Morgunblaðið - 27.06.1999, Síða 30

, 30 SUNNUDAGUR 27. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
TIL
LUNDÚNA
ÁRIÐ 1959
Nú endurlifí ég unaðsdagana í London
1959, segir Leifur Sveinsson, með því
að leigja eða kaupa myndbönd með Sir
Ralph Richardson, Sir Michael Redgrave
__o.fl. Lengra verður ekki komist_
í snilldarleik, er ég naut þá.
LEIKLISTARMINNINGAR
HINN 28. september 1959 héldum
við móðir mín, Soffia E. Haralds-
dóttir (1902-1962), til London, en
þangað hafði okkur lengi langað að
koma, en dregist úr hömlu. Erfitt
var að tryggja hótel, en loks tókst
Asbimi Magnússyni, vini mínum í
Ferðaskrifstofunni Orlofi, að út-
vega herbergi á Strand Palace. Það
var þá 1.100 herbergja hótel,
skammt frá Savoy Hot-
el, sem þá þótti fínast
þar í borg. Mestan
áhuga höfðum við á
leiklist og sáum við
þessi verk á þeim ell-
efu dögum, sem Lund-
únadvölin stóð:
1) Globe Theatre:
The Complaisant
Lover, gamanleikur
eftir Graham Greene,
aðalleikarar Ralph Ric-
hardson, Poul Scofield
og Phillys Calvert.
2) Haymarket
Theatre: The Pleasure
of His Company eftir
Samuel Taylor, aðal-
leikarar Nigel Patrick, Coral Brow-
ne og Barry Jones.
3) Queen’s Theatre: The Aspern
Papers eftir Henry James, aðaÚeik-
arar Michael Redgrave, Flora Rob-
son og Beatrix Lehmann.
4) Drury Lane Theatre: My Fair
Lady, aðalleikarar Anne Rodgers,
Alec Clunes og Stanley Holloway.
Þarna léku allir frægustu leikar-
ar Breta, sem voru flestir kunnir
okkur úr kvikmyndum. Þessar sýn-
ingar voru ógleymanlegar og hefi
ég lifað á þeim alla tíð síðan, þótt
nú séu tæp 40 ár síðan. Enn á ég
tvær leikskránna, svo og bók um
My Fair Lady. I henni er frægasti
My Fair Lady-brandarinn: „Á
Broadway hafði sýningin gengið ár-
um saman, Rex Harri-
son í hlutverki prófess-
ors Higgins. Kaupa
þurfti miða mánuðum
fyrir sýningu, en á
einni eftirmiðdagssýn-
ingunni var autt sæti.
Gömul kona var þar í
hliðarsæti og spurðu
þeir, sem næst henni
sátu, hví autt væri sæt-
ið hið næsta henni. Það
er vegna þess, að eigin-
maður minn, hann dó.
Já, en gátu ættingjar
þínir eða vinir ekki far-
ið með þér á sýninguna
í stað hans? Nei, þeir
eru allir við útförina,"
hljóðaði svar hinnar gömlu konu.
II
Messu sóttum við í City Temple
Church, þar sem vinur sr. Jóns
Auðuns, dr. Leslie Weatherhead,
prédikaði. Þetta var heimskunnur
prestur og var messunni útvarpað
víða um heim til þeirra þjóða, er á
ST Paoul's-kirkjan.
ALEC Clunes í hlutverki prófessors Higgins og Ann Rodgers í
hlutverki Elísu Doolittle.
ÚR leikskrá Globe Theatre.
ensku mæltu. Athygli mína vöktu
kirkjubekkirnir, annar hvor bekkur
var fyrir þá, sem vildu ganga til alt-
aris, hinn bekkurinn fyrir þá, sem
vildu það ekki. í Kríubókum þeirra
Unnar Jökulsdóttur og Þorbjarnar
Magnússonar kemur fram sú skoð-
un, að altarisganga sé leifar af
mannáti. Krossfesting Krists hafi í
raun verið mannfórn. Réttast þyk-
ir, að kirkjugestir hafi þarna frjálst
val, enda er enginn þvingaður til
þess að ganga tii altaris hér á ís-
landi.
Kunningjafólk átti móðir mín í
London, þar sem voru þau heiðurs-
hjón Hulda og Björn Björnsson
kaupmaður (1898-1982). Hún dóttir
Karls Bjamasen, en hann sonur
Björns Símonarsonar, hins þjóð-
haga gullsmiðs, sem stofnaði
Björnsbakarí í Reykjavík, og sonur
hans rak um skeið. Heimsóttum við
þessi hjón í London og síðar
tengdason þeirra í úthverfi Lund-
úna, sem Purley heitir. Attum við
góðar stundir með þessari fjöl-
skyldu, svo og mágkonu Björns,
Elínborgu Karlsdóttur Stefánsson,
en hún var ekkja eftir Guðmund
Stefánsson (1898-1936) frá Álfta-
nesi á Mýrum, sem þar átti að taka
við búi hjá afasystur minni, Mörtu
Níelsdóttur, og manni hennar, Har-
aldi Bjarnasyni, en dó fyrir aldur
fram 5. október 1936.
