Morgunblaðið - 20.09.1998, Page 4

Morgunblaðið - 20.09.1998, Page 4
4 SUNNUDAGUR 20. SEPTEMBER 1998 FRETTIR MORGUNBLAÐIÐ VIKAN 13/9 -19/9 ►LÍTIL flugvél með þrjá menn innanborðs brotlenti við Bakkaflugvöll í vikunni. Mennirnir komust allir lífs af, flugmaðurinn slasaðist allmikið en farþegarnir tveir sluppu næstum ómeiddir. Vélin var talin gjörénýt. ►ÍSLENSKA útvarpsfélagið kynnti í vikunni hugmyndir sfnar um Spumingakeppni framhaldsskólanna. Hug- myndir félagsins gengu út á að útvarpsstöðin Mono myndi sjá um að útvarpa spurningakeppninni en Stöð 2 myndi sjónvarpa henni. Vom formönnum nemenda- félaga framhaldsskólanna m.a. boðin ýmis fríðindi. Formenn félaganna fengu frest til að taka afstöðu til tilboðs ÍÚ en spuraingalið MR lýsti yfir stuðningi við RÚV. ►TVEIR íslendingar vora meðal farþega í Boeing 767- farþegaþotu frá flugfélag- inu Martinair sem varð fyrir vélarbilun og neyddist til að nauðlenda skömmu eftir flugtak frá flugvellinum í Calgary f Kanada á mánu- dagskvöld. Engin slys urðu á fólki við nauðlendinguna. ►FYRSTU síld haustvertíð- arinnar var landað á Höfn í Hornafírði á föstudag en þá lönduðu Húnaröst SF og Jóna Eðvalds SF samtals tæplega 100 tonnum. Þingflokkur Alþýðu- bandalags klofínn ÞRIR þingmenn, þeir Steingrímur J. Sigfússon, Hjörleifur Guttormsson og Ogmundur Jónasson, sögðu sig úr þing- flokki Alþýðubandalagsins á mánudag- inn. Þingmennimir þrír hafa ásamt Kristínu Ástgeirsdóttur, fyrrverandi þingkonu Kvennalistans, rætt stofnun eigin þingflokks þar sem róttæk, græn, vinstrihreyfing verði umsköpuð og end- umýjuð. Málefnaskrá sameigin- legs framboðs vinstri- manna kynnt MÁLEFNASKRÁ sameiginlegs fram- boðs vinstrimanna var kynnt opinber- lega á miðvikudag. Forystumenn Al- þýðuflokks, Alþýðubandalags og Kvennalista kynntu málefnaskrána en í henni eru ekki ráðgerðar breytingar á aðild íslands að NATO á næsta kjör- tímabili. I skránni kom meðal annars fram að taka skuli upp viðræður við Bandaríkjastjóm um vamarsamning- inn, taka skuli öll áform um hefðbundna orkufreka stóriðju til endurskoðunar og að stjómkerfi fiskveiða verði gjörbreytt fyrir árið 2002. Öngþveiti í efnahagsmálum DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra furðaði sig á stefnu félagshyggjuflokk- anna í utanríkismálum eftir að þeir höfðu kynnt málefnaskrá sameiginlegs framboðs í vikunni. Sagði hann að ef hrinda ætti í framkvæmd öllum loforð- um framboðsins myndi það auka út- gjöld ríkissjóðs um 40-60 milljarða á ári og slíkt myndi skapa efnahagslegt öng- þveiti. Myndband með Clinton birt DÓMSMÁLANEFND bandarísku full- trúadeildarinnar ákvað á fóstudag að gera opinbert á morgun, mánudag, myndband með yfir- heyrslum yfir Bill Clinton Bandaríkja- forseta vegna sam- bands hans við Mon- icu Lewinsky. Auk þess verða birtar um 2.800 blaðsíður með öðrum gögnum, sem tengjast rannsókn- inni. Fór afstaða nefndarmanna eftir hreinum flokkslín- um og gagnrýna demókratar repúblik- ana harðlega fyrir að hafa það eitt í huga að niðurlægja Clinton. Myndband- ið verður sýnt á sjónvarpsstöðvum um öll Bandaríkin og skjölin verða vistuð á alnetinu. Sagt er, að á myndbandinu sjáist Clinton missa stjórn á skapi sínu og falla frá eigin framburði í einhverjum greinum. Fjárskortur leystur með seðlaprentun BÚIST er við, að ríkisstjórn Jevgenís Prímakovs, forsætisráðheiTa Rúss- lands, verði fullskipuð í vikunni en fyrir helgi hafði hann ekki tilnefnt mann í embætti fjármálaráðherra. Virðist ótti manna á Vesturlöndum við, að til standi að leysa úr fjárskorti ríkissjóðs með seðlaprentun vera að rætast og er rúss- neski seðlabankinn þegar tekinn til við það. Ýmsir talsmenn ríkisstjóma í Vest- ur-Evrópu hafa lýst yfir trausti á Prímakov en erlendir fjárfestar eru á öðru máli. Eru