Morgunblaðið - 29.01.1999, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Mozart haldið
indælt boð
Morgunblaðið/Kristinn
Halldór J. Kristjánsson, bankastjóri Landskankans, og Valgeir Valdimarsson, framkvæmdasljóri Islenska
dansflokksins, undirrita samstarfssamning á Stóra sviði Borgarleikhússins í gær.
Landsbankinn og fslenski dansflokkurinn
Gera þriggja ára samning
TðNLIST
Hliðarsalur
Hallgrfmskirkju
KAMMERTÓNLEIKAR
Laufcy Sigurðardóttir, Þórunn Ósk
Marinósdóttir, Richard Talkowsky,
Krystyna Cortes, Sigurður I. Snorra-
son, Kjartan Óskarsson og Bijánn
Ingason léku tónlist eftir Mozart.
Miðvikudagskvöld kl. 20.30.
VINIR Mozarts í röðum ís-
lenskra tónlistarmanna tóku sig til
á miðvikudagskvöldið og héldu hon-
um eilitla afmælisveislu á 243. af-
mælisdegi hans. Fjögur verk tón-
skáldsins voru leikin til að heiðra
minningu hans; Sónata í G-dúr fyrir
fíðlu og píanó KV 301; Divertimento
nr. 1 í B-dúr fyrir tvær klarinettur
og fagott, KV 439b; Kvintettþáttur
fyrir fiðlu, víólu, selló, klarinettu og
bassethom op. 580b, og Tríó í B-dúr
KV502 fyrir píanó, fiðlu og selló.
Sónatan sem þær Laufey Sigurð-
ardóttir og Krystyna Cortes léku á
fiðlu og píanó verður seint kölluð
fiðlusónata; Mozart mun reyndar
hafa kallað þetta æskuverk og fleiri
af sama toga Sónötu fyrir clavecin
eða fortepíanó og meðleik á fiðlu. Pí-
anóið er líka augljóslega í aðalhlut-
verki og á jafnan frumkvæðið í sam-
skiptum hljóðfæranna. Fiðluhlut-
verkið er þó engan veginn vanda-
laust. Krystyna og Laufey léku
verkið vel, með léttleika og þokka.
Ekki eru öll verk Mozarts
meistaraverk, og divertimenti-
verkum hans, - sumum hverjum
að minnsta kosti, tæpast ætlað að
lifa sjálfstæðu lífi utan veislusala
aðalsins, þar sem hlutverk þeirra
var að vera í bakgrunni samræðna
hvítpúðraðra hefðarmeyja yfir
matarborðum. Divertimento það
sem hér var leikið var þó með
þeim þokkafyllri, - sérstaklega er
hljóðfæraskipanin, tvær klarinett-
ur og fagott heillandi. Það var
helst að hægur miðjuþátturinn,
adagio, næði ekki að halda lífi og
spennu, en hraðari þættirnir voru
mjög skemmtilegir. Sigurður I.
Snorrason, Kjartan Óskarsson og
Brjánn Ingason léku verkið líka
ljómandi vel, allt þar til í lokakafl-
anum að hraðinn varð órólegur og
jafnvægið fór á köflum úr bönd-
um.
Kvintettþátturinn KV 580 er
verk sem Mozart lauk ekki við, en
Franz nokkur Beyer bjó það í þann
búning sem það hljómaði í á þess-
um tónleikum. Þetta er skringileg
smíð og sviplítil, og hvarflar óneit-
anlega að manni að hugsanlega
hafi Mozart hætt við af því honum
fannst þetta ekki nógu gott. Það
frumlega við hana er hljóðfæra-
samsetningin, fiðla, víóla, selló,
klarinetta og bassetthorn. Það er
líka áberandi hvað víóluparturinn
er með margar flottar strófur, -
kannski Mozart hafi ætlað sér að
spila hann; - Þórann Ósk Marinós-
dóttir spilaði hann afar fallega.
Þetta kvintettbrot var í heild sinni
prýðilega leikið þrátt fyrir allt og
var gaman að heyra það.
Rismesta verkið á efnisskránni
var Tríóið KV254, sem Laufey,
Krystyna og Richard Talkowsky
léku. Hér er form píanótríósins
enn í mótun; ekki orðið sú þrenna
jafnvígra hljóðfæra sem síðar varð
- hlutverk píanósins er langviða-
mest, og lætur nærri að verkið
gæti staðið sem píanósónata ef
strengjunum væri sleppt. Hlut-
verk fiðlunnar er oftar en ekki
endurómur af píanóinu, þó með
kröfumeiri sprettum, einkum í
lokaþættinum, en sellóhlutverkið
er lítið og gegnir engu burðarhlut-
verki í verkinu. Þó er þetta glæsi-
legt vei'k og var býsna fallega spil-
að. Krystyna Cortes bar þetta
uppi af mozartískum yndisþokka
og Laufey og Richard Talkowsky
fléttuðu sínar raddir músíkalskt í
vefinn. Það var helst deyfð yfir
hæga þættinum, - þar hefði
Rrystyna mátt beita sér meira;
áslátturinn hefði mátt vera meira
afgerandi.
