Morgunblaðið - 14.07.1999, Qupperneq 12

12 MIÐVIKUDAGUR 14. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Viðamikil Evrópurannsókn íslenskra mannfræðinga
Rannsaka umræðu um
viðskipti með lífeindir
FJÓRIR íslenskir mannfræðingar,
í samstarfi við fjölda erlendra
fræðimanna, hafa hrundið af stað
viðamikilli rannsókn á meðferð og
vörslu líffæra, lífsýna og upplýs-
inga um líkamseinkenni á Islandi
og nokkrum öðrum löndum. Peir
hafa í þessum tilgangi sótt um hátt
í hundrað milljóna króna styrk til
fimmtu rammaáætlunar Evrópu-
sambandsins.
Rannsóknarverkefnið nefnist „Lík-
amlegur varningur". Það hefui- hlotið
styrki frá Rannís og Rannsóknarsjóði
Háskólans og sótt hefur verið um nor-
ræna styrki, auk styrks frá Evrópu-
sambandinu. Að verkefninu vinna
mannfræðingar frá ýmsum löndum,
heimspekingar og einn lögfræðingur.
Rannsóknin hófst í fyrra og ráðgert
er að henni ljúki árið 2003.
Deilt um samspil
markaðar og líftækni
„Við erum að bera saman deilur
um meðferð líkamseinda, líffæra og
erfðaupplýsinga á Norðurlöndum,
Bretlandi, Israel, Þýskalandi og
Grikklandi," segir Gísli Pálsson, for-
stöðumaður Mannfræðistofnunar, og
stjómandi Evrópuverkefnisins.
„Ökkur leikur hugur á að grafast
fyrir um ástæður þess að fólk deilir á
mismunandi hátt um samspil mark-
aðar og líftækni. íslenska verkefnið
snýst meðal annars um það að kort-
leggja öll viðskipti með lífseindir í
landinu. Að hve miklu leyti er um
gjafir að ræða, að hve miklu leyti
annars konar „viðskipti“? Deilurnar
um miðlægan gagnagrunn í heil-
brigðismálum eru aðeins hluti af
þessu verkefni."
Gísli segir að rannsóknin sé að
mestu leyti mannfræðileg en að hluta
til þverfræðileg. „Við erum meðal
annars með lögfræðing í verkefninu
sem mun skoða lagaramma gagna-
grunnsins á íslandi og jafnframt
lagaumhverfið í Evi-ópusambandinu.
Við erum líka með tvo rússneska
heimspekinga, en aðrir sem starfa að
verkefninu eru mannfræðingar frá
íslandi, ísrael, Sviþjóð, Danmörku,
Noregi og Bretlandi."
Fjórir Islendingar vinna að rann-
sókninni, allt mannfræðingar, Auk
Gísla eru það Agnar Helgason, dokt-
orsnemi við Oxford-háskóla, Halldór
Stefánsson, sem starfar við evrópska
rannsóknarstofnun í Heidelberg í
Þýskalandi, og Sigríður Dúna Krist-
mundsdóttir, dósent við Háskóla Is-
lands.
Rannsókninni verður stýrt frá
Vilja búa til
vettvang
upplýstrar
umræðu
MANNFRÆÐISTOFNUN Háskóla
íslands og Mannfræðideild Kali-
fornfuháskóla í Berkeley, hafa í
sameiningu komið upp viðamikilli
heimasiðu á ensku,
www.sunsite.berkeley.edu/biot-
ech/iceland, þar sem eru upplýs-
ingar og tengingar við aðrar
heimasiður og blaðagreinar sem
fjalla um miðlægan gagnagrunn á
heilbrigðissviði á Islandi.
Að sögn Gísla Pálssonar, for-
stöðumanns Mannfræðistofnunar,
hefur tímaritið Science látið vita að
í næstu viku verði hún í hópi ör-
fárra vefsíðna sem tímaritið velur
sem „Hotpicks", eða „heitustu" síð-
Mannfræðistofnun, og meginhluti
styrktarfjárins kemur til Islands.
