Morgunblaðið - 18.03.1998, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 18. MARZ 1998 11
FRÉTTIR
Unnið
samhliða
námskeiði
til að hætta
að reykja
Hveragerði. Morgunblaðið.
ÞAÐ er ekki á hverjum degi
sem hópur samstarfsmanna tek-
ur sig saman um að koma á
námskeið til að hætta að reykja
og ekki nóg með það heldur
tekur með sér vinnuna um leið.
Þetta gerðu starfsmenn sam-
býlisins við Stekkjartröð á
Egilsstöðum nú nýverið er þau
komu á Heilsustofnun NLFI í
Hveragerði þar sem 6 af 8
starfsmönnum sóttu námskeið
til að hætta að reykja. Með í för
voru allir heimilismenn sambýl-
isins sem nutu þessarar til-
breytingar út í ystu æsar og
fannst þessi vetrarferð
skemmtileg.
Að sögn starfsmannanna kom
þessi hugmynd upp þegar í ljós
kom að allir voru tilbúnir til
þess að hætta að reykja. Var
strax tekið vel í þessa hugmynd
af yfírmönnum þeirra og meðal
Lítið gert hér á landi vegna vandamála í tölvum og tæknibúnaði um aldamót
Sinnuleysi hjá ríkinu
eða ástæðulaus ótti?
Úr könnunum um vandamál vegna ártalsins 2000
í upplýsingakerfum stofnana á Islandi og í Svíþjóð
Morgunblaðið/Aldís Hafsteinsdóttir
HEIMILISFÓLK og starfsmenn voru að vonum ánægðir með það að hafa eignast reyklausan vinnustað.
annars studdi Svæðisskrifstofa
um málefni fatlaðra á Austur-
landi, ásamt öðrum, vel við
þetta framtak.
Meðan á meðferðinni
stendur dvelur hópurinn í Ölf-
usborgum og líkar vel við það
fyrirkomulag. „Þegar við erum
á Heilsustofnun fyrri part dags
fara hinir starfsmennirnir með
heimilisfólkið í bíltúra, skoða
nágrennið og ýmislegt annað. Á
kvöldin höfum við svo farið í
leikhús og út að borða og siðan
var stórskemmtileg kvöldvaka
hér á Heilsustofnun eitt kvöldið
þar sem við mættum öll.“
Þau sögðu meðferðina frá-
bæra og þau væru öll staðráðin
í því að byrja ekki að reykja á
nýjan leik.
STJÓRNENDUR ríkisstofnana
hafa ekki sinnt á viðunandi hátt
vandamálum tengdum ártalinu
2000 í tölvum og tæknibúnaði og á
sumum stofnunum hefur lítil sem
engin vinna hafíst við úrlausn
vandamálanna. Þetta kom fram í
könnun Ríkiskaupa sem kynnt var
á ráðstefnu um „2000 vandamálið"
svokallaða sem haldin var á vegum
Ríkiskaupa í gær. Ártalið 2000 mun
rugla hugbúnað og ýmis tæknikerfi
og valda bilunum.
Júlíus S. Ólafsson, forstjóri Rík-
iskaupa, kynnti könnunina á fund-
inum, sem haldinn var á Grand
Hótel Reykjavík, en í henni kom
meðal annars fram upplýsingar um
að næstum 80% yfirstjórnenda rík-
isstofnana telja að ekki verði um
mikið vandamál að ræða vegna ár-
talsbreytingarinnar hjá sinni stofn-
un.
Á hinn bóginn telja einungis tæp-
lega 40% stjórnenda sig fróða um
vandamálið og spurði Júlíus í fram-
haldinu á hvaða forsendum þessir
stjórnendur gætu metið stöðuna
sem lítið áhyggjuefni, ef um 50%
þeirra teldu sig hafa um það litla
vitneskju. Einungis 20% svarenda
sögðust hafa lokið athugun á
vandamálinu og hvað varðaði tölvu-
búnað hafði slík athugun ekki verið
hafin í 40% tilfella.
Skýrt kom fram í máli ræðu-
manna að nú mætti engan tíma
missa, hefjast yrði handa við grein-
ingu vandamálsins, prófun alls
tækjabúnaðar og loks áætlunar-
gerðar um úrlausnir.
