Morgunblaðið - 19.02.1999, Page 30

30 FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
RIKIÐ GREIÐI
VEXTI SEM AÐRIR
ATVINNUREKSTURINN þarf frá síðustu áramótum að
greiða 0,2% af launagreiðslum í viðbótarlífeyrissparnað
starfsmanna. Var ákvæði um þetta lögbundið til að hvetja
launþega til að leggja 2% af launum í séreignasjóð. Á móti
fær launagreiðandinn tryggingagjald lækkað um þessi 0,2%.
Fjármálaráðuneytið hefur nú upplýst, að fyrirtækin fá
endurgreiðslurnar ekki gerðar upp fyrr en í desembermán-
uði, og þá fyrir allt árið, og að ekki verði greiddir vextir af
uppsöfnuðum afslætti tryggingajaldsins. Ragnheiður Árna-
dóttir, aðstoðarmaður fjármálaráðherra, segir þetta fyrir-
komulag vera samkvæmt tillögu efnahags- og viðskipta-
nefndar Alþingis og hafi það verið ákveðið vegna hagræðis.
Ekki kemur fram hjá Ragnheiði í viðtali við Morgunblaðið,
hvort það sé jafnframt að tillögu nefndarinnar, að ekki verði
greiddir vextir af því fé, sem atvinnureksturinn ætti að fá
endurgreitt mánaðarlega, eða hvort það sé alfarið ákvörðun
fjármálaráðuneytisins.
Það geta ekki talizt góðir stjórnsýsluhættir, að innheimta
umframgreiðslur af skattgreiðendum, hvort sem í hlut eiga
einstaklingar eða fyrirtæki, án þess að greiddir séu vextir af
upphæðinni. Ríkissjóður og stofnanir ríkisins innheimta
dráttai-vexti af vangoldnum greiðslum eða seinkuðum
greiðslum og má innheimta þá með aðför að lögum eins og
skuldina. í þessum efnum hefur ríkið meiri og víðtækari rétt
en borgararnir og fyrirtæki þeirra. Sem dæmi má nefna, að
skattgreiðendur fá greidda innlánsvexti af ofteknum skött-
um, en verða hins vegar að greiða hæstu dráttarvexti af van-
greiddum sköttum, auk hugsanlegs álags og mikils inn-
heimtukostnaðar.
Það er óþolandi fyrir borgarana að njóta ekki jafnræðis
við ríkið í þessum efnum sem öðrum. Að sjálfsögðu ber ríkis-
sjóði að greiða vexti af ofteknum gjöldum. Annað sæmir ekki
í stjórnsýslu nútímans. Fjármálaráðuneytið ætti að bjóða
fyrirtækjum að endurgreiða hlut þeirra í tryggingagjaldinu
jafnóðum eða vexti af inneign í desember.
BÆTT LÖGGJÖF
OHJÁKVÆMILEGT er að búa þannig að löggjafarvald-
inu, að það geti sinnt hlutverki sínu með eðlilegum og
skilvirkum hætti og rísi undir þeim væntingum, sem til þess
eru gerðar um vönduð vinnubrögð við lagasetningu. Það segir
sig sjálft, að mikið er í húfi fyrir borgarana, að þau lög, sem
þeir eiga að lifa og starfa eftir, séu skýr og tilgangur þeirra
öllum ljós. Ekki sízt þarf að gæta þess, að lög stangist ekki á
vegna óvissu, sem slíkt hefur í för með sér í þjóðfélaginu.