Gísli segist vera vongóður um að
rannsóknin fái styrk frá Evrópu-
sambandinu. „Þetta er efni sem er
ákaflega miðlægt um alla Evrópu og
allan heim. Fólk er að deila um
meðferð erfðaupplýsinga og mögu-
leika í líftækni og um klónun og sið-
ferðileg álitamál sem þessu tengj-
ast. í fimmtu rammaáætlun Evr-
ópusambandsins er meðal annars
lögð áhersla á að kanna félagslega
og siðferðislega þætti í þessu sam-
bandi.“
Gísli segir að rannsóknin standi þó
ekki og faili með styrkveitingunni
ur hverrar viku. Gísli, og bandaríski
mannfræðingurinn Paul Rabinow,
sem staddur er hér á landi á Ful-
bright-styrk, segjast vonast til þess
að síðan verði vettvangur ítarlegrar
og upplýstrar umræðu um gagna-
grunninn.
LANDSVIRKJUN hefur dustað
rykið af gömlum áætlunum um
miðlunarmöguleika fyrir Fljóts-
dalsvirkjun, í skýrslu sem fyrir-
tækið vinnur að um mat á um-
hverfisáhrifum virkjunarinnar,
eins og fram kom í Morgunblað-
inu sl. föstudag.
Helstu tillögur að breytingum á
lóninu sem skoðaðar hafa verið eru
þrjár, og miða að því að minnka
Eyjabakkalón og fá miðlun sem
því svarar annars staðar frá. Þótt
ekki sé litið á breytingarnar sem
raunverulega kosti að svo stöddu
er vert að skoða hvort slíkar
breytingar á miðlunartilhögun
virkjunarinnar eru umhverfis-
matsskyldar.
Samkvæmt lögum um raforku-
ver frá 1. júní 1981 er Lands-
virkjun veitt heimild Alþingis til
að virkja Jökulsá í Fljótsdal með
allt að 330 MW afli. í þeirri heim-
ild til Fljótsdalsvirkjunar er gert
ráð fyrir nánast öllum þeim veit-
um og lónum sem Landsvirkjun
tiltekur sem hugsanlega kosti í
skýrslunni um mat á umhverfisá-
hrifum og rúmast þau lón því inn-
nú, heldur muni gefast önnur tæki-
færi á styrkveitingum síðar.
Islenski hluti rannsóknarinnar
skiptist í fimm þætti. I fyrsta lagi á
að kortleggja alla meðferð líffæra og
líkamsefna, í öðru lagi að gera grein
fyrir sögu viðhorfa Islendinga til lík-
amans og líkamseinda, í þriðja lagi
að greina umræðuna sem átt hefur
sér stað um miðlægan gagnagrunn á
heilbrigðissviði, í fjórða lagi að rita
„etnógrafiu" Islenskrar erfðagreining-
ar og bera hana saman við rannsóknir
á skyldum stofnunum erlendis, og í
fimmta lagi að gera grein íyrh- þýð-
ingu kynferðis í erfðatækni og vörslu
og meðferð líkamseinda manna.
Rabinow, sem skrifað hefur þrjár
bækur um samspil viðskipta og lff-
tækni- og erfðarannsókna, er í sam-
starfi við Mannfræðistofnun um
rannsókn á þeirri umræðu sem
vaknað hefur um þessi málefni í
ýmsum löndum.
an heimildar Alþingis. Undanskil-
in er þó hugmyndin að 10 G1 lóni
með tengingu við Hálslón við
Kárahnúka og yrði sú breyting að
veruleika væri hún að öllum líkind-
um umhverfismatsskyld, sam-
kvæmt upplýsingum frá Lands-
virkjun, iðnaðarráðuneytinu og
umhverfisráðuneytinu.
I framkvæmdaleyfí sem iðnað-
arráðherra veitti Landsvirkjun ár-
ið 1991 er hins vegar veitt leyfi
fyrir Fljótsdalsvirkjun, 210 MW
virkjun ásamt aðalorkuveitum. Að
sögn Jóns Ingimarssonar, skrif-
stofustjóra í iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytinu, er heimild Alþingis
mun víðari og sterkari en heimild
ráðherra.
