Morgunblaðið - 06.12.1998, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
var hann kominn með umboðs-
mannanet um allt land. Petta var
hópur manna sem safnaði ojg skrifaði
upp handrit fyrir hann. A þessum
tíma höfðu menn skrifað upp fjölda
skinnhandrita á pappír og notað svo
skinnin í annað. Það var til dæmis til
siðs að binda inn bækur með göml-
um skinnhandritum. Á þessum tíma
voru því skinnhandrit eyðilögð í stór-
um stíl. Árni Magnússon tók fyrii'
þetta. Hann reif skinnin utan af
pappírsbókum og safnaði þeim sam-
an. Hann var því að safna blaði hér
og blaði þai' og því sem menn litu á
sem eitthvert rusl.
Árni var líka ótrúlega fylginn sér
í söfnuninni. Hann elti uppi hvert
blað. Ef hann fékk einhver skinn-
blöð, spurði hann hvaðan þau komu
til að vita hvort hægt væri að finna
eitthvað meira. Þannig rakti hann
sig áfram frá manni til manns. Að
þessu leyti var hann alveg einstak-
ur. Fyrir utan handritin hefur varð-
veist mikið af hans eigin pappírum,
eins og bréfum, bæði uppköstum að
hans eigin bréfum og svo bréf til
hans og einnig gífurlega mikið
magn af seðlum og minnismiðum.“
Eftir að Árni lauk erindrekstri á
Islandi virðist hann hafa lifað góðu
lífi í Kaupmannahöfn og sáttur við
sitt hlutskipti. Það var svo í október
1728 að eldur kviknaði í Kaup-
mannahöfn sem átti þegar yfii' lauk
eftir að eyðileggja um þriðjung borg-
arinnar. Þar á meðal íbúðarhúsnæði
Ama Magnússonar og hluta af safni
hans. I ævisögunni kemur fram að
ekki hafi eins mikið tapast af hand-
ritum í brunanum og haldið var í
fyrstu. „Það tókst að bjarga mjög
miklu af safni Árna úr brunanum.
Það sem helst glataðist voru 17. ald-
ar pappírar og hans eigin vinnupapp-
írar. Það hafa varðveist bréf sem
Árni skrifaði heim til vina sinna eftir
brunann og þau eru mjög átakanleg.
Það var hörmulegt fyrir 65 ára gaml-
an mann að lenda í þessu áfalli. Svo
virðist sem hann hafi lítið átt við
safnið eftir brunann og varla lagt í
að rannsaka hvað bjargaðist og hvað
ekki. Árni lést svo 14 og hálfum
mánuði síðar.“
Andvígur uppspuna
Það hefur tíðkast nokkuð meðal
sagnfræðinga að endurskapa
stemmningar í ævisögum en þess sér
ekki stað í ævisögu þinni um Árna.
„Það er hlutverk sagnfræðinga að
draga ályktanir af þeim heimildum
sem þeir hafa í höndum eins og ég
geri til dæmis í Bræðratungumálinu.
Eg er hins vegar algjörlega andvígur
því að sagnfræðingar búi til efni eða
atriðislýsingar og víki þannig frá
þeim heimildum sem þeir hafa í
höndunum. Mér finnst það svik við
fortíðina. Við vitum ekki meira en
það sem stendur í þeim skjölum sem
hafa varðveist og mér finnst ekki við
hæfi að búa eitthvað til. Eg trúi því
að hægt sé að skrifa sagnfræði á
grípandi og aðgengilegan hátt án
þess að skálda í eyðurnar. Það er
hlutverk rithöfunda að skálda að
endurskapa stemmningar og Halldór
Laxness gerði það með sínum hætti í
Islandsklukkunni.
Islandsklukkan stendur vel fyrir
sínu og engin ástæða til að deila á þá
bók fyrir að vera ekki sagnfræðilega
rétt. Sagnfræðingar verði hins veg-
ar að vara sig á því reyna að keppa
við skáldskap með þvíað lauma hon-
um inn í eigin texta. Fæstir sagn-
fræðingar eru verulega góðir rithöf-
undar í þeim skilningi að þeir ráði
við persónusköpun og uppbyggingu
á söguþræði þannig að útkoman er
flatur og tilþrifalítill texti uppfullur
með klifun og ófrumlegu myndmáli.
