Morgunblaðið - 12.02.2000, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 12. FEBRÚAR 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Áhrifa-
mikið á
köflum
TOJVLIST
L a u g a r d a I s li ö 11
KONSERTUPPFÆRSLA
Á AIDU
Ilöfundur: Giuseppe Verdi.
Stjórnandi: Rico Saccani.
Einsöngvarar: Lucia Mazzaria,
Larissa Diadkova, Micail Ryssov,
Giancarlo Psquetto, Kristján Jó-
hannsson, Guðjón Óskarsson, Sig-
rún Hjálmtýsdóttir og Þorgeir And-
résson. Kór Islcnsku óperunnar,
söngskólans í Reykjavík, undir
stjórn Garðars Cortes og Karlakór-
inn Fóstbræður, undir stjórn Árna
Harðarsonar.
Fimmtudagurinn 10. febrúar, 2000.
ÓPERA, um aldamótin 1600, var
fyrst tónsett sem leikrit og voru slík
verk ætluð til flutnings á grískum
leikverkum, er samkvæmt kenning-
um fræðimanna voru talin hafa verið
tónuð og dönsuð (samb. kórinn) en
ekki töluð fram í kyrrstöðu. Mjög
fljótlega breyttist óperan í röð söng-
verka og til viðbótar fór hljóðfæra-
leikur að skipta máli. Með tilkomu
nýjunga í sviðtækni urðu óperusýn-
ingar ævintýralegt sjónarspii.
Grand-óperan er hápunkturinn í
þessu samspili leiks, myndar, hljóð-
færaleiks og söngs og er Aida eftir
Verdi eitt af glæsilegustu dæmum að
þessu tagi. Hvort sem notaðir eru ffl-
ar og píramítar, sem sviðsmyndir eða
þá að öllu sviðsprjáli er sleppt, held-
ur texti og tónlist sínu eitt saman.
Konsertuppfærsla Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands var færð upp sem
hálfgildings sviðsverk og bæði bún-
ingar hjá Huldu Kristínu Magnús-
dóttur og sviðsetning, undir stjóm
Roberto Lagana Manoli, féllu í lát-
leysi sínu mjög vel að verkinu. Rico
Saccani stjómaði flutningi tónlistar,
gerði það utanbókar og missti aldrei
af neinni innkomu, magnaði upp
sterkar stemmningar hjá hljómsveit-
inni og söngfólki og verður að kalla
slíkt að vera „hljómsveitarstjóri".
Forleikurinn var nokkuð vel leik-
inn og söngurinn hófst með dúett,
eins konar inngangi, á milli Ramfis
(Micail Ryssov), æðsta prestsins,
sem sunginn var af glæsibrag og
Radames (Kristján Jóhannsson)
hershöfðingja, en heyra mátti, að
Kristján hlífði röddinni, vegna veik-
inda, sem var nokkuð áberandi í
næsta atriði, Rómönsunni frægu, þ.e.
tónlesi og aríunni Celeste Aida (
Himneska Aida), sem Kristján söng
ágætlega. í dúettinum Quale insolita
á milli Radamesar og Amnerisar (
Larissa Diadkova), dóttur konungs-
ins, hefst ástarþríhymingurinn og
þegar Aida birtist sér Amneris hvers
kyns er og var þessi þáttur vel fluttur
ogþeim þremur en Larissa Diadkova
var mjög sterk sem Amneris.
Guerra-kaflinn, stríðshvötin, var
glæsilega fluttm- og þar lék konung-
urinn (Guðjón Óskarsson) stórt hlut-
verk, er Guðjón söng mjög vel og
sömuleiðis var innkoma Þorgeirs
Andréssonar áhrifamikil, sem sendi-
boða válegra tíðinda. Þá vom karla-
kórarnir kraftmiklir, svo að þáttur-
inn í heild var mjög áhrifamikill.
Einsöngsatriði Aidu, Ritoma
vincitor og Úinsana parola var ágæt-
lega flutt en eins og söngkonan væri
ekki búin að syngja sig upp. Lokaatr-
iði fyrsta þáttar hefst á söng hofgyðj-
anna, en fyrir þeim fór Sigrún
Hjálmtýsdóttir og söng sitt litla hlut-
verk af öryggi. Prestakórinn hljóm-
aði fallega hjá Fóstbræðmm en í
þessum þætti mæddi mest á Ramfis,
sem Ryssov söng af glæsibrag.
Annar þáttur var opnaður af
kvennakór, sem söng fallega en mið-
hluti þessa atriðis var ballett, sem
var þokkalega dansaður en því miður
var kóreografían (Jóhann Freyr
Björgvinsson) ekki sannfærandi.
Einn eftirtektarverðasti þáttur óper-
unnar er átökin á milli Amneris og
Adu og var söngur þeirra Diadkovu
og Mazzariu glæsilega mótaður, þar
sem Amneris notfærir sér yfirburða
stöðu sína en bíður jafnframt ósigur
gagnvart mætti ástarinnar.