Samkvæmt upplýsingum frá
Skipulagsstofnun ber að meta
hvort breytingar séu umhverfis-
matsskyldar eftir þeim forsendum
sem lágu fyrir þegar leyfí til virkj-
unarinnar var veitt. Leiki einhver
vafi á því hverjar forsendurnar
voru gæti komið til þess að um-
hverfisráðherra úrskurðaði um
hvort breyting væri umhverfis-
matsskyld.
Vann 18,6 milljónir
í Gullpottinum
Pottur-
inn
aldrei
verið
hærri
STÆRSTI vinningur frá upp-
hafi Gullnámu Happdrættis
Háskóla Islands gekk út á
laugardaginn að sögn Guð-
mundar Sigurbergssonar,
rekstrarstjóra Gullnámunnar.
Það var á Sportbarnum Ölveri
í Glæsibæ sem sá heppni spil-
aði á spilakassann og vann
gullpottinn að upphæð
18.592.245 krónur.
Vinningshafinn hafði ekki
gefið sig fram við Happdrætti
Háskólans í gær og sagðist
Guðmundur ekki hafa lent í
því áður. „Menn eru vanir að
koma hingað svo fljótt sem
auðið er til að sækja vinning-
inn.“ Baldur Hólmsteinsson,
starfsmaður Ölvers, sagði að
vinningshafinn vildi ekki láta
nafns síns getið, en bætti við
að hann væri vel að vinningn-
um kominn. „Hann er iðnað-
armaður úr Reykjavík, sem
stundum rekur hér inn nefið,
en spilar ekki oft.“
Þátttaka í Gullpottinum var
mjög mikil síðustu dagana áð-
ur en vinningurinn féll enda
er það vaninn þegar upphæðir
eru orðnar mjög háar. „I síð-
ustu viku var alveg rosaleg
örtröð í spilakassana og við
höfðum á tilfinningunni að
potturinn dytti hér,“ sagði
Baldur en þetta er í áttunda
skipti sem gullpotturinn dett-
ur í Ölveri.
Fjórir handteknir
vegna gruns um
fíkniefnabrot
Tengsl
fundin við
Hell’s
Angels
FJÓRIR voru handteknir
vegna gnms um fíkniefnabrot
í húsi í Grindavík um síðustu
helgi. Tveimur þeirra var
sleppt lausum strax og hinir
tveir voru í haldi fram eftir
nóttu uns þeim var sleppt að
loknum yfirheyrslum. Lagt
var hald á um 20 grömm af
hassi og 7 grömm af efni sem
talið er amfetamín og efni sem
talið er vera LSD.
Lögreglan lítur málið mjög
alvarlegum augum í ljósi þess
að við leit í húsinu fundust
tengsl við danska bifhjóla-
klúbbinn Hell’s Angels. Er
lögreglan nú að skoða þau
tengsl alvarlega.
Að aðgerðunum stóðu lög-
regluembættin í Grindavík,
Keflavík og Reykjavík, ríkis-
lögreglustjóri og Tollgæslan.
Að sögn lögreglunnar í
Keflavík hafði verið fylgst
með umræddu húsi, sem
stendur við Hafnargötu, í
nokkurn tíma, ekki síst þar
sem fólk bjó með ung börn í
því. Höfðu ennfremur borist
upplýsingar um fíkniefna-
neyslu í húsinu. Barnavernd-
aryfirvöld hafa mál barnanna
til meðferðar.
BEAUTJfU

§ m

rr-rr r~
EZD 1 rr l j-
\UÐER
Þúsund blóma angan
Sumartilboð á Beautiful
frá Estée Lauder
Ef keypt er fyrir 3.600 kr. eða
meira fylgir þessi glæsilegi
kaupauki:
Beautiful húðmjólk 50 ml,
Beautiful sturtugel 50 ml
ásamt sturtusvampi.
Estée Lauder verslanir
Ný heimasíða um gagnagrunninn sett upp á ensku
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
GISLI Pálsson, forstöðumaður Mannfræðistofnunar Háskóla Islands,
og bandaríski mannfræðingurinn Paul Rabinow.
Eru breytingar á miðlun Fljótsdals-
virkjunar umhverfísmatsskyldar?
Rúmast flestar
innan heim-
ildar Alþingis