Morgunblaðið - 13.02.1998, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þ YÐIN G ARMIKIL
ÁKVÖRÐUN
UM SÍÐUSTU helgi var haldinn fundur í miðstjórn Alþýðu-
bandalagsins, þar sem fjallað var um stefnu og afstöðu
flokksins í sjávarútvegsmálum. Var fundur þessi haldinn í
beinu framhaldi af umræðum á landsfundi Alþýðubandalagsins
sl. haust. Þá lagði Margrét Frímannsdóttir, formaður flokks-
ins, fram tillögu, sem vísað var til þessa miðstjórnarfundar.
Niðurstaða miðstjórnarfundarins var mikilvægt framlag til
umræðna um kvótakerfið og veiðileyfagjald. Alþýðubandalagið
hefur nú tekið þá grundvallarafstöðu, að það sé hlynnt auð-
lindagjaldi. I samþykkt miðstjórnarfundarins er lagt til að
skipuð verði opinber nefnd til þess að fjalla um auðlindir sem
þjóðareign og síðan segir: „Nefndin kanni einnig, hvernig stað-
ið skuli að gjaldtöku fyrir afnot af auðlindum í sameign þjóðar-
innar, með hliðsjón af þeim gjöldum, sem fyrir eru. Nefndin
kanni möguleika á að nota auðlindagjald til að tryggja að af-
rakstur sameiginlegra auðlinda skili sér með réttmætum hætti
til þeirra, sem hagsmuna hafa að gæta. Um verði að ræða hóf-
legt gjald, sem varið verði til að standa undir rannsóknum og
til að stuðla að vernd og sjálfbærri nýtingu auðlindanna og
réttlátri skiptingu afrakstursins m.a. til að styrkja byggð um
landið.“
I þessum efnum skiptir gi-undvallarafstaðan meginmáli. Þótt
ýmsir fyrirvarar séu í samþykkt miðstjórnar Alþýðubandalags-
ins er aðalatriðið þó, að flokkurinn hefur tekið afstöðu með ein-
hvers konar gjaldi fyrir afnot af auðlindum. Alveg með sama
hætti má segja, að Verzlunarráð Islands hafi sl. haust lýst sig
fylgjandi slíku gjaldi, þótt með ýmsum fyrirvörum væri.
Stuðningur við þá hugsun, að eðlilegt sé að greiða gjald fyrir
afnot af auðlindum fer vaxandi. Afstaða Alþýðubandalagsins er
mikilvæg vegna þess, að hingað til hefur flokkurinn ekki verið
fylgjandi þeirri stefnu og einstaka þingmenn hans eins og t.d.
Steingrímur J. Sigfússon verið henni mjög andvígir. Afstaða
Framsóknarflokksins er að breytast eins og fram hefur komið
ítrekað í yfirlýsingum formanns flokksins og hið sama má segja
um Sjálfstæðisflokkinn.
Flest bendir því til að umræður um gjald fyrir afnot af auð-
lindum á borð við fiskimiðin við strendur landsins taki nýja
stefnu á næstu mánuðum og misserum og smátt og smátt muni
stefna stjórnvalda þokast í þessa átt. Fyrir útgerðarmenn
sjálfa er skynsamlegra að taka undir með þessum sjónarmiðum
heldur en að fallast á verulega þrengingu á rétti þeirra til að
framselja veiðiheimildirnar.
ENDURNYJUN
STJÓRNARRÁÐSHÚSSINS
ASIÐUSTU árum hafa gamalgróin húsakynni æðstu stjórn-
enda lands og þjóðar verið endurnýjuð með myndarlegum
hætti. Endurbygging Bessastaða hefur staðið yfír í nokkur ár
og þótt mörgum hafi þótt nóg um kostnaðinn er þjóðin þó
ánægð með að vel hefur tekizt til.