Þorsteinn Pálsson, dómsmálaráðherra, vék að þessu í
ræðu á málþingi Orators, félags laganema. Hann kvað ekki
undan því vikist að ræða gagnrýni, sem fram hefur komið á
löggjafarvaldið, þar sem því væri m.a. haldið fram, að mál-
flutningur alþingismanna væri reikull og óskýr:
„Eg tel þessa gagnrýni eiga að nokkru leyti rétt á sér og
að hún sé verðugt umhugsunarefni fyrir þá, sem taka þátt í
störfum löggjafarvaldsins. Það, sem skiptir höfuðmáli í
þessu sambandi, er að taka til rækilegrar athugunar, hvern-
ig löggjafinn getur betur þjónað hlutverki sínu við lagasetn-
ingu. Þannig að ekki hljótist af vandkvæði við beitingu lag-
anna, sem jafnvel getur leitt til þess, að dómsvaldið situr í
raun uppi með að marka inntak þeirra.“
Dómsmálaráðherra kvað mikilvægt að endurskoða þau
vinnubrögð, sem viðhöfð eru við lagasetningu. Hann taldi til
mikilla bóta, að einhverjum aðila, innan eða utan þings, yrði
falið að yfirfara öll frumvörp áður en þau yrðu lögð fyrir Al-
þingi. í nágrannalöndum væri þetta verk unnið á vegum
dómsmálaráðuneyta. Ráðherrann kvað ekki fram hjá því lit-
ið, að breyttar verklagsreglur og vandaðra vinnulag gæti
verið snar þáttur í að viðhalda eðlilegu jafnvægi milli lög-
gjafai-valds og dómsvalds.
í framhaldi af ummælum dómsmálaráðherra má benda á
aukna sérfræðiaðstoð, sem miði að skýrri lagasetningu og
tryggi sem kostur er, að ný lög gangi ekki í berhögg við eldri
löggjöf. Fyrir nokkrum árum var unnið að svonefndri laga-
hreinsun, þar sem felld voru úr gildi úrelt lög. Slíkt starf
þarf helzt að vera stöðugt í gangi og ekki má gleyma úreltum
reglugerðum. Þá er eðlilegt, að þingnefndir kanni, fyrir út-
gáfu reglugerða, hvort þær séu í samræmi við lögin. Oftar en
einu sinni hefur komið í ljós, að þær eru það ekki ætíð. Hins
vegar er óneitanlega eðlilegra að aðili á vegum þingsins yfir-
fari lagafrumvörp en ekki ráðuneyti, enda er löggjafarvaldið
í höndum Alþingis.
Hagsmunir borgaranna eru í veði. Bætt starfsaðstaða Al-
þingis kostar smámuni í samanburði við útgjöidin af út-
þenslu framkvæmdavaldsins.
Uppfyllingar út í Skerjafjörðinn munu gjörbreyta fuglalífi á svæðinu að sögn Ólafs K. Nielsen, fuglafræðings
Þvert á stefnu borgar-
innar í umhverfísmálum
Uppfyllingar á strand-
lengju Skerjafjarðar
væru þvert á stefnu
Reykjavíkurborgar í
umhverfismálum um að
viðhalda fjölbreytileika
lífríkisins, að því er fram
kemur í viðtali Hjálmars
Jónssonar við Olaf K.
Nielsen, fuglafræðing.
OLAFUR K. Nielsen, fugla-
fræðingur hjá Náttúrufræði-
stofnun, segir að uppfylling á
strandlengjunni við Skerja-
fjörðinn myndi gjörbreyta öllu fuglalífí
á svæðinu. Strandlengjan sé öll borg-
arfriðuð að undanskildum svæðum við
enda flugbrauta Reykjavíkurflugvallar.
Ef því væri breytt væri allt tal borgar-
yfíi’valda um umhverfisstefnu og um-
hverfisvernd marklaust hjal.
Ólafur starfaði áður við eftirlit með
Tjarnarsvæðinu og hefur undanfarin
ár haft umsjón með talningu fugla á
Tjöminni og í Vatnsmýrinni fyrir
Reykjavíkurborg til að fylgjast með
því hvernig varpstofnarnir standi sig
þar, auk þess sem hann hefur verið
ráðgjafi garðyrkjustjóra í tengslum
við fuglalíf Tjarnarinnar. Hann sagði
að ef hugmyndir um að færa flugvöll-
inn út í Skerjafjörðinn og íbúðabyggð
þar sem flugvöllurinn er nú verði að
veruleika muni það gjörbreyta ástand-
inu á þessu svæði. Stærsta atriðið í
þeim efnum sé hvort gerðar verði upp-
fyllingar út í Skerjafjörðinn. Það sé
miklu meira mál heldur en Tjörnin og
Vatnsmýrin hvað áhrif á lífríkið snerti.