Hlutverk þeirra er allt annað. Þeh'
eiga að segja fólki sögui' úr fortíð-
inni um atburði sem gerðust og
ástand sem var. Þeir hafa nokkuð
langa hefð um eigin frásagnarhátt,
látlausan og skýran, sem þeir geta
vissulega beitt á miklu hugvitsam-
legri hátt en þeir hafa lagt í vana
sinn. Ég skal ekki segja til um það
hvernig mér hefur tekist til í bókinni
um Árna, en ég gerði mitt besta og
vona að texti minn nái til sem
flestra.“ Það myndi heldur ekki
hæfa viðfangsefni þínu að skálda í
eyðurnar? „Árni Magnússon þoldi
ekki uppspuna og vildi vita stað-
reyndir málsins. Til marks um það
var uppáhaldsbók Áma íslendinga-
bók Ára fróða. Hún kemst næst því
að vera sagnfræðileg um fortíðina
og þar er minnst um lygarnar."
JÓlamatseoxll með
STEXKAAHLAÐBOROX
í HRDEGINU 2.150
fl KVÖLDIN 3-450
Skólflbrú
BORÐflPfiNTfiNIR
f SÍMfl 5624455
SUNNUDAGUR 6. DESEMBER 1998 B 27 %
SHARF HC-4500A - handtölva
Windows CE 2.0 • Hátalari, míkrofónn
stýrikerfi • Upptaka á minnis-
16 mb minni punktum möguleg
6,5" 256 lita • Pyngd: 485g
snertiskjár • Vasa- Excel, Word,
(640 x 240 punktar) Power Point,
Með tengingu við
simalínu eða
GSM sima getur þú
sent og móttekið
tölvupóst og fax
og tengst internetinu
Internet Explorer
Stafræn
myndavél ^
(auka-
búnaðurl —
stýrikerfi
16 mb minni
6,5" 256 lita
snertiskjár
(640 X 240 punktar)
Tengimöguleikar:
PC kort (Typa II)
innrauður sendir,
móttakari
(IrDA standard)
Raðtengi
SHARP handtölvur framtfðarinnar
BRÆÐURNIR
m ormsson mÉm
Lágmúla 8 • Sími 533 2800
SÍMINN
Anm'iiii 'jJi «(rni fiW) /íiíiO • Kfifiíjluflíii, §ínii SSQ 6690 • ÞjónustUyofi, sínii |5Ö 7Ö0Ö • Sífoflfujifl Intoinðt, §fnii 11(10 707§ • AMoiifiiji, sítni 4*40 3000
ihniðéiWókl, sflfli 45fi 1000 • jaBlifði, DÍini ítifl llOflfl • Akufnyfi, sltni 4606710 • IgilöStÖðuni, slml 4701000 • Sollossi, §lm! 4901100 • Kafluvlk, slmi 420 1615
Afgreiðslustððum islsndgpósts um l«nð ulli
2
o Ericsson 688 GSM
o Tilboðsverð 22.980,-
Ddnd De Lux
m/númerabirti
stgr.
Hagenuk Europhone S ÍSDN
II.98O,- stgr.
www.simi.is/simar
Ericsson 768 GSM
Tilboðsverð 29.980,-
Allar upplýsingar um símbúnað
eru á Intemetinu og í síma 800 7000.
r siminn til þín
um íólin?
Jólaleikur
Beocom 6000
þráðlaus simi m/númerabirti
stgr.
| Dauum VfNfdlNÖAM VlfJ NlfiUtMir I
1. des Logger Mini 81.792
2. des Logger Plus 43.100
3. des Telia Sensa 8.001
4. des Telia Mox 94.441
5. des Telia Sensa 11.532
6. des Telia Mox 60440
Wdlk&Tdlk 955
þráðlaus simi m/númerabirti
14.231 9~ st9r-
Upplýsingar um vinningstölur
birtast daglegafrá 1. - 24. des.
á Intemetinu á www.mbl.is og
www.simi.is/simar.
Allar vinningstölumar verða
birtar 24. desember í dagblöðum.
Telid Contur 22
þráðlaus sími
Tilboðsverð
8.980,-
Telid Heddd
handfrjáls búnaður
f/heimilissima
2.490,
stgr
Mdxon MX-2450 NMT
24.9^0,- stgr.

*
Hðnnun: Gunn«r SlElnþðriion / FlT / BO-10.1998