Einn frægasti þáttur óperunnar er
Grand finale II, sem er kallaður sig-
urmarsinn, en er í raun fjóskiptur;
hylling Isisar og konungs Egypta,
marsinn frægi, Sigurkórinn en í þeim
kafla er Radames hylltur og fangar
leiddir fram, ásamt konungi Eþíópíu,
föður Aidu, Amonasro, er var glæsi-
lega sunginn af Giancarlo Pasquetto.
Eftir að Radames hefur beðið föng-
um griða endar þessi þáttur á stór-
M-2000
Laugardagur 12. febrúar
AIDA
Stærsta framtak Sinfóníunnar
á þessu starfsári er sviðsetning á
meistaraverki Verdis, óperunni
Aidu í Laugardalshöll. Meðal ein-
söngvara eru Kristján Jóhanns-
son, Larissa Diadkova og Guðjón
Óskarsson. Með hljómsveitinni
koma fram Kór íslensku óperunn-
ar og dansarar úr Listdansskóla
íslands. Sýningin hefst á laugar-
dag kl. 16. Vefslóð www.sinfonis.is
Sjénþing Önnu Líndal
Menningarmiðstöðin Gerðu-
bergi býður gestum á Sjónþing
um list Önnu Líndal. Stjómandi
er Jórunn Sigurðardóttir. Sjálft
þingið hefst kl. 13:30 og yfirlits-
sýning á verkum Önnu kl. 16. Vef-
slóð www.rvk.is/gerduberg.
Lögbergstofa 101 kl. 15
Þar til yfírvöldin skilja okkur
að
eftir Kari Hestmhamar, Noregi
(P’rix Europa 1999)
Utvarpsþáttasamkeppni Út-
varps 2000-02-07
Verðlaunaþáttur fluttur. Út-
varp framtíðarinnar, pallborðs-
umræður
Forskot á sæluna
Kringlan kl 14. Óvæntir bólfé-
lagar kynna fyrsta stefnumótið.
Óvæntir bólfélagar munu
skjóta upp kollinum í hverjum
mánuði það sem eftir lifir menn-
ingarársins en fyrsta stefnumótið,
sem haldið verður á Hótel Borg
laugardaginn 18.2. verður kynnt á
viðburðasviði Menningarborgar-
innar í Kringlunni. Fólki býðst að
'taka þátt í svokallaðri Telefóníu
og nýta þar með GSM-símana sína
til listrænnar sköpunar. „Forskot
á sæluna" verður, sett á svið á
sama tíma hverjum laugardegi
þegar gestum og gangandi njóta
sýnishorna af völdum viðburðum
næstu daga.
Morgunblaðið/Þorkell
Kristján Jóhannsson söngvari og hljómsveitarstjórinn, Rico Saccani, þakka fyrir sig að sýningu lokinni.
Fjöldi fólks var við flutninginn í Laugardalshöll.
brotnum samsöng einsöngvara og
kóra, sem var að öllu leyti glæsilega
fluttur undir magnaðri stjóm
Saccani.
Annar þáttur hefst á bæn presta
og hofgyðja en þar á eftir syngur
Aida rómönsuna, O cieli azzurri og
var Lucia Mazzaria þar í essinu sínu
og söng þessa aríu af glæsibrag.
Dúett Adu og föður hennar Amon-
asro var frábærlega sunginn, einkum
af Pesquetto, er fór á kostum í þess-
um áhrifamikla kafla, þar sem tog-
streita Adu er skyldan við foðurland
hennar og ástartrúnaður hennar
gagnvart Radamesi. Dúett Rada-
mesar og Aidu er í raun vendipun-
ktur ópemnnar og þar lætur Rada-
mes undan og er staðinn að
foðurlandssvikum og svikum við hina
helgu guði. Þetta er einn áhrifamesti
þáttur ópemnnar og var hann vel
fluttur, þó greinilegt væri að Kri-
stján væri ekki í sínu besta formi.
Annar tilfinningaþrunginn áta-
ksþáttur var dúettinn á milli Amner-
isar og Radamesar, þar sem hún
reynir að vinna ástir Radamesar,
sem vísar henni á bug. Þessi þáttur
var hreint glæsilega sunginn af Diad-
kovu Dómurinn er lesinn yfii- Rad-
ames af æðsta prestinum og enn
reynir Amneris að biðja Radamesi
griða sem er dæmdur svikari. Loka-
atriðið er einn áhrifamesti þáttur óp-
erunnar og kveðjusöngurinn O terra
addio, er ein frægasta tónhending
ópembókmenntanna og hefst á
stórri sjöund, sem tákn sársaukans.
í heild var flutningur ópemnnar
Aidu áhrifamikill. Einsöngvaramir
glæsilegir, sérstaklega Guðjón Ósk-
arsson í hlutverki konungsins, þá var
ekki síður mikilfenglegur söngur
Larissu Diadkovu í hlutverki Amner-
isar. Aida var vel sungin af Lucia
Mazzariu og faðir Aidu var stórkost-
lega sunginn af Giancarlo Pasquetto.
