Morgunblaðið - 29.01.1999, Qupperneq 10

10 FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Geðdeild fyrir sakhæfa fanga
Nálægð við stðru
sjúkrahúsin réð
staðarvali
RÉTTARGEÐDEILD fyrir sak-
hæfa fanga, sem þriggja manna
nefnd á vegum dómsmálaráðuneytis-
ins leggur til að verði komið á fót,
yrði staðsett í Reykjavík þar sem
æskilegt væri að hún nyti nálægðar
geðlækna, sálfræðinga, hjúkrunar-
liðs og annars starfsfólks, sem ynni
við stóru sjúkrahúsin á höfuðborgar-
svæðinu. „Okkur sýnist að það hljóti
að vera erfitt að koma upp slíkri
deild annarsstaðar," segir Sigurjón
Björnsson sálfræðingur, einn nefnd-
armanna. Nefndin hefur nýverið
skilað ráðuneytinu skýrslu um sjálfs-
víg fanga á Litla Hrauni þai- sem
stofnun réttargeðdeildar er ein
margra tillagna nefndarinnar til úr-
bóta í málefnum sakhæfra fanga,
sem eiga við geðræn vandamál að
stríða.
„Það sem við höfum í huga er að
deildin sé í námunda við stóru geð-
deildirnar á sjúkrahúsunum í
Reykjavík og njóti aðstoðar fag-
manna sem vinna þar.“ Sigurjón
bendir á að væri slík deild utan
Reykjavíkur yrði kostnaður við hana
mun meiri en hann yrði að öðrum
kosti, þar sem ferðalögum fagmanna
fylgdu óþægindi og aukinn kostnað-
ur. „Ég held að flestir séu sammála
um að það sé óheppilegt og það yrði
miklu erfiðara og dýrara að fá menn
til að vinna þannig.“ Aðspurður segir
Sigurjón að ekki hafi komið til tals
að stofna umrædda geðdeild á Sogni,
þar sem nú er rekin deild fyrir ósak-
hæfa fanga. Hann bendir á að nógu
erfitt hafi reynst að manna þá stofn-
un og ekki sé á það bætandi að þurfa
að fá frekara starfslið úr Reykjavík
til að sinna auknum umsvifum þar
vegna fleiri skjólstæðinga.

Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Vestmannaeyjum. Morgunblaðið.
ÞRÁTT fyrir kafaldsbyl og snjó-
komu víðsvegar um suðvestan-
vert landið sl. miðvikudag Iét
snjórinn Eyjamenn alveg í friði.
Austanrok og slydda var í morg-
unsárið en fljótlega lægði og
stytti upp og um hádegi var kom-
ið ágætisveður.
Þorragolf í
Eyjum
Þar sem enginn snjór var á
jörðu notuðu golfarar í Eyjum
tækifærið og brugðu sér einn
hring í hádeginu eins og þeir
gera alla daga ársins þegar ekki
ei’ snjór á golfvellinum.
Meðan flestir íbiíar suðvestur-
hornsins voru að moka snjó og
troðast áfram í ófærðinni voru
golfarar í Eyjum því í sumarstell-
ingum og slógu bolta sína á golf-
vellinum í mynni Herjólfsdals.
Andlát
GUÐBJORN
GUÐMUNDSSON
MINNA er um að fólk sé skorið upp
við slitnum liðböndum en var fyrir
10-15 árum, að sögn Jóns Baldurs-
sonar, yfiriæknis á slysadeild
Sjúkrahúss Reykjavíkur í Fossvogi.
Að sögn Jóns var áður algengt að
fólk væri skorið upp við slíkum
áverkum, til dæmis slitnum liðbönd-
um í ökkla. Núna sé fyrst reynt að
laga vandamálið án uppskurðar. Jón
segir að eins og áðui- sé reynt að
ljúka þar meðferð áverka sem fólk
kemur fyrst með á slysadeildina.
