Morgunblaðið - 31.05.1998, Page 6

6 SUNNUDAGUR 31. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Prófkjör vegna ríkisstjórakosning-a
í Kaliforníu
Öll met í
fjárútlátum
slegin
--------
ygZj BAKSVIÐ
Prófkjör fyrir ríkisstjórakosningar
í Kaliforníu verður haldið eftir helgina
og frambjóðendur eru nú á lokasprettin-
um fyrir kjördag. Eins og Björn
Malmquist, fréttaritari Morgunblaðsins
í Bandaríkjunum greinir frá, hefur
kosningabaráttan annars vegar einkennst
af óhemju fjáraustri frambjóðenda og
hins vegar af takmörkuðum áhuga kjós-
enda og fjölmiðla.
EF marka má fjárútlát þeirra
frambjóðenda sem berjast um
útnefningu bandaríska Demókrata-
flokksins íyrir ríkisstjórakosning-
arnar í Kalifomíu á þriðjudag,
mætti ef til vill ætla að kosninga-
baráttan hefði verið fjörug og vakið
mikla athygli. Samanlagður kostn-
aður allra frambjóðenda, þar með
talinn þess sem býður sig fram fyr-
ir Repúblikanaflokkinn, nemur nú
um 60 milljónum dollara (um 4.2
milljörðum fsl. kr.), sem er tvöfalt
meira en gamla metið frá 1994,
þegar frambjóðendur eyddu 28
milljónum dollara fyrir prófkjörið.
Sjónvarpsstöðvar í Kali-
forníu hafa hins vegar
lítið fjallað um prófkjör-
ið og nýlegar skoðana-
kannanir sýna að aðeins
sex prósent kjósenda
hafa fylgst af einhverju ráði með
baráttunni.
Auðkýfingurinn
Sá sem eytt hefur hvað mestu
fyrir prókjörið er auðkýfmgurinn
Ai Cheechi, sem er fyrrum forstjóri
Northwest flugfélagsins, en hann
hefur eytt tæpum 36 milljónum
dollara af eigin fé til að verða fram-
bjóðandi demókrata. Það er mesta
upphæð sem nokkur frambjóðandi
hefur eytt í öllum Bandaríkjunum
fyrir annað en framboð til embætt-
is forseta landsins. Þessi fjáraustur
hefur hins vegar ekki dugað
Checchi nógu vel, því í nýjustu
skoðanakönnunum í Kalfomíu fær
hann aðeins um 10 prósenta fylgi
meðal líklegra kjósenda.
Þar sem eyðsla Checchis hefur
komið úr eigin vasa, hefur hann al-
veg sloppið við að biðja stuðnings-
menn sína um hjálp, og hefur getað
einbeitt sér að því að hitta kjósend-
ur. Áður en hann tilkynnti þátttöku
sína, ferðaðist Checchi um ríkið,
ræddi við kjósendur og kynnti sér
helstu hugðarefni
þeirra. Tillögur hans
ganga helst út á að auka
ríkisútgjöld og lækka
skatta - hins vegar þykir
fara minna fyrir útskýr-
ingum á því, hvernig ríkið eigi þá
að geta staðið undir auknum út-
gjöldum.
I upphafí baráttunnar reyndi
Checchi að höfða til íhaldssamari
demókrata, en eftir að hann komst
að því að þetta árið hafa almennir
kjósendur lítinn áhuga á stjórnmál-
um, hefur hann færst til vinstri og
reynt að höfða til minnihlutahópa
innan ríkisins. Checchi naut nokk-
urs fylgis framan af, en hefur hrap-
Pólitíkin
lélegt sjón-
varpsefni
UPI/Kirk McCoy
FJÓRIR helstu frambjóðendurnir f ríkisstjórakosningtinum í Kaliforníu setja upp sparisvipinn. Frá
vinstri: Dan Lungren, frambjóðandi repúblíkana, A1 Checchi, Jane Harman og Gray Davis. Þrjú þau
sfðastnefndu mætast í prófkjöri Demókrataflokksins á þriðjudag.
að að undanförnu, eftir að hann
réðst harkalega á aðra frambjóð-
endur Demókrataflokksins í sjón-
varpsauglýsingum.
„Megi hæfasta konan vinna“
Sá sem kemst næst Checehi í
fjárútlátum er fulltrúadeildarþing-
maðurinn Jane Harman. Kosninga-
barátta hennar hefur kostað um 14
milljónir dollara, og mest af því fé
hefur komið frá veilauðugum eigin-
manni hennar. Harman hefur hins
vegar heldur ekki gengið nógu vel í
baráttunni; hún nýtur nú stuðnings
16 prósenta þeirra sem líklegir eru
til að kjósa á þriðjudaginn.