Áætlanir skammt
á veg komnar
Könnun Ríkiskaupa fór þannig
fram að spurningaeyðublöð með 19
spurningum voru send til forstöðu-
manna 336 ríkisstofnana en einung-
is 50 stofnanir hafa sent inn svör
sín, eða um 15%, sem Júlíus telur
einkennandi fyrir það sinnuleysi
sem íáki gagnvart umræddu vanda-
máli.
Niðurstöður könnunarinnar stað-
festa að forvinna vegna úrlausna á
vandamálinu sé skammt á veg kom-
in á íslandi, ekki síst í samanburði
við önnur lönd. Júlíus benti á að í
Bandaríkjunum og Danmörku færu
fram kannanir á þriggja mánaða
fresti þar sem framgangi málsins
er fylgt eftir, og í Svíþjóð er slík
könnun framkvæmd á sex mánaða
fresti. Ef t.d. er gerður samanburð-
ur við Svíþjóð kemur í ljós að þar er
vitneskja stjórnenda stofnana um
vandamálið miklu meiri, rúmlega
80% eru vel að sér.
Fram hefur komið að vandamálið
vegna 2000 ártalsins snertir ekki
einungis tölvur heldur alls kyns
tæknikerfi sem og innbyggða
tölvukubba. Hér er ástandið sýnu
verst því í meira en 70% tilfella
hafa stjórnendur ríkisstofnana á ís-
landi ekki látið athuga innbyggða
tölvukubba og talan er ívið hærri
hvað varðar tæknikerfi eins og lyft-
ur, símkerfi, lækningatæki og loft-
ræstikeríl svo einhver séu nefnd.
Áætlanir um það hvernig tekist
verði á við vandamálið eru einnig
skammt á veg komnar. Einungis
rúm 10% svarenda höfðu lokið
slíkri áætlanagerð og rúm 40%
höfðu ekki hafist handa við gerð
hennar. Meira en 60% hafa ekki
heldur kannað hversu langan tíma
aðgerðirnar muni taka í fram-
kvæmd.
Brýnt að hefjast handa
Svipað er upp á teningnum hvað
varðar kostnaðaráætlanir. Á ráð-
stefnunni benti Sverrir Geirmunds-
son hjá Ríkisendurskoðun hins veg-
ar á að menn yrðu að gera sér grein
fyrir því að aðgerðarleysi væri ekki
lausnin því kostnaðurinn yrði því
meiri eftir því sem beðið væri leng-
ur með aðgerðir í málinu. Mikils
virði væri að hefjast þegar handa
A hvaða stigi er vitneskjan
hjá stjórnendum stofnunar
um þau vandamál sem fylgja
árinu 2000 hjá stofnuninni?
! 00 %------------------------
90
við greiningu á tækjum og hugbún-
aði, og síðan gerð áætlana. Menn
væru hins vegar eiginlega að falla á
tíma hvað þessi atriði varðaði.
Einstaka aðilar hafa reyndar
tekið til óspilltra málanna og Júlíus
S. Ólafsson tók Flugleiðir sem
dæmi um fyrirtæki sem hefði við-
haft fyrirtaksvinnubrögð í þessu
sambandi. Unnið hefði verið mark-
visst að greiningu vandamálsins og
síðan búin til áætlun um þær að-
gerðir sem gn'pa ætti til. Það væri
augsýnilega mikilvægt öryggisat-
riði að tryggja að tækni og tölvur í
flugsamgöngum myndu ekki bregð-
ast fyrsta dag ársins 2000.
Niðurstöður áhyggjuefni
í samtali við Morgunblaðið sagði
Júlíus S. Ólafsson að niðurstöður
könnunarinnar væru mikið
áhyggjuefní. Hann sagði að margir
í ríkiskerfinu gerðu sér umfang
vandamálsins einfaldlega ekki ljóst,
Hefur áætlun um aðgerðir
vegna ársins 2000 verið gerð?
100% fli ísland, mars '98
90 Q Svíþjóð, 1997
80
Áætlun Áætlun Áætlun
tilbúin í undirb. ekki hafin
og að menn stæðu í þeirri trú að
hægt yrði að kippa því í liðinn
seinna meir. „Það er líka áhyggju-
efni hversu margir yppta öxlum og
segja einfaldlega ,ja, ég er með
nýjan búnað; það er ekkert að hjá
mér“. En staðreyndin er sú að tölv-
ur sem voru keyptar í fyrra t.d. eru
alls ekki lausar við þetta vandamál,
enda kynnu einstakir hlutar tölv-
unnai’ að vera eldri en tölvan sjálf."