Jón Karlsson, sérfræðingur í
bæklunarlækningum við Sa-
hlgrenska sjúkrahúsið í Gautaborg
og prófessor í bæklunarlækningum
við Gautaborgarháskóla, segir að 9
af hverjum 10 hljóti bata vegna slit-
inna liðbanda, sé áverkinn með-
höndlaður með endurhæfingu ein-
göngu. Einungis 10% af öllum sem
verða fyrir þessum algenga áverka
þurfi því að gangast undir aðgerð að
endurhæfingu lokinni.
90% nær bata með
endurhæfingu
„Það hefur sýnt sig að árangur af
meðhöndlun sem byggir fyrst og
fremst á endurhæfingu, að ganga á
fætinum og þjáifa hreyfíngu og styrk
eftir að bólga fer úr, er svipaður og
árangurinn sem fæst við aðgerð. Um
það bil níu af tíu, eða heldur fleiri
verða alveg góðir. Einn af hverjum
tíu verður ekki góður, en það er svip-
uð tala og eftir skurðaðgerð. Þetta
þýðir þá að ef maður sker alla þá
sker maðm- 90% að óþörfu," segir
Jón Karlsson.
Jón segir að fyrir þau tíu prósent
sem enn eigi við vandamál að stríða,
eftir að endurhæfingu sé lokið þá séu
til ágætar aðgerðir sem skili árangri.
„Það eru nokkrir sem hefði verið
gott að skera strax í upphafi en með
þessum aðferðum losnum við við að
skera upp þau 90% sem engin þörf
var á að skera upp,“ segir Jón.
Að sögn Jóns er ástæðan fyrir því
að hægt er að notast við endurhæf-
ingu eingöngu sú að endar lið-
bandanna liggja nálægt hvorum
öðrum og hafi líffærafræðilegan
möguleika á að gróa saman. Jón
segir að ekki sé hætta á stífum
ökkia eða bæklun ef ekki er skorið
strax. Hann bendir einnig á að ann-
ar kostur endurhæfingar sé bæði
sparnaður á tíma og peningum.
Menn séu í styttri tíma að ná bata
með endurhæfingu en ef aðgerð er
framkvæmd og í því felist mikill
sparnaður, til dæmis fyrir atvinnu-
rekendur.
GUÐBJÖRN Guð-
mundsson húsasmíða-
meistari lést á heimili
sínu aðfaranótt mið-
vikudags, 78 ára að
aldri.
Guðbjörn fæddist 16.
júní 1920 á Ketilvöllum
í Árnessýslu og ólst upp
á Böðmóðsstöðum í
sömu sveit frá fjögurra
ára aldri. Foreldrar
hans voru Guðmundur
Ingimar Njálsson,
bóndi á Böðmóðsstöð-
um, og Karólína Árna-
dóttir húsfreyja.
Guðbjörn lærði húsa-
smíði í Reykjavík hjá Guðjóni Sæ-
mundssyni. Hann lauk sveinsprófi
árið 1947 og meistaraprófi árið
1950 og fékk sama ár gefið út bygg-
ingarleyfi. Hann gerðist strax um-
svifamikill meistari og starfaði sem
slíkur lengst af ævinni.
Hann byggði fjölda
bygginga um alla
Reykjavík, þar á meðal
Bændahöllina við
Hagatorg.
Guðbjörn var mikill
sportveiðimaður og var
meðal annars grenja-
skytta í uppsveitum
Árnessýslu og á
Reykjanesi.
Guðbjörn var tví-
kvæntur. Fyrri kona
hans var Þóra Krist-
jánsdóttir og eignuðust
þau sjö börn. Síðari
kona hans var Herdís
Guðmundsdóttir og eignuðust þau
tvær dætur. Að síðari konu sinni
látinni bjó hann með Unni
Dórótheu Haraldsdóttur, sem var
Guðbirni stoð og stytta í veikindum
hans.
