Morgunblaðið - 21.11.1999, Qupperneq 34

34 SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐ lestur flestra
þeirra greina, sem
birtst hafa um ofan-
greint efni, rekur
mann í rogastans.
Sefjun manna og til-
finningar á kostnað
rökhyggju virðst eng-
in takmörk sett og svo
virðist sem búið sé að
heilaþvo 70% þjóðar-
innar.
Mikil er ábyrgð
sjónvarpsins og
fréttamanns þess, sem
sýndi myndir af virkj-
unarstöðum og fór
hamförum í frásögn
sinni, sem var alls ekki
hlutlaus. Greinilegt var að mannin-
um blöskraði fyrirhugaðar fram-
kvæmdir og sú eyðilegging í nátt-
úru landsins, sem þær hefðu í för
með sér.
Steininn tók þó úr, þegar sjónv-
arpið sendi manninn til Yellowston-
epark í Bandaríkjunum, stærsta
þjóðgarðsins þar og heimkominn
fór að líkja Eyjabökkunum við
þetta svæði, þ.e.a.s. lón og mýrar-
fláka norðan Vatnajökuls, sem í
raun eru freðmýrar 9-10 mánuði
ársins, heimkynni gæsa og
hreindýra stuttan tíma úr árinu.
En hann skaut yfir markið, þeg-
ar hann upplýsti að helmingur Yell-
owstoneparks væri malbikaðar göt-
ur og stígar. Ef gera á svæðið að
þjóðgarði verður þá ekki byrjað á
að malbika helming þess fyrir að-
gengi ferðamanna. Síðan þarf að
byggja skála einn eða fleiri, afdrep
fyrir þá svo að þeir a.m.k. geti
gengið öma sinna og á hvað eiga
þeir síðan að horfa í sjónauka? Þús-
undir gæsa, sem ekki má styggja,
hreindýr, sem kroppa upp gróður-
lausar auðnir eftir gæsimar, mýr-
arfláka og lón?
Já, horfa á svæðið í sjónauka. En
með tilkomu ferðamanna á svæðið
mundi þá ekki koma styggð að gæs-
unum og að lokum hyrfu þær með
öllu?
Sjónaukinn er hér nefndur til
sögunnar vegna þess
að í fyrsta þætti
fréttamannsins kíkir
hann yfir sviðið þar
sem þúsundir gæsir
flýja af mýrarfláka út
á lón og hann talar í
hálfum hljóðum svo að
styggð komist ekki að
fuglunum
Það fór svo sem
ekki á milli mála að
mikil væri sú vá að
ætla sér að sökkva
hluta af Eyjabökkun-
um undir vatn vegna
virkjunarinnar. En er
það ekki þverstæða,
þegar náttúruvernd-
arsinnar lofa og prísa þúsundir
gæsa á svæðinu eyðandi og slítandi
upp gróðrinum og skilja svæðið eft-
ir sem örfoka auðn innan nokkurra
ára. Sannleikurinn er nefnilega sá
að gæsunum á svæðinu hefur sl. 5
ár fjölgað úr einu þúsundi í 5 þús-
und. Hvemig halda menn að gróð-
urinn verði þarna eftir 10 ár, þegar
10 til 15 þúsund gæsir hafa þar við-
dvöl og rífa í sig viðkvæman gróð-
urinn, þegar haft er í huga að versti
vágestur bænda eru gæsaflokkar í
túninu?
Og farsinn heldur áfram. Nýj-
asta útspil náttúruverndarsinna er
að miðlunarlónið á Eyjabökkum
fyllist fljótlega af hundraðum þús-
unda tonna af leir og leðju. Minna
má nú gagn gera. Sem leikmaður í
þessum fræðum er mér spurn: Af
hverju hafa lónin á Eyjabökkum
ekki fyllst upp fyrir löngu og horf-
ið? Hvað með leirfok af öræfunum í
Mývatn, Þingvallavatn, vötnin á
Arnarvatnsheiði, miðlunarlónið við
Sigöldu o.s.frv. Af hverju hafa þessi
vötn ekki ennþá horfið, í leðjuna?