þeir sem óðast að draga saman seglin í Rússlandi en um 50 bandarísk stórfyrirtæki hafa tapað um 35 milljörðum ísl. kr. á kreppunni þar. Borís Nemtsov, fyrrverandi aðstoðar- forsætisráðherra, sagði fyrir helgi, að stefna Prímakovs væri seðlaprentun, seðlaprentun og seðlaprentun og þar með aðeins ávísun á enn meiri verð- bólgu. ► MIKIL ólga og átök hafa verið í Albanfu, einkum í höf- uðborginni Tirana, og sakar ríkisstjórnin stjórnarand- stæðinga um að hafa ætlað að ræna völdunum. Var upp- hafið það, að einn af leiðtog- um sljórnarandstöðunnar var myrtur ásamt bílstjóra sfnum og lífverði á laugardag fyrir viku. Saka sljórnarandstæð- ingar Fatos Nano forsætis- ráðherra um að bera ábyrgð á morðunum. Stjórnin sakar aftur Sali Berisha, fyrrver- andi forsætisráðherra, um að hafa kynt undir uppþotunum og hefur þingnefnd lagt til, að hann verði sviptur þing- helgi og handtekinn. ►ÍRANSHER er með mikinn viðbúnað við afgönsku landa- mærin og ætlaði að vera þar með heræfingar um helgina. Áttu nærri 300.000 manns að taka þátt í þeim. íranir, sem eru shfta-múslimar, saka Ta- lebana í Afganistan, sem eru sunni-múslimar, um að of- sækja shfta en flestir hallast samt að því, að þeir muni ekki ráðast inn í Afganistan að sinni. ►ÞINGKOSNINGAR eru í Svíþjóð í dag, sunnudag, og benda skoðanakannanir til, að jafnaðarmenn og ríkis- stjóra Göran Perssons geti verið áfram við völd með stuðningi Vinstriflokksins, sem getur gert sér vonir um gott gengi f kosningunum eða 12,7% atkvæða. Jafnað- armönnum er spáð fylgistapi, fái nú innan við 36% at- kvæða, og svo virðist sem stærsti stjórnarandstöðu- flokkurinn, Hægriflokkur Carls Bildts, muni bæta litlu við sig. Gefa skoðanakannan- ir honum 24,6%. Kristilegi demókrataflokkurinn hefur verið á góðri siglingu og með 11,2% samkvæmt könnunum. Rannsókn á viðhorfum nýnema við HÍ til háskólanáms Telja námið arð- bæra fjárfestingu SAMKVÆMT rannsókn sem gerð var á vegum Hagfræðistofnunar Háskóla Islands telur mikill meiri- hluti nýnema í öllum deildum Há- skóla Islands að námið sé hag- kvæm fjárfesting. Meirihluti telur einnig að stuðningur rikisins við námsmenn í háskólanámi eigi að vera meiri en nú er. Könnunin var gerð meðal fyrsta árs nema í Háskóla Islands haust- ið 1996. Skráðir nýnemar voru þá 2052 og 1406 svöruðu spurningun- um, eða 68%. Niðurstöðurnar voru síðan unnar úr þúsund manna til- viljunarúrtaki lagskiptu eftir deildum háskólans. Stefán Sigurðsson hagfræðing- ur, sem vann rannsóknina undir handleiðslu dr. Guðmundar Magn- ússonar prófessors, segir að það hafi komið sér á óvart hversu ráð- andi hagnýt sjónarmið og raun- hæfar væntingar hafi verið meðal nýnemanna. „Væntingar þeirra virðist standast að mörgu leyti miðað við raunveruleikann, til dæmis varð- andi það að laun hækka með auk- inni menntun, karlar hafa hærri laun en konur, BS-próf gefur hærri laun en BA-próf og svo framvegis." „I þeirri umræðu sem fram hef- ur farið hefur verið litið á háskóla- fólk sem hugsjónafólk sem aldrei nái að borga upp það tap sem það verður fyrir út af því að missa af vinnu meðan á náminu stendur. Þegar ég fór fyrst að skoða þetta bjóst ég við að það væri það sem nýnemamir héldu líka.