Fuglarnir hafi notað Vatnsmýrina sem
varpland og þó flugvöllurinn fari, sem
líklegt sé að gerist einhvern tíma, sé
borgin búin að tryggja þeim þar
áframhaldandi varplönd með því að
friða ákveðinn skika í Vatnsmýrina um
6 eða 7 hektara að stærð, sem sé nógu
stórt svæði fyrir þær endur sem þar
verpi. Hins vegai' sé spurning hvaða
áhrif byggð þama hafi á vatnsbúskap
Tjarnarinnar. Hann muni alla vega
gjörbreytast, þar sem vatn til Tjarnar-
innai’ komi frá Vatnsmýrinni. Vatna-
skiptin taki svona um 15 daga, þannig
að Tjarnarvatnið endumýi sig 24 til 25
sinnum á ári. Erfitt sé að segja hvaða
áhrif byggingar hafi á vatnsstreymið.
Þó tekið sé fyrh- streymi vatns til
Tjarnarinnar muni hún ekki þoma
upp, en væntanlega verði um miklu
minni endurnýjun vatnsins að ræða.
Slíkt yrði að rannsaka mjög vandlega
og hvernig leysa mætti vandamál sam-
fara íbúðabyggð á þessu svæði.
Flugvöllurinn tryggði tilveru
Vatnsmýrarinnar
Ólafur sagði að ef flugvöllurinn væri
ekki þarna hefði íbúðabyggð risið á
þessu svæði fyrir löngu og þá væri þar
öðru vísi umhorfs. Flugvöllurinn hafi
þannig í raun tryggt tilveru Vatnsmýr-
arinnar. Hins vegar hafí sambýli fugla
og flugvéla ekki gengið áfallalaust fyr-
ir sig. Vandamál hafi stafað af gæsum
síðustu ár. Þetta séu stórir fuglar, sem
hafi byi’jað að verpa í Vatnsmýrinni
eftir langt hlé um 1980 og þær hafi
verið til vandræða inni á flugvallar-
svæðinu. Þær hafi lent í flugvélum,
valdið skaða og þannig ógnað flugör-
yggi. Reynt hafi verið að stugga varp-
fuglum í burtu og einnig hafi gæsir
verið skotnar á haustin til að leysa
þetta vandamál.
Ólafur sagði aðspurður að strand-
lengja Skerjafjarðar væri síðasta
ósnortna strandlengjan og hún nyti
borgarfriðunar alveg frá landamerkj-
um við Seltjarnarnes og inn í Foss-
vogsbotn nema skikar sem væri helg-
unarsvæði flugbrauta bæði við suður-
enda norður-suður flugbrautarinnar
og eins við enda austur-vestur flug-
brautarinnar við Suðurgötuna. Að öðru
leyti sé strandlengjan borgarfriðuð og
það gildi einnig um Akurey og það
svæði sem rætt hafi verið um að fylla
upp. Ef því væri breytt væri allt tal
borgaryfirvalda um umhverfisstefnu
og umhverfisvernd marklaust hjal.
Aðspurður hvort uppfyllingar á
þessu svæði myndu gjörbreyta fuglalífi
á strandlengjunni sagði hann að það
gæfi augaleið, því fjaran hyrfi undir
uppfyllingar. Ekki þyrfti annað en að
líta til norðurstrandar Reykjavíkur til
þess að sjá það. Þar væri einungis um
að ræða bratta grjótkanta í sjó niður
og ekkert útfyri. ,AHur fjörufugl er
löngu farinn og horfinn. Þá er ég að
tala um þessa fugla sem hafa lífsviður-
væri sitt í fjörunni sjálfri, vaðfuglana
og ýmsar buslendur. Síðan skerðirðu
líka lífsskilyrði þeÚTa fugla sem kafa
og éta á grunnsævi, æðarfuglsins og
hávellunnar," sagði Ólafur.
Þýðingarmiklar uppeldisstöðvar
Hann sagði að fjörumar Skerjafjai’ð-
armegin í Reykjavík væna þýðingar-
miklar uppeldisstöðvar fyrir æðarfugla,
sem ættu sér sín aðalvarplönd í eyjun-
um og úti á Álftanesi. Þá kæmi gríðar-
lega mikið af fuglum þarna vor og haust
til að nýta fjörurnar á leið til og frá
vetrarheimkynnum og varpheimkynn-
um. Einnig væri mikið af fuglum þai’na
árið um kring og úti á firðinum sjálfum.