Harman er eina konan í barátt-
unni (hún lýkur venjulega ræðum
sínum með „megi hæfasta konan
vinna“) og þótti í upphafi líkleg til
afreka í prófkjörinu. Hún var hins
vegar á tímabili helsta skotmark
sjónvarpsauglýsinga Checchis og
þykir hafa liðið fyrir. Kjósendur
sem yfirgáfu hana, hafa hins vegar
ekki valið Checchi, heldur þriðja
frambjóðandann.
„Fátæki“ frambjóðandinn
Sá frambjóðandi heitir Gray Da-
vis, og gegnir nú stöðu aðstoðarrík-
isstjóra. Davis hefur meira en
tveggja áratuga reynslu í stjóm-
málum. Hann er eini frambjóðandi
Demókrataflokksins í Kaliforníu
sem ekki hefur digra sjóði til ráð-
stöfunar, og hefur þess vegna þurft
að leita á náðir stuðningsmanna til
að afla fjár fyrir baráttuna. Þrátt
fyrir að stjórnmálaskýrendur hafí
undanfarna mánuði gert lítið úr
líkum Davis á sigri, einmitt vegna
þess hversu litlum peningum hann
hefur úr að spila, þá er hann hins
vegar sá vinsælasti af þessum
þremur þessa dagana, með 28 pró-
senta fylgi meðal líklegra kjós-
enda.
Vinni Davis prófkjörið á þriðju-
daginn, verður hins vegar á bratt-
ann að sækja, þvi frambjóðandi
Repúblikanaflokksins, Dan Lun-
gren, sem er saksóknari Kaliforn-
íuríkis, nýtur meira fylgis en Dav-
is. Lungren hefur þar að auki ekki
þurft að ganga í gegnum erfiða
prófkjörsbaráttu, þar sem hann er
eini frambjóðandinn til ríkisstjóra í
prófkjöri repúblikana.
Mikið í húfi
Fyrir utan að hljóta æðsta emb-
ættið í fjölmennasta ríki Banda-
ríkjanna, með 33 milljónir íbúa, og
sjöunda stærsta hagkerfi heims, þá
býður ríkisstjóraembætti Kalifom-
íu einnig upp á sterkan stökkpall,
eigi menn sér drauma um enn frek-
ari landvinninga í stjórnmálum í
Bandaríkjunum. Ronald Reagan
var ríkisstjóri Kaliforníu áður en
hann varð forseti Banda-
ríkjanna og fyrir tveim-
ur árum þótti núverandi
frambjóðandi repúblik-
ana, Dan Lungren, Iík-
legt varaforsetaefni með
Bob Dole.
Ríkið er einnig mikilvægt fyrir
forsetaframbjóðendur, því sá fram-
bjóðandi sem fær meirihluta at-
kvæða í Kalifomíu fær sjálfkrafa
einn fimmta þeirra 270 kjörmanna-
atkvæða sem þarf til að verða for-
seti Bandaríkjanna.
Tómlæti kjósenda og fjölmiðla
Ein helsta ástæðan fyrir gífur-
legum kostnaði frambjóðenda í
kosningabaráttunni, er að hingað
til hafa sjónvarpsstöðvar sýnt bar-
áttunni takmarkaðan áhuga. Þetta
hefur þýtt að frambjóðendur hafa
þurft að kaupa auglýsingatíma í
gríð og erg, til að vekja athygli
kjósenda í ríkinu - og jafnvel það
hefur ekki dugað til. „Kaliforníu-
búar em einfaldlega frekar
ánægðir með lífið þessa dagana, og
finnst ekki mikil ástæða til að
hugsa um stjómmál," segir Sherry
Jeffe, stjórnmálaskýrandi hjá
sjónvarpsstöðinni KCAL í Los
Ángeles. „Efnahagurinn er í góðu
lagi, atvinnuleysi er lítið og glæp-
um hefur fækkað í ríkinu, þannig
að fólk sér ekki ástæðu til að æsa
sig yfir því hver verður næsti rík-
isstjóri."
Áhorfsmælingar
Undanfamai’ vikur hefur staðið
yfir svokallað mælingatímabil hjá
bandarískum sjónvarpsstöðvum
(sem nefnist ,g-atings sweep“ á sér-
fræðimáli innfæddra), en þá er
áhorf á stöðvamar mælt
til að ákveða verð á aug-
lýsingum. Á meðan á
þessu stendur reyna
stöðvarnar að draga
sem flesta áhorfendur
að og fréttir af stjómmálum hafa
undanfarið vikið fyrir æsifréttum.
