
þannig að það varð vel yfir 20%
aukning á efnahagsreikningi.
Það þýðir að svokallað CAD-
hlutfall lækkar og við teljum
heppilegt að hækka það aftur.
Best sé að gera það með vikj-
andi láni og rætt hefur verið
um lán að upphæð 500 milljón-
ir.“
Þorsteinn vildi ekki upplýsa
um kjör bréfanna, en sagði að
sala þeirra myndi hefjast í
þessari viku.
Á hluthafafundi í Útherja hf.,
eignarhaldsfélagi íslenska útvarps-
félagsins, sem haldinn var skömmu
fyrir áramót var samþykkt að auka
hlutafé Útherja um 16 milljónir eða
úr 155 milljónum í 171 milljón í
þessum tilgangi. Um leið var sam-
þykkt að breyta nafni félagsins í
Fjölmiðlun hf. og það nafn fellt út
úr nafni útvarpsfélagsins.
Hinir nýju eignaraðilar íslenska
útvarpsfélagsins og Sýnar eru 13
talsins, þ.e. Eignarhaldsfélagið Al-
þýðubankinn, Burðarás, Þróunarfé-
lag Islands, Festing, Fóðurblandan,
VIS, Vífilfell, Árvakur, Skeljungur,
Holtabúið, Samfilm, Markviss og
Islensk endurtrygging. Þeir hafa
haft með sér óformlegan félagsskap
um hlutafjáreign sína og hefur Jón
Steingrímsson, viðskiptafræðingur,
verið fulltrúi þeirra í stjórnum
þeirra hlutafélaga sem um ræðir.
ÚTLIT er fyrir að afkoma Flugleiða
hf. verði heldur lakari á árinu 1997
en áður hafði verið gert ráð íyrir.
Þannig upplýsti félagið í nóvember,
þegar níu mánaða milliuppgjör lá
íyrir, að reksturinn yrði í járnum á
árinu í heild, en núna telja forráða-
menn Flugleiða óvarlegt annað en
að gera ráð fyrir einhverju tapi.
Farþegum Flugleiða í millilanda-
flugi fjölgaði á síðasta ári um liðlega
13% frá árinu 1996. Hins vegar hef-
ur gengisþróunin komið mjög illa
við félagið í kostnaði. Verulegur
hluti kostnaðar er í dollurum, en
gengi hans hækkaði umtalsvert á
síðasta ári. I öðru lagi hækkaði
launakostnaður félagsins á íslandi
umfram áætlanir. I þriðja lagi verð-
ur afkoma Flugfélags Islands tölu-
vert lakari en ráð var fyrir gert.
Sömu sögu er að segja um hótel-
rekstur félagsins og fragtflug. Flug-
leiðir birta þó ekki neinar tölur yfir
BOEING og viðskiptavinir fyrir-
tækisins hafa náð samkomulagi
um hönnun nýjustu Boeing 767,
rekstur nýliðins árs að svo stöddu,
enda liggja lokaniðurstöður fyrir
árið ekki fyrir.
Tapið meira á fjórða ársfjórð-
ungi en búist var við
„Við gerðum ráð fyrir því í lok
september að reksturinn yrði í jám-
um og miðuðum þá við að áætlanir
okkar síðustu þrjá mánuðina myndu
standast," sagði Sigurður Helgason,
forstjóri Flugleiða, í samtali við
Morgunblaðið. „Síðan hafa þær ekki
staðist þannig að tapið síðustu þrjá
mánuðina er meira en við höfðum
áætlað. Það er m.a. vegna þess að
fragttekjur eru minni. Fragtgjöld
hafa lækkað töluvert vegna vaxandi
samkeppni í flutningum milli ís-
lands og annarra landa. Einnig er
kostnaður meiri vegna áhrifa geng-
isþróunar.