Ólafur sagði, aðspurður hvort um
óbætanlegt tjón væri að ræða ef farið
yrði út í framkvæmdir á þessu svæði,
að það yrði alla vega mjög á skjön við
til dæmis umhverfisstefnu borgarinn-
ar. Eitt af því sem nefnt hefði verið í
því sambandi og borgin keppti að væri
endurheimt votlendis og fjaran og
grunnsævið væru skilgreind sem vot-
lendi. „Þetta væri algjörlega þvert á
þessa stefnu borgarinnar í umhverfis-
málum um að viðhalda fjölbreytileika
lífríkisins," sagði Ólafur.
Vinsælt útivistarsvæði
Hann benti á að þarna væri um að
ræða feikilega vinsælt útivistarsvæði
og eftir að göngustígur hefði verið
lagður þarna með strandlengjunni
væru það hundruð og þúsundh’ manna
um helgar sem notuðu þetta svæði.
,Aðdráttaraflið er útsýnið út á sjóinn,
það er fjaran og það líf sem þar hrær-
ist. Við sjáum alla vega ekki þennan
ai’agrúa ganga norðurströndina þar
sem þessar háu, bröttu, líflausu fyll-
ingar eru,“ sagði Ólafur.
Hann sagði að það væri einmitt
vegna þessarar ósnortnu náttúru í
miðri borginni sem yfirvöld hefðu
ákveðið að friða þessa strandlengju.
„Skerjafjörðurinn er stór og mikill
fjörður, grunnur og lífríkur og það er í
sjálfu sér ekkert sem ógnar lífríki
þessa fjarðar sem stendur. Menn hafa
ekki fyllt upp í neina voga eins og til
dæmis var farið með Elliðavoginn á
sínum tíma,“ sagði Ólafur.
Hann sagði að þar hefði verið mikið
útfiri, lífrík leira og gríðai’mikið af
fuglum, en þeim vogi hefði gjörsam-
lega verið spillt. Innst í Skerjafirðinum
væru mjög góð svæði fyrir vaðfugla, til
dæmis Kópavogurinn, Lambhúsatjörn-
in, Arnarnesvogurinn og botninn á
Fossvogi og síðan fjörurnar að norðan-
verðu við fjörðinn.
„Þetta er bara spurning um hvað við
viljum og hvað við teljum þurfa til að
gera borgina betri. Ég tel að aðgangur
að lífríkum útivistarsvæðum sé einn af
þeim hlutum sem gera þessa borg
betri. Ég held að þú bætir ekki borg-
ina með því að setja þarna uppfyllingar
og íbúðarhverfi. Það er ekkert mikið af
þessum stöðum hérna í borgarland-
inu,“ sagði Ólafur ennfremur.
Hann sagði að menn þyrftu að gera
sér grein fyrir því. Einnig þyrfti allur
sá skari sem notaði þessi útivistar-
. svæði að láta í sér heyra í tengslum við
þessar hugmyndir.
Umhverfísátakinu Skil 21 ýtt úr vör
Lífrænn úrgangur
til uppgræðslu í
Landnámi Ingólfs
Endurvinnsla lífræns úrgangs og endurnýt-
ing hans til uppgræðslu á höfuðborgarsvæð-
inu er markmið verkefnisins Skil 21. Ragna
Sara Jónsdóttir sat kynningarfund um verk-
efnið þar sem fram kom meðal annars að úr-
gangur til urðunar muni minnka um 50-60%
með tilkomu verkefnisins.
FYRSTA verkefni Reykjavíkur
- menningarborgar Evrópu
árið 2000 var ýtt úr vör í gær
með kynningu á verkefninu
Skil 21. Verkfræðistofan Línuhönnun
og landgræðslusamtökin Gróður fyrii’
fólk í Landnámi Ingólfs standa að verk-
efninu 1 samvinnu við Reykjavík -
menningarborg Evrópu árið 2000.
Markmið verkefnisins er að gefa lífræn-
um úrgangsefnum nýtt hlutverk, þau
verða nýtt til uppgræðslu í stað þess að
taka urðunarpláss og menga umhverfið.