Minna skorið upp
vegna slitinna liðbanda
Yfírlýsing frá fyrrverandi sjóðsstjórn söfnunarinnar Samhugur í verki
Engir fjármunir hafðir
af Flateyring'um
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi yfirlýsing:
„Vegna rangra fullyrðinga, sem
komið hafa fram opinberlega síðustu
daga um ráðstöfun söfnunarfjár af
hálfu fyrrverandi sjóðsstjórnar
Samhugar í verki eftir snjóflóðið á
Flateyri hinn 26. október 1995, þyk-
ir þeim aðilum, sem sæti áttu í þeirri
stjórn, óhjákvæmilegt, að eftir-
greind atriði komið fram:
1. Þegar við upphaf landssöfnun-
arinnar var það ákvörðun þeirra að-
ila sem fyrir söfnuninni stóðu að
yrðu einhverjir fjármunir eftir, þeg-
ar úthlutað hefði verið eðlilegum
bótum til tjónþola í snjóflóðinu á
Flateyri, yi'ði stofnaður með því fé
sjóður, er til taks gæti verið í fram-
tíðinni til stuðnings fórnarlömbum
náttúruhamfara. Um þetta var öll-
um kunnugt sem til mála þekktu,
þ.á m. fyrirsvarsmönnum á Flateyri.
Það er því rangt að með stofnun
sjóðsins hafi verið hafðir af Flateyr-
ingum fjármunir sem þeim hafi bor-
ið. Tjónþolar á Flateyri fengu bætur
eftir því sem efni stóðu til og eftir
því sem tjón þeirra varð með fé
bætt, algjörlega óháð þeim mögu-
leika að einhverjir fjármunir yrðu
eða yrðu ekki eftir að Ioknum tjóna-
greiðslum.
2. Landssöfnunin fór fram til
styrktar einstaklingum og fjölskyld-
um. Kom þetta þegar fram í bréfi
sem sjóðsstjórnin sendi íb'úum Flat-
eyrar skömmu eftir snjóflóðið og er
dagsett 13. nóvember 1995, en þar
segir m.a.: „Svo sem ykkur er sjálf-
sagt flestum kunnugt skal söfnunar-
fénu aðallega varið til þess að
styrkja einstaklinga og fjölskyldur,
sem hafa orðið fyi-ir fjárhagslegu,
andlegu og félagslegu tjóni vegna
snjóflóðsins 26. október sl. enda
verði tjónið ekki bætt með öðrum
hætti. Einnig skal íhuga stöðu
þeirra sem hafa orðið fyrir óbeinu
tjóni af völdum áfallsins og samfé-
lagslegum verkefnum á Flateyri eft-
ir því sem það þykir samræmast til-
gangi landssöfnunarinnar." Með
sama hætti var fyrirhugaðri úthlut-
un söfnunarfjár lýst í fréttatilkynn-
ingu til fjölmiðla dags. 17. nóvember
1995. Framlög til svokallaðra samfé-
lagslegra verkefna áttu þannig að
heyra til undantekninga, enda var
það alls ekki ætlunin að söfnunar-
sjóðurinn kæmi inn í hlutverk sveit-
arsjóðs eða annarra opinberra sjóða.
Vegna hinna þröngu skorða, sem
voru á framlögum til samfélagslegi’a
verkefna samkvæmt tilgangi söfn-
unarinnar, beitti sjóðsstjórnin sér
fyrir því að söfnunarfé Færeyinga
var aðallega beint til byggingar leik-
skóla á Flateyri. Þegar upp var
staðið voru það rúmlega 45 millj. kr.
sem fóru til samfélagslegra verk-
efna á Flateyri. Vegna þess að út-
hlutun söfnunarfjár eftir snjóflóðið á
Súðavík hefur verið notuð til saman-
burðar við úthlutunina á Flateyri
skal þess getið að þetta er nokkru
hærri fjárhæð en úthlutað var til
sambærilegra verkefna í Súðavík.
3. Sjóðsstjórnin lauk úthlutun
bóta seinni hluta árs 1997 og hafði
þá afgreitt öll erindi sem henni
höfðu borist. Varð sjóðsstjórnin þess
aldrei áskynja að nokkur óánægja
væri með ráðstöfun söfnunarfjár.