Á árinu í heild á gengisþróun í
helstu markaðslöndum Flugleiða
það er Boeing 767-400 ER. Fyrstu
vélarnar verða afhentar Delta
flugfélaginu um mitt árið 2000.
stóran þátt í þvi að afkoman er lak-
ari en á árinu 1996 og sömuleiðis
lakari en áætlað hafði verið. Tekjur
eru töluverðar í þeim myntum sem
hafa lækkað gagnvart íslensku
krónunni, eins og flestum Evrópu-
myntunum fyrir utan sterl-
ingspundið. Við höfum aftur á móti
náð markmiðum okkar á flestum af
okkar markaðssvæðum í staðar-
myntum. Á þýska markaðnum, sem
er einn okkar mikilvægasti markað-
ur, höfum við orðið að lækka verð í
íslenskum krónum til að geta haldið
því óbreyttu í þýskum mörkum.
Þrátt fyrir það varð töluverð fækk-
un á þýskum ferðamönnum á síð-
asta ári sem bitnar á öllum ferða-
þjónustufyrirtækjum Flugleiða.“
Átak til að lækka kostnað
Flugleiðir hafa að undanförnu
leitað leiða til að draga úr rekstrar-
kostnaði og segir Sigurður að átak
Olíuverð
hækkar á
nýjan leik
London. Reuters.
OLÍUVERÐ á heimsmarkaði
hækkaði á ný í gær eftir lægsta
verð í 45 mánuði vegna frétta um
viðsjár Sameinuðu þjóðanna og
Iraks.
Viðmiðunarverð á Norðursjávar-
olíu hækkaði um 37 sent tunnan í
15,84 dollara og er verðið 74 sent-
um hæn-a en í síðustu viku þegar
það lækkaði í 15,10 dollara, mestu
lægð í tæp fjögur ár.
Hækkunin vegur á móti miklu
tapi vegna þess að dregið hefur úr
eftirspurn í Asíu, olíútflutningur
frá Irak hefst senn og líkur eru á
að birgðir OPEC aukist.
Sérfræðingar segja þó að uggur
um áhrif olíueftirspurnar á fjár-
málakfreppuna í Asíu muni halda
áfram að þrýsta verðin'u niður.
Annað sem veldur óvissu er
hvort OPEC tekst að koma sér
saman um ráðstafanir til að stöðva
verðlækkunina.
sé í gangi til að lækka kostnað var-
anlega. Samhliða hertu kostnað-
araðhaldi hefur verið ákveðið að
grípa til sérstakra ráðstafana til að
draga úr gengisáhættunni. Félagið
hefur í samráði við erlenda og inn-
lenda fjármálasérfræðinga unnið að
því að lágmarka gengisáhættu.
Um horfur á þessu ári segir Sig-
urður Helgason að bókanir séu
þokkalega góðar. „Það gengur t.d.
vel að bóka flug á nýja staðinn í
Bandaríkjunum, Minneapolis. Þá
hafa verið miklar bókanir á íslandi
og sömuleiðis hafa þær verið mjög
góðar undanfarið í Skandinavíu. En
það er hörð samkeppni núna, sér-
staklega á Norður-Atlantshafsleið-
inni, seinnipartinn í janúar, febrúar
og mars. I heild erum við þokkalega
ánægðir með bókanir og mikið er
spurst fyrir um ferðir. Við gerum
ráð fyrir að fjölga farþegum um
17% á þessu ári.“
Gengisþróunin á síðasta ári kom illa við rekstur Flugleiða hf.
Afkoman heldur lakari í
fyrra en áætlað hafði verið
Eftirlitsstofnun EFTA óskar eftir skýringum vegna kaupa Hitaveitu Suðurnesja á A-túrbínu
Innkaup án útboðs
brot á EES-reglu
EFTIRLITSSTOFNUN EFTA
(ESA) hefur sent íslenskum stjóm-
völdum fyrirspurn vegna kaupa
Hitaveitu Suðumesja á túrbínu fyr-
ir nýtt orkuver í Svartsengi. Gengið
var frá kaupunum án undangengis
útboðs og er hugsanlegt að inn-
kaupin séu brot á EES-samningum
um opinber útboð veitufyrirtækja.
Fjármálaráðuneytið fer með málið
og hefur óskað eftir skýringum frá
Hitaveitunni. Þá telur viðskiptafull-
trúi franska sendiráðsins að fleiri
innkaup opinberra aðila hérlendis
hafi orkað tvímælis að undanfömu
og telur hættu á að íslendingar
verði fyrir álitshnekki vegna þess í
Evrópusamstarfinu.