“ Efast um gildi fyrri arðsemisútreikninga Stefán dregur í efa niðurstöður íslenskra rannsókna á arðsemi há- skólanáms sem hafa sýnt að hún sé í flestum tilfellum neikvæð. „Það skiptir mjög miklu máli varð- andi næmi slíks arðsemismats hverjar forsendurnar eru. I rann- sókn BHM frá 1997 gefa menn sér til dæmis að fólk fari yfirleitt í fimm ára nám, taki full námslán allan tímann og hafi ekki atvinnu- tekjur á meðan. Sumartekjur með námi falla það snemma til á ævinni að sé þeim sleppt í útreikningum getur það haft veruleg áhrif á nið- urstöðuna. I rannsókn sem Hag- fræðistofnun gerði voru banka- menn með stúdentspróf látnir vera til viðmiðunar fyrir alla hópa háskólamenntaðra manna. Þetta er hæpin forsenda. Þegar ég skoð- aði launavæntingar nýnema kom í ljós að þær eru mjög mismunandi eftir deildum. Bankamennimir eru kannski ágæt viðmiðun fyrir þá sem fara í viðskipta- og hag- fræðideild en kannski ættu til dæmis sjúkraliðar betur við sem viðmiðunarhópur fyrir þá sem fara í hjúkrunarfræði." Karlar leggja meiri áherslu á laun Ýmis kynjabundinn munur kom fram í rannsókninni. Fleiri konur en karlar meðal nýnemanna áttu börn og voru í sambúð. Fleiri karl- ar en konur áttu heima á lands- byggðinni áður en þeir hófu nám. Þegar spurt var um ástæður fyrir náminu tiltóku fleiri konur en karlar þættina „mér finnst gaman að vera í námi“, „námsár- angur í framhaldsskóla, „háskóla- nám eykur lífsþroska“, „námið gefur alhliða undirbúning undir Arðsemiskrafa fjárfestingar nýnema í háskólaprófi 10 12 14 16 18% Verkfræðideild Viðskipta- og hagfræðideiid n: Raunvísindadeild Heimspekideild Félagsvísindadeild Lögfræðideild Læknadeild Guðfræðideild ! ' ' 10 12 14 16 18% Þeir þættir sem höfðu mest áhrif á ákvörðun nýnema 10 20 30 40 50 60 70 80 90% 100 Námið er góður grunnur fyrir ýmis störf Ahugavert starf krefst háskólamenntunar Nauðsynlegur grunnurfyrir ákv. starf Mér finnst gaman að vera í námi Námíð gefur möguleíka á starfi erlendis Vel launað starf krefst háskólamenntunar | Fræðilegur áhugi á greininni Námið gefur alhliða undirbúning undir lífið Háskólanám eykur lífsþroska | framhaldsskóla Áhugavert starf stóð ekki til boða l Övissa úm hvað: ég vildl gera l Háskólamen'ntun eykur hamingju Menntun fjölskyldu minnar I Vel launað starf stóð ekki til boða ——... Menntun félaga minna ]] Fékk ekki inngöngu í annað nám I 10 20 30 40 50 :;S Mikil og frekar mikil áhrif Nokkur áhrif 60 70 80 90% 100 lífið“ og „háskólamenntun eykur hamingjuna". Karlarnir tiltóku frekar „áhugavert starf krefst há- skólamenntunar". Varðandi val á vinnu að loknu námi lögðu konur í hópnum minni áherslu á laun en karlarnir en meira upp úr því að starfið væri áhugavert. Launavæntingar karla að loknu háskólaprófi voru að meðaltali 13-16,5% hærri en kvenna, og var munurinn breyti- legur eftir æviskeiðum. Meirihluti kvenna sagðist búast við því að starfa hjá opinberum aðilum en meirihluti karla bjóst við störfum hjá einkaaðilum eða hugðist starfa sjálfstætt. f skýrslu Stefáns kemur fram að arðsemi háskólanámsins miðað við væntingar háskólanema væri 12,7% að meðaltali fyrir karla en 12% fyrir konur. Verkfræðingar vilja há laun en guðfræðingar lífsþroska Þegar niðurstöðunum er skipt niður eftir deildum háskólans eru einkum tvær sem skera sig úr, verkfi-æðideild og guðfræðideild. Nýnemar í verkfræði eru tiltölu- lega yngri en aðrir nýnemar, oftar einhleypir og bamlausir. Varðandi ákvörðun þeirra að fara í háskóla hafði þátturinn „fræðilegur áhugi á greininni" tiltölulega minni áhrif en hjá öðrum nemum en „vel laun- að starf krefst háskólamenntunar“ tiltölulega mikinn. Allir aðspurðir verkfræðinemar litu á nám sitt sem arðbæra fjárfestingu, og þeir gerðu einnig ráð fyrir mestri arð- semi þess, eða að meðaltali 17%. Nýnemar í guðfræði voru að jafnaði eldri en aðrir nýnemar, þeir voru líklegri til að eiga börn og vera giftir eða í sambúð Þættirnir „vel launað starf krefst háskólamenntunar" og „áhugavert starf kref.st háskóla- menntunar" höfðu tiltölulega lítil áhrif á þá ákvörðun guðfræðinema að hefja háskólanám. Þættirnir „fræðilegur áhugi á greininni“ og „námið gefur alhliða undirbúning undir lífið“ og „háskólanám eykur lífsþroska" voru hins vegar að jafnaði sterkari en hjá öðrum nemendum.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.