Þvert á móti bárust henni oft þakk-
arkveðjur sem hún bar til gefenda,
þegar tilkynnt var um lok úthlutun-
arinnar í marsmánuði 1998 er reikn-
ingsskil lágu fyrir. Eðli málsins
samkvæmt hafði stjómin þó ekki
orðið við öllum beiðnum sem henni
höfðu borist en hafði í synjunum sin-
um við erindum leitast við að rök-
styðja niðurstöður sínar með mál-
efnalegum hætti, og varð ekki ann-
ars vör en skilningur væri á þeim.
4. Sjóðsstjórnin sendi frá sér
fréttatilkynningu dags. 19. mars
1998 um endanleg reikningsskil
vegna söfnunarinnar og ráðstöfun
söfnunarfjár sem fjölmiðlar sögðu
skilmerkilega frá á næstu dögum.
Var þar greint frá því að til ráðstöf-
unar hafi verið rúmlega 299 millj.
kr., hefði 200,3 millj. kr. verið
greiddar til 180 einstaklinga og fjöl-
skyldna og greiðslur til samfélags-
legi’a verkefna hafi numið rúmlega
45 millj. kr. Síðan sagði í tilkynning-
unni: „Eftirstöðvar söfnunarfjársins
nema um 53,6 millj. kr. Að frum-
kvæði þeirra sem stóðu að söfnun-
inni, þ.e. fjölmiðlanna, Rauða kross
Islands og Hjálparstofnunar kirkj-
unnar, renna eftirstöðvarnar í sjóð
sem skal vera tiltækur fyrir fórnar-
lömb náttúruhamfara. Verður sjóðn-
um sett sérstök skipulagsskrá.
Sjóðsstjórnin sem nú hefur lokið
starfi sínu kemur hér með á fram-
færi þakklæti til hinna fjölmörgu
sem lögðu fram fé til landssöfnunar-
innar innan lands og utan en í starfi
sínu hefur sjóðsstjórnin oftsinnis
orðið vör við þakkarhug þeirra sem
notið hafa góðs af örlæti gefend-
anna.“
Þarna kemur hvort tveggja fram
að eftirstöðvar söfnunarfjársins
verði settar í sjóð fyrir fórnarlömb
náttúruhamfara og að sjóðsstjórnin
hafi lokið starfi sínu.
Rúmlega einum mánuði eftir að
tilkynnt var formlega um starfslok
sjóðsstjórnarinnar barst henni er-
indi frá stjórn íbúasamtaka Önund-
arfjarðar um, að stofnað yrði til við-
ræðna um möguleika á því að sjóð-
urinn veiti frekari stuðning við upp-
byggingu á Flateyri. Við þessari
beiðni gat sjóðsstjórnin ekki orðið,
þar sem starfi hennar var lokið og
var stjórn íbúasamtakanna tilkynnt
það.
5. Sjóðsstjórninni fyrrverandi er
það gersamlega óskiljanlegt hvers
vegna nú er allt í einu reynt að blása
út óánægju með ákvarðanir þeirra,
sem stóðu fyrir söfnuninni, og ráð-
stöfun söfnunarfjárs. Þó að sönnun
fyrir því fáist vonandi aldrei er það
örugglega skynsamleg fyrirhyggja
að stofna sérstakan sjóð Samhugar í
verki er til taks geti verið í framtíð-
inni til stuðnings fórnarlömbum
náttúruhamfara. Það er engan veg-
inn víst að í hvert sinn er einstak-
lingur, jafnvel fjölskyldur, verður
fyrir tjóni af völdum náttúruham-
fara, verði til þess lag að efna til sér-
staks söfnunarátaks. í slíkum tilvik-
um mundi það koma sér vel að til
staðar væri sjóður er grípa mætti
til. Það skilja sjálfsagt best bæði
þeir sem staðið hafa umkomulausir í
slíkum sporum og hinir sem sjálfír
hafa notið góðs af söfnunarfé.
Reykjavík, 27. janúar 1999,
íyrrverandi sjóðsstjórn Samhugar
í verki,
Hörður Einarsson, Sigrún Árna-
dóttir, Ægir Hafberg, Pólmi Matthí-
asson og Jónas Þórir Þórisson.