Það var drepfyndið, þegar Eyja-
bakkamir komu inn í umræðuna að
boðað var til fundar í Skotveiðifé-
lagi Reykjavíkur og þar var rekið
upp mikið ramakvein. Ætla þeir að
sökkva Eyjabökkunum og fæla
burtu gæsimar okkar. Hvað eigum
við þá að drepa í staðinn? Annað
Ósk mín er, segir Þór-
hallur Arason, að þjóðin
og ábyrgir forystumenn
hennar beri gæfu til að
halda fast við sína at-
vinnustefnu.
vein barst frá Englandi vegna þess
að skotveiðimenn þar sáu fram á að
feitar og pattaralegar gæsirnar,
sem komu á haustin frá Islandi,
yrðu ekki lengur í skotfæri.
Önnur þversögn varðandi nátt-
úra landsins er hreindýrin. Ein-
hverjum spekingum datt það í hug
fyrir einum hundrað áram eða svo
að flytja inn hreindýr frá Græn-
landi, væntanlega til hagsbóta fyrir
bændur. Lengst af hafa þessi dýr
verið til óþurftar í landinu engum
til gagns, ráfað um í hjörðum á há-
lendinu, rétt skrimt af veturinn og
stundum drepist úr hor. En hefir
nokkurntíma verið rannsakað hver
sú gróðureyðing og skemmd á
gróðri er, sem þessir gestir hafa
valdið í áranna rás og hversu mikið
örfoka land á heiðum uppi hefir
orðið til af völdum þeirra.
Er það ekki makalaust að einu
nytjarnar af þessum skepnum eru
þær að grisja stofninn á haustin,
drepa nokkur hundruð dýr að
gamni sínu, selja leyfi til þess fyrir
hundrað þúsunda króna og flytja
inn veiðimenn víðsvegar að úr
Evrópu og síðan er þetta allt saman
kallað vistvæn ferðamennska.
Það er von að Hákoni Aðalsteins-
syni og fleiri náttúruverndarsinn-
um fyrir austan, sem hafa af þessu
atvinnu, finnist þessi starfsemi
þjóðhollari en virkjun, sem skapa
mun auðsæld og velmegun í fjórð-
ungnum um ókomin ár. Væri nú
ekki nær að losa sig við þessi dýr og
koma þannig í veg fyrir örfoka land
á öræfunum? Væri það ekk skyn-
samleg náttúruvernd?
En víkjum nú nánar að náttúru-
vemdarsinnum. A sama tíma og
þeir berjast fyrir því að ekki verði
virkjað á Austurlandi, minnast þeir
ekki á stærsta málið í umhverfis-
vernd, sem þolir enga bið. Hér á ég
við þá staðreynd, sem birtist mönn-
um ekki alls fyrir löngu eftir úttekt
hálærðs erlends gróðursérfræð-
ings að víða í uppsveitum Islands
og á hálendinu er nú orðin til
stærsta eyðimörk í Evrópu.
Af hverju hafast náttúravemd-
arsamtökin ekkert að í þessu máli?
Hvernig væri að þau vöknuðu af
værum svefni, leggðust á þetta
stórmál, samþykktu ályktanir,
kæmu með ábendingar og lausnir,
sem verða mættu til þess að
minnka eyðimörkina. Samtökin
gætu meira að segja efnt til hóp-
ferða upp á hálendið með fötur,
áburð og fræ. Það væri þó spor í
rétta átt. Og er þetta ekki tilefni
fyrir Yellowstonepark fréttamann
sjónvarpsins til að bretta upp erm-
ar, skunda upp á hálendið og sýna í
nokkram þáttum hin raunverulegu
náttúruspjöll á íslandi, örfoka há-
lendið niður í hlíðar, stærstu eyði-
mörk Evrópu?
Talað er um að helmingur Eyja-
bakkasvæðisins fari undir vatn. Þar
myndast stöðuvatn. Verður það
ekki bara fuglaparadís til mikillar
prýði í landslaginu og hver getur
fullyrt að gæsin færi sig ekki um
set? Það skal fram tekið að undir-
ritaður er mikill náttúruunnandi og
að náttúra íslands er engu lík.