Skil 21 byggist á nýtingu úrgangs af
lífrænum uppruna til uppgræðslu og
ræktunar í Landnámi Ingólfs. Þátt-
takendur í Skil 21 skila með því móti
úrgangsefnum aftur inn í hringrás
náttúrunnar, en ellefu fyrirtæki hafa
gerst stofnaðilar að verkefninu. Þátt-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
FJÖLMENNT var á kynningarfundi umhverfisátaksins Skil 21 í gær.
takendur fylgja einfóldum staðli sem
er fólginn í því að flokka lífrænan úr-
gang þannig að hann nýtist til fram-
leiðslu á jarðvegsbætandi áburði, svo-
kallaðri moltu, sagði Björn Guðbrand-
ur Jónsson umhveifisfræðingur hjá
Verkfræðistofunni Línuhönnun á
kynningarfundi verkefnisins í gær.
Afurðin er nýtt til uppgræðslu á
landi í Landnámi Ingólfs og hefur
Gróður fyrir fólk í Landnámi Ingólfs
umsjón með þeim hluta verkefnisins.
„I Landnámi Ingólfs fellm- til gríðar-
legt magn lífrænna efna sem nú er að
mestu fargað en gæti nýst til að græða
landið að nýju í stað þess að valda
mengun,“ sagði Jóna Fanney Friðriks-
dóttir framkvæmdastjóri samtakanna
Gróður fyrir fólk í Landnámi Ingólfs.
Svanhildur Konráðsdóttir kynning-
ai’stjóri Reykjavíkur - menningar-
borgar Evrópu árið 2000 sagði í ávarpi
á kynningu á verkefninu í gær að
verkefnið væri ef til vill táknrænt fyrir
þá áherslu sem lögð væri á umhverfis-
vernd í samfélögum í dag. „Það er at-
hyglisvert að fyrsta verkefni sem
Reykjavík - menningai’borg Evrópu
ræðst í er á sviði umhverfisverndar og
auk þess degi eftir að tilkynnt var um
að Island gæti hugsanlega orðið fyrsta
samfélagið í heiminum sem notaði ein-
göngu hreina orku. Þetta tvennt sýnir
glöggt hvað mönnum er efst í huga
þegar árþúsundamót nálgast," sagði
Svanhildur.
Stórfyrirtæki stofnaðilar
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir borgar-
stjóri í Reykjavík benti einnig á mikil-
vægi umhverfismála. Sagði hún að níð-
urstaða Ríó-ráðstefnunnar um um-
hverfismál, sem kom fram í plagginu
Agenda 21, eða Dagskrá 21, væri með-
al annars ákall til sveitarfélaga um að
taka umhverfismál í eigin hendur og
vinna að lausn þehra í því návígi sem
sveitarfélögum væri eiginlegt.
„Reykjavíkurborg hefur undanfarið
unnið að undirbúningi eigin staðardag-
ski’ár 21 og fagnar þeirri samvinnu
sem tekist hefur í umhverfisátakinu
Skil 21,“ sagði Ingibjörg Sólrún.
Skúli Helgason framkvæmdastjóri
innlendra verkefna Reykjavíkur -
menningarborgar Evrópu árið 2000
benti á að verkefnið vísaði veginn um
það sem koma skyldi á næstu öld og í
fyllingu tímans myndi það spara mikla
fjármuni.
Eftirfarandi ellefu stórfyrirtæki eru
stofnaðilar að verkefninu: Isal, Fi’ón,
Landsvirkjun, Gutenberg, Skeljungur,
Eimskip, Nýkaup, Radisson SÁS-Saga
Hotel Reykjavík, Landssíminn, Gæða
Grís-Brautarholti og Fjölskyldu- og
húsdýragarðurinn. Fyrirtækin skiif-
uðu undir aðild að verkefninu í gær og
munu hefja flokkun samkvæmt Skil
21-staðlinum á næstunni.
FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1999 31
-............ .............. V
Evrópuþingmaður sænska Vinstriflokksins
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
EVRÓPUÞINGIÐ er ein þeirra stofnana Evrópusanibandsins sem ýta aðildarríkjum þess lengra í samrunaátt, að
áliti sænska Evrópuþingmannsins Jonas Sjöstedt.