Júlíus sagðist telja að menn
hefðu tekið hlutunum með of mik-
illi ró, kannski vegna þess að þeim
þætti nægur tími til stefnu. „En
það er bara ekki þannig því strax
á næsta ári gætu vandamál farið
að gera vart við sig. Menn eru
nefnilega oft að vinna með kerfi
sem hugsa fram í tímann, eins og
t.d. lánaskuldbindingar, launa-
kerfi og þess háttar. Það er því al-
veg klárt að nú má engan tíma
missa.“
Framkvæmda-
stjóri Lífeyrissjóðs
Norðurlands
Lífeyris-
sjóðir ekki
lána-
stofnanir
„LÍFEYRISSJÓÐIR eru ekki
sérhæfðar lánastofnanir fyrir ein-
staklinga, þessi sjóðfélagalán eru
íslenskt fyrirbæri," segir Kári
Amór Kárason, framkvæmda-
stjóri Lífeyrissjóðs Norðurlands,
en í Morgunblaðinu í gær var haft
eftir honum að hann væri þeirrar
skoðunar að það ætti ekki að vera
hlutverk lífeyrissjóða að standa í
lánveitingum til einstaklinga.
„Tilgangur lífeyrissjóðs er að
sjálfsögðu ekki að stunda lána-
starfsemi heldur að ávaxta fjái'-
muni og greiða þá út í formi lífeyr-
is. Það er spurning hvort það á að
vera eini tilgangur sjóðanna að
gera slíkt,“ sagði Kári Arnór.
Lífeyrissjóður Norðurlands
lánar til sjóðfélaga eins og flestir
eða allir lifeyrissjóðir lands-
manna. Kári Arnór segir að
ákvörðun um það hvernig staðið
er að lánveitingum sé á valdi
hverrar sjóðstjórnar. Hann segir
að rætt hafi verið innan sjóð-
stjórnarinnar nyrðra eins og inn-
an margra annarra sjóða að hætta
lánveitingum en ekki hafi orðið af
því.
„Þegar húsbréfakerfið var tekið
upp tóku lífeyrissjóðirnir þá stefnu
að hætta að standa í þessum lán-
veitingum. Þeir hafa fjármagnað
húsbréfakerfið að langmestu leyti
og það var eðlilegt að þetta færðist
þangað, en menn hafa svo ekki
þorað að stíga þetta skref. Það
hefur oft verið rætt, en það er
erfitt að einn sjóður taki sig út úr
og geri þetta,“ sagði Kári Arnór
Kárason.
Sömu tryggingar
Lífeyrissjóður verslunarmanna
hefur lækkað vexti sjóðfélagalána
sinna og tengt vextina við vexti í
húsbréfakerfinu. Kári sagðist telja
eðlilegra að þeir sjóðir sem lána
einstaklingum miðuðu frekar við
vexti á lánum til einstaklinga á
markaði en hagstæðustu lán sem
bjóðast í skjóli þeirra lánskjara
sem ríkinu bjóðast. „Mér finnst
ekki sjálfgefið að þótt ávöxtunar-
krafa á ríkisbréfum á markaði
hækkaði ætti að hækka vexti á lán-
um til sjóðfélaga og sama gildir í
hina áttina."
Framboð og eftirspurn
ræður vöxtum
Stefna lífeyrissjóðanna varð-
andi tryggingatöku er svipuð og
sú sem fylgir húsbréfakerfínu,
gerð er krafa um veð undir 50-
65% af markaðsverði eignar. Kári
Arnór sagði að þótt sama áhætta
væri þannig tekin með lánveiting-
unum væru þær ekki sjálfkrafa
sambærilegar. Bæði væri rekstur
húsnæðiskerfisins talinn hluti af
velferðarkerfinu og því á verk-
sviði ríkisins og eins þyrfti að
taka mið af álagi og talsverðum
kostnaði sjóðanna við að halda
uppi þessari starfsemi. Þá séu
sjóðfélagalánin þau áhættusöm-
ustu sem lífeyrissjóðirnir veiti og
aðeins á því sviði verði þeir fyrir
tapi.
Þá sagði hann að þótt lífeyris-
sjóðirnir hefðu veitt vexti talsvert
undir bankavöxtum í tuttugu ár
hefði það engin áhrif haft á það að
þrýsta vöxtum í landinu niður á
við. „Það er fyrst og fremst fram-
boð og eftirspurn eftir peningum
sem ræður vöxtum,“ sagði hann.