„Það verður líka að segjast að af-
skaplega fáir áhorfendur hafa
kvartað yfir skorti á umfjöllun um
prófkjörið," segir Jeffe, „þannig að
stöðvarnar hafa ekki fundið fyrir
þrýstingi um að auka hana. Hins
vegar lauk mælingatímabilinu fyrir
nokkmm dögum, og umfjöllunin
um prófkjörið hefur greinilega
aukist síðan þá,“ bætti Jeffe við.
Lítill áhugi
á meðal
kjósenda
Elliot Morley, sjávarútvegsráðherra Bretlands, í heimsókn á Islandi
BRESK stjómvöld leggja mikla
áherslu á að Evrópusambandið hafi
sameiginlega fiskveiðistefnu en þeir
vilja þó ná fram nokkmm breytingum á
stefnu Evrópusambandsins, að sögn Elliots
Morley, sjávarútvegsráðherra í bresku ríkis-
stjórninni, sem í gær var viðstaddur vígslu
minnisvarða á Patreksfírði um breska tog-
ara sem farist hafa við íslandsstrendur.
Morley sagði í samtali við Morgunblaðið
að sameiginleg fiskveiðistefna væri nauðsyn-
leg þar sem fiskveiðistofnar virtu engin
landamæri, syntu úr umdæmi eins Evrópu-
sambandslands til þess næsta. Meðal þeirra
breytinga sem Bretar vildu hins vegar ná í
gegn væri efling svæðisbundinna reglna, þ.e.
að settar yrðu reglur sem endurspegla hinar
ólíku aðstæður og hinar ólíku aðferðir sem
notaðar em í sjávarútvegi alveg frá Norður-
sjó og til Miðjarðarhafsins.
Samskipti Breta við Evrópusambandið á
undanfömum ámm hafa nokkuð markast af
Telur sameiginlega fisk-
veiðistefnu afar mikilvæga
deilum vegna hins svokallaða
„kvótahopps“. Morley viður-
kenndi að kvótahoppið væri
erfitt vandamál en í því felst að
erlendar útgerðir geta skráð
skip sín í Bretlandi og fengið
þannig aðgang að breska kvótan-
um eða þá keypt bresk skip, sem
leggja síðan upp afla sinn í öðr-
um aðildarríkjum. „Tony Blair
hefur lagt á það áherslu í sam-
skiptum sínum við Jacques Sant-
er, framkvæmdastjóra ESB, að
það eigi að vera fjárhagslegur
arður fólginn í því ef skip sem
skráð sé í Bretlandi landi jafn-
Elliot Morley
framt afla sínum í Bretlandi.
Þetta skiptir í raun meira máli
en eignarhald á sjálfum skipun-
um, höfuðmáli skiptir að arður
fiskveiðanna skili sér heim og
að atvinna skapist við uppskip-
un og vinnslu afurðanna í
heimahöfn."
Tekið skal hart á brotum
á fískveiðilöggjöf
Morley kvaðst telja mikilvægt
að verndunarsjónarmið réðu að-
gerðum manna í fiskveiðistjórn-
un. Þess vegna væri mikilvægt
að taka hart á brotum á fisk-
veiðilöggjöf og vísaði Morley þar til þess að
nýverið voru útgerðir 13 spænskra skipa og
skipstjórar þeirra dæmd til greiðslu 120
milljóna ísl. króna vegna brota á fiskveiðilög-
gjöf. Engu máli skipti í þessu sambandi,
sagði Morley, hvaðan skipið kæmi; frá Spáni
eða öðru Evrópusambandsríki eða Bretlandi
sjálfu. Stjórn Verkamannaflokksins hefði á
þeim tíma síðan hún komst til valda t.d. grip-
ið til umfangsmikilla aðgerða til að draga úr
rányrkju breskra sjómanna í Norðursjó. Of
snemmt væri að meta árangurinn vegna
þessara aðgerða, en þær fela m.a. í sér til-
kynningaskyldu og náið eftirlit með stæn-i
skipum.
Morley ætlar í heimsókn sinni til íslands
að nota tækifærið og ræða við aðila úr ís-
lenskum sjávarútvegi. „Tengsl okkar við ís-
lenskan sjávarútveg ná langt aftur og eru á
margan hátt afar náin. Við Bretar viljum
halda þessum tengslum og trúum því að þau
séu löndum okkar til hagsbóta."
!
■
[
I
.
í
i
i
I
I
i
I
.