Þá hefur ráðherrabústaðurinn gamli við Tjarnargötu verið
endurnýjaður af myndarskap og nú síðast stjórnarráðshúsið
við Lækjartorg, sem á sér langa sögu. Augljóst er, að þar hefur
tekizt vel til. Þótt framkvæmdir sem þessar kosti nokkurt fé er
hitt ekki síður mikilvægt, að þjóðin geti verið stolt af helztu op-
inberum byggingum. Næst þarf að beina athyglinni að Alþing-
ishúsinu og aðbúnaði þingmanna, sem lengi hefur verið á dag-
skrá að bæta. Um leið og þingmönnum hefur verið búin betri
aðstaða í nýjum húsum í námunda við þinghúsið er hægt að
sýna hinu gamla þinghúsi meiri sóma.
GULLINBRÚ
AUNDANFÖRNUM mánuðum og misserum hefur hvað
eftir annað skotið upp kollinum togstreita á milli borgar-
yfirvalda og samgönguráðherra um breikkun Gullinbrúar, sem
er önnur af tveimur umferðarleiðum íbúa Grafarvogs út úr
hverfinu. Ibúar hverfísins geta hins vegar ekki lengur látið sér
nægja að fylgjast með slíkum deilum á milli stjórnmálamanna.
Þeir krefjast af eðlilegum ástæðum að framkvæmdir hefjist.
Astæðan er sú, að umferðaröngþveiti verður á mestu álags-
tímum í umferðinni, þegar fólk ekur til vinnu og frá vinnu. Þeg-
ar snjókoma er og umferð erfið af þeim sökum verður neyðará-
stand í hverfínu eins og skýrt kom fram fyrir skömmu. Ekki
þarf að hafa mörg orð um þetta mál. Þúsundir manna búa í
hverfínu. Við erfiðar aðstæður komast þeir einungis við illan
leik til vinnu eða heim til sín. Borgarstjóri og samgönguráð-
herra hljóta að setjast niður og leysa þetta mál. Báðum væri til
minnkunar að halda áfram opinberu karpi um það.
Sjávarútvegsráðherra segir að mjög skipt
NEFNDIN sem sjávarút-
vegsráðherra skipaði til að
fjalla um verðmyndun á
fiski, hittist á sínum fyrsta
fundi strax í gærmorgun. Árni Kol-
beinsson, ráðuneytisstjóri í sjávar-
útvegsráðuneytinu, sem er formað-
ur nefndarinnar, sagði að starfi
hennar yrði hraðað eins og kostur
væri. Verkefni nefndarinnar er að
fjalla um áhrif viðskipta með sjávar-
afla milli tengdra aðila og viðskipti
með aflaheimildir og áhrif þeirra á
skiptakjör og hefur nefndin tæplega
mánaðartíma eða til 10. mars næst-
komandi að skila af sér tillögum.
Auk Árna eru í nefndinni Olafur
Davíðsson, ráðuneytisstjóri forsæt-
isráðuneytisins, og Jóhann Sigur-
jónsson sendiherra en þeir tveir
fyrrnefndu sátu í sambærilegi'i
nefnd snemma árs 1994, sem glímdi
við sams konar verkefni í framhaldi
af því að lög höfðu verið sett á verk-
fall fiskimanna. Auk þeirra sat í
nefndinni Þorkell Helgason, þáver-
andi ráðuneytisstjóri viðskiptaráðu-
neytisins, og fékk nefndin viður-
nefnið þríhöfði. Tillögu nefndarinn-
ar um kvótaþing var aldrei hrint í
framkvæmd og hafa ekki verið ofar-
lega á baugi fyrr en nú síðustu dag-
ana. Er talið fullvíst að rykið verði
nú dustað af tillögunum og þær
skoðaðar ítarlega af þeirri nefnd
sem nú hefur verið skipuð, enda það
vandamál sem við er að glíma sam-
bærilegt við það sem þá var uppi og
tveir af þremur nefndarmönnum
þeir sömu og þá fengu málið til um-
fjöllunar.
Tvær undantekningar
I þáverandi tillögum nefndarinnar
til ríkisstjórnarinnar er lagt til að
komið verði á fót skipulögðum til-
boðsmarkaði til að annast öll við-
skipti með það aflamark sem flutt er
milli skipa. Tvær undantekningar
eru þó gerðar. Annars vegar þegar
aflamark er flutt á milli skipa í eigu
sömu útgerðar enda fara engin við-
skipti fram með slíkum skiptum.