Þessi skoðun mín kemur þó ekki í
veg fyrir það að ef við eigum að búa
í landinu verður að nýta það á
skynsamlegan hátt. Einhverju
verður að fórna, það er óhjákvæmi-
legt.
Við verðum að skapa fleiri at-
vinnutækifæri vegna aukins fólks-
fjölda og þau skapast fyrst og
fremst með stóriðju, þegar til fram-
tíðar er litið, ekki með prjónastof-
um á öðrum hverjum sveitabæ og
ekki með vegalagningu eða ganga-
borun því það era bara skamm-
tímalausnir til að flýta fyrir frekari
fólksfækkun á svæðinu.
Af myndum að dæma af Eyja-
bakkasvæðinu verður ekki séð að
það sé eitthvað sérstakt fyrirbæri í
náttúranni. Eg held að flest önnur
svæði landsins séu miklu meiri
náttúraperlur. Alstaðar era mann-
virki í landslaginu, sem falla vel
inní blómum skrýddar brekkurnar,
fííla og sóleyjar í túnum, grasi gróið
valllendi, dalverpi og fjallskörð.
Álver í Reyðarfirði
Við sem rákum iðnfyrirtæki um
það leyti sem álverið í Straumsvík
var reist fylgdumst vel með gangi
mála. Það vora haldnir fundir í Iðn-
rekendafélaginu og menn upplýstir
um ýmsa þætti þessa stóriðnaðar.
Einu man ég sérstaklega eftir í um-
ræðunni, en það vora atvinnuskap-
andi margfeldisáhrif mannafla ál-
versins. Þessa margfeldistölu hefi
ég hvergi séð, þegar rætt er um
mannafla tengdan stóriðjunni. Hér
á ég við það, að ef talað er um 260
manns, sem fá þar vinnu til að byrja
með má margfalda þá tölu með 5 til
að fá raunveralega tölu mannafla
beint og óbeint og er þá tekið inn í
dæmið allur sá mannafli þjónustu-
greina, sem tengjast fyrirtækinu.
Þannig erum við í raun að tala um
1.300 manns, sem álverið á Reyðar-
firði veitir atvinnu, ekki 260 manns.
Eg bar þesa margfeldistölu und-
ir upplýsingafulltrúa álversins í
Straumsvík í haust, þegar mér
gafst kostur að ganga þar um hús
og skoða mannvirkið. Hann stað-
festi að talan væri rétt.
Annað er það í sambandi við ál-
verið á upphafsáram þess, sem vert
er að minna á og kom fram í máli
manna á þeim tíma, að Islending-
arnir í stjórn versins sæju til þess
að eigendur aðstoðuðu við að koma
á fót verksmiðju, sem ynni úr álinu.
Af því varð aldrei.
Þessi þáttur atvinnusköpunar
hefur ekki enn komist inn í umræð-
una í dag, en með stofnun slíkrar
verksmiðju væri hægt að veita
hundruðum manna atvinnu. I þessu
sambandi þyrfti auðvitað að huga
að erlendum fjárfestum, t.d. amer-
ískum eða japönskum, sem með
þessu móti gætu komist með fram-
leiðsluvörurnar úr álinu inn á frí-
verslunarsvæði Evrópu.
Allir vita að framleiðsla úr áli
hefur margfaldast á umliðnum ár-
um. Nefna má að nú er farið að
framleiða bíla úr áli, álplötur utan á
byggingar, yfirbyggingar á skip og
skipshluta, vélablokkir, umbúðir
o.fl. o.fl.
Ég læt þessu greinarkomi lokið
með ósk um að þjóðin og ábyrgir
forystumenn hennar beri gæfu til
að halda fast við sína atvinnustefnu,
því að með því eina móti getum við
horft björtum augum til framtíðar.
Höfundur er fyrrv. iðnrekandi og
framkvæmdustjóri.
SKODUN
' FLJOTSDALSVIRKJUN OG
ÁLVER Á REYÐARFIRÐI
Þórhallur
Arason
BMW í heilt ár, smóking frá Bíson Bee-Q og Ericsson TS28 með VITi frá Símanum GSM
CATERPILLAR
Freistaðu gæfunnar á mbl.is!
H>mbl.is
-ALLTAf= eiTTHVAO NÝTl
aiö