En afmælisbamið má una aldrin-
um og vinsældunum vel; - fallegur
hljóðfæraleikur og notaleg stemmn-
ingin í hliðarsal Hallgrímskirkju
gerði þetta að indælis afmælisboði.
Bergþóra Jónsdóttir.
Halldór J. Kristjánsson banka-
stjóri og Valgeir Valdimarsson,
framkvæmdastóri Islenska dans-
flokksins, undirrituðu samstarfs-
samning til þriggja ára í Borgar-
leikhúsinu í gær. Samningurinn fel-
ur í sér að Landsbankinn verður
aðalsamstarfsaðili Islenska dans-
flokksins til loka ársins 2001. Að
sögn Valgeirs er samningurinn
viðamikill og nær til fjölmargra
þátta. ,jVuk þess að fela í sér bein-
an fjárhagslegan stuðning upp á 1,2
milljónir króna á yfirstandandi leik-
ári tekur hann m.a. til samvinnu í
markaðsstarfi. Landsbankinn verð-
ur áberandi í öllu kynningarefni Is-
lenska dansflokksins og bankinn
mun beita sér fyrir kynningu á
dansflokknum hér heima og erlend-
is. Bankinn hefur auk þess rétt til
að nýta sér íslenska dansflokkinn í
sínu eigin markaðsstarfi."
í fréttatilkynningu frá dans-
flokknum segir að samningurinn
komi í kjölfai-ið á árangursríku sam-
starfi Landsbankans og Islenska
dansflokksins á undanfórnu leikári,
en Landsbankinn hefur verið aðal-
styrktaraðili að tveimur uppfærsl-
um á þessu tímabili og veitti fyrstu
og önnur verðlaun í danshöfunda-
samkeppni Islenska dansflokksins
sem haldin var í lok október.
„Við viljum vera sýnileg í því að
styðja menningar- og listalífið í land-
inu og til þess höfum við sérstakan
menningarsjóð Landsbankan,“ sagði
Halldór J. Kristjánsson í samtali við
Morgunblaðið. „Við höfum jafnframt
gert nokki-a beina samninga við
ákveðna aðila, t.d. er í gOdi styrktar-
samningur milli HSI og Landsbank-
ans. Með þessum samningi við Is-
lenska dansflokkinn skuldbindum
við okkur til að styðja sérhverja upp-
færslu dansflokksins á næstu þrem-
ur árum. Vonandi er það hvatning til
flokksins að hægt verður að setja
upp fleiri sýningar en ella. I samn-
ingnum er einnig kveðið á um ákveð-
ið markaðssamstarf og við munum
bjóða Námufélögunum afslátt og
völdum viðskiptavinum bjóðum við
jafnframt á sýningar.
Framlag ríkisins til íslenska
dansflokksins nemur um 50 milljón-
um króna á fjárlögum. „Við stefn-
um að þvi að eftir þrjú ár verði
stuðningur einkaaðila um 15% af
þeirri upphæð. Beint peningafram-
lag Landsbankans á þessu stigi er
kannski ekki ýkja hátt en í þessum
samningi er fólgin mikilvæg stefnu-
yfirlýsing af hálfu stærstu banka-
stofnunar landsins og mér vitan-
lega hefur ekki áður verið gerður
sambærilegur samningur milli fyr-
irtækis og listastofnunar. Við erum
mjög ánægð með þessa traustsyfir-
lýsingu Landsbankans og vonandi
verður þetta samstarf til að laða
fleiri fyrirtæki til samstarfs við ís-
lenskar listastofnanir," sagði Val-
geir.
Nýjar bækur
• VERALDAR VISKA, I Ching,
List friðarins og Leið pílagrímsins
eru viskubækur í þýðingu Isaks
Harðarsonar rithöfundur.
I kynningu segir: Veraldarviska
er tekin saman á
17. öld og er hand-
bók um hvemig ná
eigi árangri í lífi og
starfi. Bókin er 201
bls.
I Ching er elsta
og djúphugsaðasta
rit Kínverja, mik-
ilsvirt sem véfrétt
gæfunnar, leiðar-
vísir til farsældar
og mikill viskubrunnur. Bókin er
159 bls.List friðarins geymir lífs-
speki Morihei Ueshiba sem var
ósigrandi bardagamaður þrátt fyrir
að hafa óbeit á átökum, stríði og
hvers konar ofbeldi. Aðferð hans
var Aikido er þýða má sem list frið-
arins. Bókin er 124 bls.
Leið pílagrímsins er sjálfsævi-
söguleg frásaga „stranniks", en svo
nefndust pílagrímar sem settu svip
á rússneskt sveitalíf frá miðöldum
og allt fram á okkar öld. Hann tekst
á við flökkulíf pílagrímsins með
bænina að vopni og förunauti og í
gegnum frásögn hans kynnumst við
nokkru af andstreyminu og gleðinni
sem lífsmáti þessi hefur upp á að
bjóða. Bókin er 97 bls.
