Morgunblaðið - 19.02.1999, Side 18

18 FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Karl Uwe Beckmeyer, ráðherra viðskipta, hafnarmála
og samgangna í borgrikinu Bremen
MEÐAL muna, sem fyrirhugað er að setja upp á sýningu um samskipti
Islands og Norður-Þýskalands, er afsteypa af höfði súlu úr dómkirkj-
unni í Bremen þar sem sjást Miðgarðsormur og Fenrisúlfur.
ALTARI dómkirkju Péturs postula í Bremen, sem var miðstöð trúboðs
um Norður-Evrópu. Kirkjan var reist á 11. öld.
Sýning árið 2000 sýni tengsl
Islands og N-Þýskalands
í Bremen eru uppi áætlanir um að efna til
sýningar á Islandi í tilefni af afmæli
kristnitöku og landafunda á næsta ári og
er Karl Uwe Beckmeyer, ráðherra hafnar-
mála og viðskipta þar í borg, helsti hvata-
--------------7--------------------------
maður þess. I samtali við Karl Blöndal
lýsti hann fyrirætlunum sínum og gagn-
rýndi viðskiptahindranir, sem íslensk
stjórnvöld settu sjómönnum þegar þeir
seldu ferskan físk erlendis.
AÐ fer ekki á milli
mála að Karl Uwe
Beckmeyer, þingmað-
ur og ráðherra við-
skipta, hafnarmála og
samgangna í þýska sambandsrík-
inu Bremen, er stjórnmálamaður
fram í fíngurgóma. Bremerhaven
er hans heimavöllur. Á veitinga-
staðnum á Hótel Naber í miðri
hafnarborginni virðist hann þekkja
hvern mann, heilsár, skiptist á
nokkrum orðum, spyr hvemig
fermingin hafi gengið eða óskar til
hamingju með brúðkaupsafmælið.
Hann hefur verið í pólitík í aldar-
fjórðung og í Bremerhaven virðist
ekkert gerast án þess að hann viti
af því - án þess að hann reyni að
hafa áhrif á það.
ísland er eitt af áhugamálum
Beckmeyers og ráða þar ekki að-
eins viðskiptahagsmunimir, sem
fólgnir em í innflutningi á fiski til
Þýskalands. Hann hefur gegnt for-
ustu í Þýsk-íslenska félaginu í
Bremerhaven frá upphafi og nú
hyggst hann beita sér fyrir því að á
næsta ári verði haldin sýning á ís-
landi um tengsl íslands og Norður-
Þýskalands.
Tengslin mikil
,Á íslandi verður á næsta ári
haldið upp á að þúsund ár verða lið-
in frá kristnitökunni og frá fundi
Ameríku auk rúmlega þúsund ára
lýðræðishefðar,“ sagði Beckmeyer,
sem síðast var á íslandi í júní 1998.
„Þjóðverjar vildu gjaman leggja
eitthvað af mörkum og einnig borg-
ríkið Bremen. En spurningin var
hvað það ætti að vera. Hér er um
að ræða þrjú svið og á einu þeirra
em tengslin mikil, því kristilega.
Bremen var á sínum tíma biskups-
setur og miðstöð trúboðs í norðri.
Sýna má fram á það að íslenskir
biskupar fengu vígslu í Bremen og
gæti það orðið hluti sýningar."
Hann nefndi ýmsa muni, sem
kæmu til greina; líkan af dómkirkj-
unni í Bremen og afsteypu af höfði
súlna, sem em inni í henni.
Bremen varð biskupsdæmi árið
787, þaðan var stundað trúboð á
norðurslóðum. Dómkirkjan er
kennd við Pétur postula og var hún
reist á 11. öld. ,Á einni hlið súlu-
höfuðsins er tilvísun í norræna
goðafræði, Fenrísúlfur og Mið-
garðsormur," sagði hann. „Á
annarri hlið em sömu tákn með
kristilegu ívafi þannig að þarna
kallast á hið norræna og kristin-
dómurinn."
Andleg
höfuðborg Islands
Hann sagði að einnig væri um að
ræða muni, sem lagðir hefðu verið í
gröf erkibiskupsins í Bremen
snemma á 11. öld.