Hins vegar verður áfram heimilt að
skipta á jafnverðmætum aflaheim-
ildum, enda verði mat á því hvað
teljist jöfn skipti byggt á samtíma-
verði á hinum opinbera tilboðsmark-
aði. Gera verði þá meginkröfu til
markaðarins, segir í tillögunum, að
kaupandi og seljandi viti ekki hvor
af öðrum og þannig verði komið í
veg íyrir að þeir geti gert fyiirfram
samninga um viðskiptin. Með því
móti sé tryggt að kaupandi og selj-
andi geti ekki viðhaft undirmál í við-
skiptum sín á milli.
Fram kemur að það séu einkum
ferns konar viðskipti sem sjómenn
hefðu npfnt að hefðu áhrif á skipta-
kjörin. I fyrsta lagi að fyrirtæki sem
stunduðu fiskvinnslu og hefðu jafn-
framt yfir aflaheimildum að ráða
framseldu aflamark til kvótalítilla
skipa gegn löndun á aflanum og
töldu sjómenn að í sumum tilvikum
væri andvirði aflaheimildanna dreg-
ið frá andvirði aflans áður en til
skipta kæmi. Þama er um svo-
nefnda leiguliða að ræða.
I öðra lagi era tekin til svonefnd
tonn á móti tonni viðskipti, en þá er
um það að ræða að fiskvinnslufyrir-
tæki eða fyrirtæki tengd fiskmörkuð-
unum semja við útgerðir um að fram-
selja tiltekið aflamark til skipa í
þeirra eigu með því skOyrði að skip
útgerðarfyrirtækisms landi helmingi
meira aflamagni til fiskvinnslunnar á
verði undir markaðsverði sem næmi
verðmæti aflaheimildanna.
í þriðja lagi er um það að ræða að
sjómenn séu látnir leggja í sérstaka
sjóði til að taka þátt í kaupum út-
gerðarfyrirtækja á aflamarki og í
fjórða lagi að við sölu á afla væri
andvirði keyptra aflaheimilda dregið
frá aflaverðmæti áður en kæmi til
skipta.
Viðskipti eins og á
Verðbréfaþingi
I tillögum nefndarinnar er gert
ráð íyfir því að viðskipti á kvóta-
þinginu, sem lýtur sérstakri stjóm,
fari fram með hliðstæðum hætti og á
Samtök sjómanna eru hlynnt hugmyndum
um kvótaþing, en telja að þær muni ekki
leysa nema hluta ágreinings þeirra og út-
------------r ---------- ---- -----------
vegsmanna. I umfjöllun Hjálmars Jónsson-
ar kemur fram að útvegsmenn eru jafn
andvígir þessum hugmyndum og þeir voru
er þær voru upphaflega settar fram
snemma árs 1994.
Verðbréfaþingi íslands. Seljandi
aflamarks tilkynni um magn og lág-
marksverð sem hann hefur ákveðið
að selja af tilteknu fiskiskipi og
kaupandi tilkynni um magn og verð
á þeim tegundum sem hann vilji
kaupa fyrir sitt skip. Leitað yrði síð-
an í tilboðaskrá kvótaþings að þeim
aflaheimildum sem í boði eru og sá
sem byði hæst fengi fyrst og svo koll
af kolli þar til kauptilboð færi undir
hæsta söluboð. Ef ekkert boð sé
jafnhátt eða hærra en það lág-
marksverð sem seljandi hefur sett
eigi engin viðskipti sér stað.
Þá segir að til að koma markaðn-
um á fót þurfi í grundvallaratriðum
þrennt að koma til. í fyrsta lagi
þurfí að vera fyrir hendi tilboðskerfi
með svipuðu sniði og það kerfi sem
Verðbréfaþing reki, sem haldi utan
um öll tilboð frá kaupendum og selj-
endum. I öðru lagi þurfi að vera fyr-
ir hendi viðskiptakerfi þar sem
skráðar séu upplýsingar um hverjir
geti verið aðilar að þinginu og hvaða
hlutverki þeir eigi að gegna, auk
þess sem viðskiptakerfið þurfi að
annast greiðslumiðlun milli kaup-
enda og seljenda. I þriðja lagi þurfi
DEILAN
EKKILEYS
AÐ ÖLLl