Björn Friðfinnsson, ráðgjafi rík-
isstjórnarinnar í EES-málum, telur
kaupin á túrbínunni vera klárt brot
á EES-reglum. „Öll innkaup þarf að
bjóða út innan EES ef þau em yfir
ákveðinni upphæð eins og um var
að ræða í þessu tilviki. Hér er því
um klárt brot að ræða og ýmis úr-
ræði fyrir hendi til að bregðast við
því. Stjómvöld ættu að geta stöðvað
sjálf innkaupin og krafist þess að
þau verði boðin út. Eins getur það
gerst að Eftirlitsstofnun EFTA
(ESA) taki málið fyrir að eigin
framkvæði eða ef einhver kærir.
Hitaveita Suðumesja fellur undir
sérstaka tilskipun EES um opinber
innkaup veitufyrirtækja. Sam-
kvæmt EES-samningnum hefur
fjármálaráðuneytið umsjón með
þeim og er milliliður milli ESA og
íslenskra aðila. Skarphéðinn Stein-
arsson, deildarstjóri í ráðuneytinu,
segir að engin kæra hafi borist
ráðuneytinu vegna málsins. „Hins
vegar barst ráðuneytinu ábending
um að fyrir dyram stæðu kaup á
túrbínu fyrir Hitaveitu Suðumesja
án útboðs. Við bentum á það í bréfi
til Hitaveitunnar í nóvember að
þessi kaup væru útboðsskyld en
fengum engin viðbrögð. Kaupin
virðast hafa átt sér stað án þess að
útboð hafi farið fram og 13. janúar
barst okkur fyrirspum um málið frá
ESA. Hinn 15. janúar sendi ráðu-
neytið annað bréf til Hitaveitunnar
þar sem henni var gefinn frestur til
30. janúar til að gefa skýringar,"
sagði Skarphéðinn.
Skýrar reglur
Dominique Pledel Jónsson, við-
skiptafulltrúi franska sendiráðsins,
sem hefur fylgst með framkvæmd
EES-útboða hérlendis, telur að
kaup Hitaveitu Suðurnesja á
túrbínu brjóti í bága við EES-regl-
ur. „EES-reglumar eru mjög skýr-
ar og samkvæmt þeim hefði átt að
viðhafa útboð vegna kaupanna. Það
er einkennilegt að túrbínur skuli
keyptar án útboðs og að kaupin nái
fram að ganga án afskipta stjórn-
kerfisins. Franskt fyrirtæki, Geeal-
sthom, hefur fylgst með málinu og
það hefði líklega tekið þátt í útboði
ef efnt hefði verið til þess.“
Álitshnekkir erlendis
Jónsson telur að pottur hafi verið
brotinn í fleiri útboðsmálum á Is-
landi að undanförnu og segir að
hætta sé á að Islendingar verði fyr-
ir álitshnekki vegna þess. „Svipað
mál kom upp þegar kvartað var yfir
kaupum á langbylgjusendi af
bandarísku fyrirtæki án útboðs en
þá taldi fjármálaráðuneytið að ekki
væri hægt að aðhafast frekar þar
sem búið væri að skrifa undir samn-
ing. Stjómvöld ættu að fylgja slík-
um málum eftir þar sem fyrirtæki
forðast að kæra enda geta skaða-
bætur hæstar orðið svipuð upphæð
og kostar að gera útboðsgögn. Ann-
að slæmt mál snerist um kaup á
túrbínum vegna Nesjavallavirkjun-
ar. Ég veit til þess að þessi mál hafa
verið rædd innan ESÁ og stofnana
ESB í Brassel. Þar era þær raddir
háværar að fyrirtækin séu hrædd
við að kæra þar sem það gæti haft
það í för með sér að þau lendi á
svörtum lista í viðkomandi landi.“
Svar fyrir mánaðamót
Júlíus Jónsson, forstjóri Hita-
veitu Suðurnesja, staðfesti að fyrir-
tældnu hefði borist fyrirspurn
vegna málsins en vildi ekki tjá sig
frekar um það að svo stöddu. Hann
sagði þó að fyrirtækið myndi svara
fjármálaráðuneytinu innan tilskilins
frests eða fyiir mánaðamót.