m
Móðir mín hafði mikinn áhuga á
sálarrannsóknum sem og faðir
hennar, prófessor Haraldur Níels-
son. Heimsóttum við því hinn
heimskunna lækningamiðil Harry
Edwards^ sem bjó í Burrows Lea í
Surrey. Utvegaði Jóhann Sigurðs-
son hjá Flugfélagi íslands okkur bíl
með bílstjóra og varð þetta hin
ánægjulegasta ökuferð. Við báðum
bílstjórann að aka okkur að góðum
matstað, sem við gætum snætt á
áður en við gengjum á fund hins
kunna miðils. Stansaði bílstjórinn
hjá manni einum og bað hann að
benda sér á matstað: „What kind?“
spurði heimamaður. „The best“
svaraði þá bílstjórinn. Urðum við
ekki fyrir vonbrigðum, því
kjúklingurinn á „The Black Horse“
er mér enn í minni, slíkt afbragð
var hann. W.T. Parish hét annar
nafntogaður lækningamiðill í
Englandi, sem þá var látinn. Sig-
urður Haralz, móðurbróðir minn,
þýddi bókina um hann, sem út kom
hjá Draupnisútgáfunni árið 1946.
Þar kom fram, að miðli þessum
bárust 15.000 bréf á ári, svo ein-
hver hefur fengið bót vegna fyrir-
bæna hans. Ekkja hans hélt áfram
starfi hans og heimsóttum við hana.
Þangað var gott að koma, andrúms-
loft sérlega jákvætt og bláa stofu-
teppinu hennar gleymi ég aldrei.
Það var eins og sá litur væri ekki
þessa heims.
IV
í nokkrar skoðunarferðir fórum
við, m.a. í Tate Gallery, St Paoul's-
kirkjuna með hinum fræga
„whispering wall“ og að sjálfsögðu
The House of Commons. Þar mátti
ekki setjast frekar en í Sixtínsku
kapellunni í Vatíkaninu. Ellefu ára
dreng varð það samt á að setjast í
sjálfu þinghúsinu, en þingvörður
mælti til hans af festu: „Up you
go.“ Það var bara of seint. Stráksi
gat státað af því alla ævi, að hann
hefði átt sæti í The House of
Commons. Hjá St Paoul's rifjaðist
upp saga úr seinni heimsstyrjöld-
inni. Kirkjan hafði skaddast mikið í
loftárás Þjóðverja á London. Win-
ston Churchill fór á vettvang að líta
á skemmdirnar. Lífvörður hans
segir þannig frá í endurminningum
sínum: „Blaðsölustrákur einn átti
leið framhjá St Paoul's og blístraði
sem ákafast, en slíkt þoldi
Churchill illa. „Stop that whistling
boy“ kallaði Churchill styrkiá
röddu. (Hættu þessu blístri strák-
ur.) Stráksi svaraði: „You can shut
your ears, can’t you“ (þú getur lok-
að eyrum þínum, eða getur þú það
ekki). Þá varð Churchill orðlaus í
eina skiptið á ævinni.
V
Hinn 8. október 1959 fóru fram
þingkosningar í Bretlandi. Kosn-
ingaþátttaka var 78,5%. íhalds-
menn unnu glæsilegan sigur, fengu
365 þingmenn kjörna, en stjórnar-
andstaðan 265. Leiðtogi íhalds-
manna var Harold Macmillan, sem
vafalaust verður talinn einn glæsi-
legasti stjómmálaskörungur 20.
aldarinnar í Evrópu. Hugh Gait-
skell var leiðtogi Verkamanna-
flokksins, en Jo Grimmond Frjáls-
lynda flokksins. Þetta var í fyrsta
sinn, sem sami flokkur vann kosn-
ingar þriðja sldptið í röð og þóttu
mikil tíðindi. I þessum kosningum
komst Margaret Thatcher fyrst á
þing. Við hlýddum á kosningaúrslit-
in hjá Birni Bjömssyni og komum
seint heim á Strand Palace. í ná-
grenni okkar var aftur á móti fagn-
aðarsamkoma íhaldsmanna á Savoy
Hotel. Þar var mikil gleði í mönn-
um og stóð veislan fram undir
morgun.
VI
Ég sé í fornlegu vegabréfi mínu
frá þessum ámm, að frá London
fómm við hinn 10. október 1959
áleiðis til Kaupmannahafnar. Ellefu
ógleymanlegir dagar vom að baki.
Nú gerir tæknin mönnum kleift að
njóta hinna gömlu góðu leikara með
því að leigja eða kaupa myndbönd.
Þannig er ég í sambandi við góðan
myndþandasala í London, sem
sendir mér þessa snillinga, Sir
Ralph Richardson (f. 1902, d. 1983,
aðlaður 1947), Sir Michael Redgra-
ve (f. 1908, d. 1985, aðlaður 1959) og
fleiri. Þá endurlifi ég unaðsdagana í
London 1959. Lengra verður ekki
komist í snilldarleik en ég naut þá.
Höfundur er lögfræðingur
í Reykjavík.