Hann sagði að Matthías Johann-
essen hefði haft rétt fyrir sér þegar
hann sagði að Bremen hefði á þeim
tíma verið andleg höfuðborg ís-
lands. „Við vonumst til að geta haft
á sýningunni gögn, sem sýna fram
á þetta. Það gætu orðið afrit af
þýskum handritum, helst frá
Bremen.“
Hann kvaðst hafa verið að lesa
kirkjusögu Aðalberts frá Brimum,
sem á 11. öld veitti Isleifi Gissurar-
syni vígslu. „Þetta er ein af fyrstu
sagnfræðilegu heimildunum frá
þessum tíma og er rakin saga átt-
undu, níundu og tíundu aldar auk
þeirrar elleftu,“ sagði hann. „Þar
er Island nefnt og sagt hversu
langan tíma taki að fara þangað frá
Englandi - níu daga - auk þess
sem Aðalbert hafi ætlað til Islands,
en ekki komist.“
Hann sagði að minna mál væri
að sýna fram á tengsl íslands og
Norður-Þýskalands á viðskipta-
sviðinu og það gæti orðið annað
viðfangsefni sýningarinnar.
„Á 16. öld voru mikil samskipti
milli þýsku verslunarborganna, þar
á meðal Bremen, og litlu íslensku
hafnarbæjanna," sagði hann. „Til
er mikið efni um það, skjöl og
skrár kaupmanna um með hvað var
verslað. Einnig eigum við ýmislegt
um kaupmennskuna."
Hann sagði að tengslin vegna
sjávarútvegs á þessari öld og síð-
ustu gætu orðið þriðja viðfangsefn-
ið.
„Þar þurfa þorskastríðin ekki að
vera aðalatriðið,“ sagði Beck-
meyer. „Þýsk skip veiddu við Is-
land og Islendingar hafa keypt
skip héðan. Þýskir sjómenn lentu
oft í sjávarháska og misstu skip
sín. Oft og tíðum komust skip-
brotsmenn í land og þurftu að
brjóta sér leið til Reykjavíkur.“
Beckmeyer kvaðst þegar vera
farinn að funda með þeim aðilum,
sem gætu útvegað muni á sýning-
una - stjómendum dómkirkjusafns-
ins, þjóðminjasafnsins, bókasafns
Bremen, og sjóminjasafnsins og þeir
hefðu mikinn áhuga á málinu. Oleyst
væri hins vegar hvar halda ætti sýn-
inguna: „Þjóðarbókhlaðan í Reykja-
vík væri tilvalin," sagði hann. „Mun-
imir myndu njóta sín vel þar.“
KARL Uwe Beckmeyer, ráð-
herra viðskipta, hafnarmála og
samgangna í Bremen.
Hann sagði að einnig væra
komnar nokkrar hugmyndir um
það hvernig ætti að fjármagna sýn-
inguna. Þýsk-íslenska félagið í
Bremen væri tilbúið að leggja fram
fé og kvaðst hann vonast til að fé-
lagar sínir á þinginu í Bremen
myndu taka vel í þessar fyrirætlan-
ir. Þá hefði hann einnig hug á að fá
þýska utanríkisráðuneytið til að
leggja sitt af mörkum.
„Við eigum eftir að ná saman
það mörgum munum og gögnum að
hægt verður með sannfærandi
hætti að sýna fram á sameiginleg
tengsl í þúsund ár,“ sagði hann.
Lítið félag
en öflugt
í Þýsk-íslenska vinafélaginu em
um 60 félagar. „Þetta er lítið en öfl-
ugt félag,“ sagði Beckmeyer. „Fé-
lagið hefur verið starfrækt í um 15
ár og nær til Bremerhaven,
Bremen og nágrennis. Fundir þess
em haldnir í Bremerhaven."
Félagið hefur stutt við bakið á
ýmsum verkefnum, þar á meðal út-
gáfu á sýnishornum íslenskra
skáldverka og upplestram á Is-
landi og í Þýskalandi. Þá lagði fé-
lagið fram fé til endurprentunar
bókarinnar „Býr íslendingur hér“ í
þýskri þýðingu, en sú bók lýsir
dvöl Leifs Mullers í Buchenwald-
fangabúðunum. Þá styrkti félagið
einnig sýningu á læknatækjum og
tólum, sem sett var upp bæði í
Reykjavík og á Akureyri.
„Þetta er sem sagt mjög at-
kvæðamikið félag,“ sagði hann.