Útgefandi er Forlagið. Bækurnar
eru prentaðarí Singapúr. Verð
1.780 og 1.980
Af ríku og lánlitlu folki
Scott Atli
Fitzgerald Magnússon
BÆKUR
Skáldsaga
NÓTTIN BLÍÐ
eftir F. Scott Fitzgerald. íslensk
þýðing: Atli Magnússon. Skjaldborg,
1998, 400 bls.
MARGAR merkilegar þýðingar
komu út fyrir nýliðin jól og bar
ekki mikið á þeim í bókaflóðinu
mikla, eins og svo oft gerist með
þýðingar. Nokkra athygli vakti þó
sú þýðing sem hér er til umfjöll-
unar; þýðing Atla Magnússonar á
hinni stóru skáldsögu bandaríska
rithöfundarins Scotts Fitzgeralds,
Tender is the Night, eða Nóttin
blíð, eins og titillinn hljóðar á ís-
lensku. Það hlýtur að teljast all-
nokkurt þrekvirki að þýða þessa
bók, þó ekki væri nema vegna
stærðar bókinnar sem er einar
400 bls. í íslensku útgáfunni. Atli
Magnússon hefur áður þýtt The
Great Gatsby eftir sama höfund,
sem líklegast er frægasta verk
Fitzgeralds, þótt Nóttin blíð fylgi
þar fast á eftir. Eftir þeirri síðar-
nefndu hafa m.a. verið gerðir
vandaðir sjónvarpsþættir sem
sýndir voru í íslenska ríkissjón-
varpinu fyrir nokkrum ánim og
báðar hafa þessar skáldsögur að
sjálfsögðu verið kvikmyndaðai' í
heimalandinu.
Scott Fitzgerald var n.k. goð-
sögn í lifanda lífi, ekki síst fyrir
hjónaband sitt og Zeldu Sayre og
þann hástemmda og öra lífsstfl
sem þau hjón kusu sér - sem átti
vafalaust stóran þátt í ógæfunni
sem elti þau lengst af. Nóttin blíð
er að stórum hluta byggð á
reynslu Fitzgeralds af storma-
sömu sambandi þein-a Zeldu, en
hún átti við geðræn vandamál að
stríða lengst af ævi
sinnar. 1932 kom út
skáldsaga Zeldu,
Save me the Waltz,
sem hún skrifaði á
sjúkrahúsi þar sem
hún dvaldi vegna
vandamála sinna og
byggir einnig á
hjónabandi þeirra
Fitzgeralds. Sög-
una skrifaði hún á
stuttum tíma og
sagan segir að út-
koma hennar hafi
ergt eiginmanninn
mikið, þar sem á
sama tíma barðist
hann við samningu
sinnar sögu og fannst sem Zelda
hefði skotið sér sárlega ref fyrir
rass.
Nóttin blíð gerist meðal yfir-
stéttarfólks á frönsku Rivíreunni
á 3. áratugi aldarinnar og lýsir lífi
forréttindafólks, iðju þess og iðju-
leysi, kjaftagangi, hroka og
snobbi, meðal annars. En í sögu-
miðju er Dick Diver, frægur geð-
læknir sem á sér miklar frama-
vonir, og eiginkona hans, Nicole
sem er fógur og hæfileikarík en á
við geðræn vandamál að stríða.
Sagan lýsir því á næman hátt
hvernig samband þeirra bíður
hægt skipsbrot og vonir þein-a og
væntingar bresta.
Þegar Nóttin blíð kom fyrst út í
Bandaríkjunum 1934 hlaut hún
misjafnar viðtökur almennings og
gagnrýnenda. Astæðan var
kannski fyrst og fremst að per-
sónur verksins og söguþræðir
voru lítt í tengslum við þann veru-
leika sem Bandaríkjamenn voni
að glíma við um miðjan þriðja ára-
tuginn: kreppu, fátækt og at-
vinnuleysi. Ríkidæmi, óhóf og
iðjuleysi í allsnægtum það sem
verkið lýsir féll lítt í kramið hjá
fyrstu viðtakendum sögunnar. En
í dag þegar samtímlegt samhengi
truflar ekki lestur sögunnar velkj-
ast líklega fáir í vafa um bók-
menntalegt gildi hennar.
Það er fagnaðarefni að fá þetta
verk á íslensku. Þýðing Atla
Magnússonar er í flesta staði
vönduð og vel unnin en helst
mætti finna að því að Atli er víða
ofurtrúr enskunni, á kostnað ís-
lenskunnar. Einnig er prófarka-
lestri nokkuð ábótavant, þannig
er nokkuð um bæði stafsetningar-
og innsláttarvillur í bókinni.
Soffía Auður Birgisdóttir
ísak
Harflarson