Ottast um afdrif
lýðræðisins í ESB
Evrópuþingmaðurinn Jonas Sjöstedt hefur
beitt sér gegn þátttöku Svíþjóðar í ESB og
myntbandalagi þess. Hann átti erindi hingað
til lands á dögunum og fékk Auðunn Arnórs-
son hann til að útskýra þessa afstöðu sína.
EVRÓPUSAMBANDIÐ
er óðum að þróast í átt að
evrópsku sambandsríki,
þar sem virkt lýðræði
eins og það hefur tíðkazt
á Norðurlöndum má sín
litils fyrir sérfræðinga-
veldinu. Þetta er skoðun
Jonas Sjöstedt, sem er
einn tuttugu og tveggja
Svía sem eiga sæti á Evr-
ópuþinginu, þingi Evr-
ópusambandsins (ESB).
Hann er þar fulltrúi
sænska Vinstriflokksins,
sem hinn nýstofnaði
stj órnmálaflokkur
Vinstrihreyfingarinnar-
græns framboðs (VG),
sem Steingrímur J. Sigfússon fer fyrir,
telm’ sig eiga pólitíska samleið með.
Sjöstedt var fenginn til að halda fram-
sögu um stöðu Evrópumála á lands-
fundi VG á dögunum.
„Frá mínum bæjardyrum séð er það
augljóst, að Evrópusambandið er á
góðri leið með að breytast úr milli-
ríkjasamstarfi í eins konar sambands-
ríki. Hið yfirþjóðlega vald innan þess
eykst stöðugt, myntbandalagið mun
hafa í för með sér sameiginlega skatta-
og peningamálastefnu,“ sagði Sjöstedt
í samtali við Morgunblaðið.
Það neikvæðasta við þá þróun sem
Sjöstedt lýsir sem þróun í átt að stofn-
un evrópsks sambandsríkis segh’ hann
vera skort á lýðræðislegu eftirliti með
þeim ákvörðunum sem teknar eru í
stjómkerfi ESB. „Löggjöfin fer fram í
framkvæmdastjórninni og ráðherra-
ráðinu; hið raunverulega vald yfir lög-
gjöí' ESB er í höndum embættismann-
anna,“ segir hann. „Því meira vald sem
stjómkerfi ESB fær, þeim mun alvai’-
legri verðm’ lýðræðishallinn."
Sjöstedt segii’ nauðsynlegt að ræða
opinskátt hvort æskilegt sé að sam-
bandið þróist frekar í átt að sambands-
ríki. „Það er hægt að álíta þetta já-
kvæða eða neikvæða þróun, en sú tíð
þar sem hægt var að ræða um Evrópu-
sambandið sem samstarf sjálfstæðra
ríkja er liðin,“ segir hann.
Áðspurður hvort ekki sé rétt að
þjóðríki nútimans séu orðin það háð
hvert öðru að það þjóni hagsmunum
þeirra allra að hafa svo
náið samstarf sem raunin
er meðal aðildarríkja
ESB, segist Sjöstedt við-
urkenna að vissulega sé
þörf á náinni samvinnu
ríkja á alþjóðavettvangi
og fullveldi ríkja séu tak-
mörk sett. „En þetta þarf
ekki að þýða að þörf sé á
að stofna nýtt sambands-
ríki í Evrópu. Það er allt
annar hlutur.“
Sjöstedt segist álíta að
nú þegar hafi sænsk
stjórnvöld misst að miklu
leyti úr höndum sér völd-
in yfir lagasetningunni.
„Þetta helgast af tvennu.
I fyrsta lagi er það svo, að flestar
ákvarðanh’ eru teknar með meirihluta-
ákvörðunum, og í öðru lagi er fram-
kvæmd hinnar sameiginlegu löggjafar
í höndum yfirþjóðlegra stofnana, sem
eru óháðar aðildarríkjunum, svo sem
framkvæmdastjórninni og [Evr-
ópujdómstólnum. Þær starfa sjálf-
stætt, sem hagsmunagæzluaðilar sam-
bandsins í heild, ekki aðildarríkjanna.
Þetta er ein sönnun þess að sá tími sé
liðinn þar sem aðildarríkin réðu ferð-
inni - sambandið er orðið að sjálfstæðu
pólitísku veldi. Evrópuþingið sjálft,
þar sem ég á sæti, er líka hluti þessa
yfirþjóðlega kerfis, sem ýtir aðildar-
ríkjunum lengra í samrunaátt."