„Þýsk-íslenska félagið í Köln er
reyndar mun eldra en okkar félag
hefur mikil umsvif."
Viðskipti við Island
lífsnauðsynleg fyrir fískvinnsl-
una í Bremerhaven
Beckmeyer hefur verið formaður
félagsins frá upphafi og er stofnfé-
lagi. „Áhugann á Islandi má rekja
til viðskiptanna milli Bremerhaven
og Islands. Það er augljóst. Þessi
viðskipti eru lífsnauðsyn fyrir fisk-
vinnslu hér og tengslin em náin við
marga Islendinga. Eg get tildæm-
is nefnt Halldór Ásgrímsson, sem
við héldum mikla veislu í uppboðs-
skálanum er hann kom hingað í
hlutverki sjávarútvegsráðherra.
Þessar móttökur komu honum
mjög á óvart," bætti Beckmeyer
hlæjandi við.
„En við höfum einnig haft gott
samband við íslenska skipstjóra og
útgerðarmenn. Þeir hafa einnig
verið ánægðir með markaðinn hér
vegna þess að verðið hér hefur
alltaf verið aðeins hærra. Það hef-
ur verið ferðarinnar virði að koma
með aflann til Bremerhaven."
Hann sagði hins vegar að við-
skiptin liðu um þessar mundir fyrir
augljósa viðskiptahindmn af Is-
lands hálfu: „Ég gagnrýni það að
þeim útgerðum, sem senda fisk til
Bremerhaven, er refsað með því að
kvóti þeirra skerðist um 15%. Það
gengur eiginlega ekki þegar við-
komandi er aðili að Evrópska efna-
hagssvæðinu. Þá má ekki grípa til
slíkra refsiaðgerða."
Hann sagði að þetta hefði ekkert
að gera með sjálfa vömna, sem
væri framúrskarandi, en stefna
þessi væri ósanngjöm. Bætti hann
við að á íslandi væra störf ekki í
hættu.
„Þetta sagði ég við Þorstein
Pálsson sjávarútvegsráðherra.
Þetta er ein af þessum reglugerð-
um þar sem maður segir: „Svona
gerir maður ekki.“ Ég get haft
skilning á því að íslendingar vilji
njóta allra kosta Evrópska efna-
hagssvæðisins, en ekki binda sig að
öðm leyti. En efnahagslífið verður
að ráða ferðinni, ekki tilskipanir
löggjafans og refsiaðgerðir. Ég
veit ekki hvort Landssamband ís-
lenskra útvegsmanna styður þetta,
en útgerðai'menn og skipstjórar,
sem þekkja til, em bæði leiðir og
reiðir yfir þessu.“
Hagur í að leggja rækt
við markaðinn
Minna af fiski er nú landað í
Bremerhaven en áður og hefur
dregið úr ár frá ári þar til nú að
stendur í stað.
„Auðvitað hefur þetta minnkað,"
sagði Beckmeyer. „En markaður-
inn er til staðai- og fyrir tilstilli hins
íslenska tölvukerfis er hann tengd-
ur víða um lönd, sem er góð
blanda. Og eitt hlýt ég að undir-
strika: meira að segja Islendingar
hljóta að sjá hag sinn í því að þýski
fiskmarkaðurinn með 80 milljón
neytendum haldist óskertur. Til að
halda því verður að sjá fyrir fiski
jafnt og þétt. Annars er hætt við að
suður-þýska húsmóðirin segi ein-
faldlega við sjálfa sig þegar hún
getur ekki fengið fisk að þá verði
hún að leita annað. Ferski fískur-
inn, sem er seldur á markaðnum
hér í Bremerhaven, verður að ber-
ast jafnt og þétt. Þetta er nauðsyn-
legt sjávarútvegi í heild sinni og Is-
land er hluti af þeirri heild. 15%
reglan hjálpar ekki í þessu tilliti og
er öllu heldur refsing fyrir að
leggja rækt við markaðinn vegna
þess að skipstjórinn hlýtur að
hugsa sig um tvisvar hvort það er
skerðingarinnar virði að sigla á
stað eins og Bremerhaven.“
Gegndi öðru máli ef atvinnuleysi
væri mikið á Islandi
í Þýskalandi er viðvarandi at-
vinnuleysi um 10% og Beckmeyer
er þeirrar hyggju að íslendingar