Sjöstedt segh’ það vera áberandi út-
breidda skoðun í opinberri umræðu
um þessi mál á Norðurlöndum, að fólk
þar sé fylgjandi nánu alþjóðlegu sam-
stai-fi, en lítist ekki á að stefnt sé að
myndun evrópsks sambandsríkis.
„Þetta fólk reynir að forðast að ræða
opinskátt um það sem er í raun að ger-
ast innan sambandsins og þá umbreyt-
ingu sem er að verða á því í átt að sam-
bandsríki." Þetta þurfi hins vegar ýt-
arlegrar og opinskárrar umræðu við,
hjá því komist þeir ekki sem vilji taka
umræðu um þróun Evrópusamrunans
alvarlega.
Hvað varðar afstöðu þeirra Svía sem
sæti eiga á Evrópuþinginu segh’ Sjö-
stedt hópinn skiptast jafnt th helm-
inga. Ellefu hafi gi-eitt atkvæði á móti
inngöngu í ESB á sínum tíma og ellefu
Jonas Sjöstedt
með því. Sú skoðun sé útbreidd á með-
al þeirra að gjalda beri varhug við þró-
un sambandsins í átt að sambandsríki.
Brezk þjóðernishyggja og
norræn lýðræðishyggja
Þeim sem fylgjast með umræðunni
um Evrópusamrunann kann að virðast
sem röksemdir Sjöstedts og skoðana-
systkina hans séu anzi keimlíkar rök-
semdum ESB-efasemdamanna í
brezka Ihaldsflokknum, sem einnig
gera mikið úr því sem þeir telja ógn
hins yfirþjóðlega Evrópusambands við
fullveldi og sjálfstæði þjóðríkisins. Að-
spurður um þetta segir Sjöstedt að
grundvallarmunur sé á áhrifum Evr-
ópusamrunans á Norðurlöndunum og í
Bretlandi.
„Sé litið á röksemdimar í Evrópuum-
ræðunni í Danmörku, Svíþjóð og Nor-
egi sést að þær byggjast á lýðræðisleg-
um grundvallarsjónai-miðum, ekki þjóð-
emissinnuðum. Ég tel til dæmis að
þjóðríkið þurf ekki endilega að vera
eitthvað sem við eigum að halda í um
alla framtíð - það tekur eðlilegum
breytingum - en það sem að mínu áliti
er mikilvægt að verja er lýðræðið, hinar
lýðræðislegu stofnanir,“ segir Sjöstedt.
I þessu felst að hans mati aðalmunurinn
á sjónarmiðum skandinavíski'a vinstri-
manna og brezkra íhaldsmanna varð-
andi afstöðuna til Evrópusammnans.
„Auk þess tel ég einn ókostinn við
núverandi þróun ESB felast í því að
það sé ekki nógu opið gagnvart Aust-
ur-Evrópu og þróunarlöndum þriðja
heimsins," segir Sjöstedt. Á þessu sviði
sé afstaða brezki-a íhaldsmanna allt
önnur.
Segir sjálfstæði
seðlabanka óheillaskref
Sem dæmi um það sem hann segir
skerða lýðræðið í nýjustu þróun Evr-
ópusamrunans nefnir Sjöstedt sjálf-
stæði seðlabankanna. í Maastricht- og
Amsterdam-sáttmálum ESB er kveðið
á um sjálfstæði Evrópska seðlabank-
ans, og bankastjórnin markar peninga-
málastefnu evru-svæðisins. Nýverið
var lögum um sænska seðlabankann
breytt þannig að hann sé jafn óháður
afskiptum stjórnmálamanna. Þetta
segir Sjöstedt vera þróun sem hættu-
leg sé lýðræðinu, og sé til marks um
hvernig stjórnmálamenn í Evrópu séu
í síauknum mæli að setja völdin í hend-
ur sérfræðinganna. ,Að verja lýðræðið
er stærsta verkefni vinstrimanna,"
segir Sjöstedt. „Það er eina leiðin fyrir
hinn almenna borgara að hafa áhrif á
þróun samfélagsins að lýðræðið sé
virkt.“ Þetta eigi ekki sízt við á vett-
vangi Evrópusamvinnunnar.