Micail Ryssov var góður sem Ramfis
æðsti prestur og Kristján, sem átti
erfiðan dag vegna veikinda, stóð sig
með prýði. Kóramir, Kór íslensku
ópemnnar, og Söngskólans og
Karlakórinn Fóstbræður sungu vel
og hljómsveitin, undir stjóm Saccani
lék með milkum tilþrifum.
Allur umbúnaður, sem hafði verið
endurbættur frá fyrri óperaupp-
færslum í Laugardalshöllinni, var
furðanlega vel heppnaður, svo að í
heild var flutningurinn mjög góður
og á köflum áhrifamikill og er söng-
fólki og ekki síst hljómsveitarstjór-
anum Rico Saccani svo fyrir að
þakka,
Jón Ásgeirsson
Ver doktorsritgerð
sína í bókmenntum
SVEINN Yngvi Egils-
son mun verja doktors-
ritgerð sína, „Arfur og
umbylting. Rannsókn á
íslenskri rómantík", við
heimsgekideild Há-
skóla íslands í dag kl.
14. Andmælendur
verða dr. Njörður P.
Njarðvík og dr. Andrew
Wawn. Vömin mun fara
fram í stofu 101 í Odda.
Rannsóknartilgáta
ritgerðarinnar, segir í
kynningu, er í stuttu
máli sú, að arfur mið-
alda og samtíð skáld-
anna séu í gagnvirkum
tengslum í íslenskri
rómantík. Fram eftir 19. öld var bók-
menntaarfur íslendinga notadrjúgur
rómantískum ljóðskáldum og upp-
spretta ýmissa nýjunga. Jónas Hall-
grímsson sótti einkum í fornan sjóð
eddukvæða í því skyni að endumýja
bragarhætti og skáldamál samtím-
ans. Hann og aðrir Fjölnismenn tóku
sér fomöldina til fyrirmyndar og að
mörgu leyti vildu þeir endurvekja
stjómskipulag hennar og menningu.
Jónas vann auk þess á fmmlegan
hátt úr bókmenntagreinum fyrri
alda, en skilningur á því skiptir máli
fyrir túlkun á kvæðum hans. Ljóð-
skáldið Grímur Thomsen endurvakti
gömul minni og form
sem best verða skilin í
ljósi fyrirlestra og
skrifa hans sjálfs um
hlutverk miðalda-
arfsins í þjóðlegri end-
urreisn Norðurlanda.
Benedikt Gröndal end-
urvakti gamlar bók-
menntagreinar og fom
minni í ljóðagerð sinni
eins og sjá má á
Freyjusögninni í ljóð-
um hans.
Gröndal og Gísli
Brynjúlfsson tengdu
fornan arf á nýstárleg-
an hátt við samtíma-
pólitík í Evrópu. Þetta
má greina í Napóleonskvæðum
Gröndals og ljóðum Gísla um ung-
verska frelsisbaráttu 19. aldar.
Arfurinn samofinn
sögu og samtíð
í bókinni er því haldið fram að
bókmenntaarfurinn sé samofinn
sögu og samtíð skáldanna. Arfurinn
tengist íslenskri sjálfstæðisbaráttu
hjá Jónasi, norrænni þjóðernisbar-
áttu hjá Grími, alþjóðlegri frelsisbar-
áttu hjá Gísla og sögulegri mikil-
mennishugsjón hjá Gísla og Gröndal.
Skáldin eiga í ljóðrænum skoðana-
skiptum við innlenda og erlenda höf-
unda þar sem arfur miðalda er notað-
ur til að skilgreina hugmyndir 19.
aldar um svo ólík efni sem ást, pólitík
og heimspeki. En þegar líða tekur á
öldina missir fomi arfurinn að
nokkra Ieyti þessa skírskotun sína í
samtímann. Bæði fer nýjabramið af
því að endurvinna arfinn á þennan
hátt og einnig rennur hann að
nokkra leyti saman við verk þeirra
skálda sem á undan komu.
Það verður æ erfiðara að komast
fi'amhjá íyrirrennuranum að bók-
menntum miðalda eins og sjá má á
því hvemig ljóðum Gísla Brynjúlfs-
sonar var tekið á sínum tíma.
Arfurinn fer að taka á sig fastari
mynd í ýmsum kvæðum á ofanverðri
öldinni. í ljóðum skáldanna til Jóns
Sigurðssonar má greina hvernig til-
vísanir í arf og sögu verða þáttur í
upphafningu hins mikla manns. Um
leið era þau til marks um að arfur og
saga birtist í skáldskapnum sem ein-
ræð allegoría, en þar er um að ræða
afturhvarf til skáldskaparhefðar
fyrri alda sem markar endalok sögu-
legrar Ijóðagerðar á 19. öld.
„Arfúr 0g umbylting" kom út 1999
og er fyrsta ritið í ritröðinni íslensk
menning, sem ReykjavíkurAkade-
mían og Hið íslenska bókmenntafé-
lag standa að í sameiningu. Ritstjór-
ar ritraðarinnar era Adolf
Friðriksson og Jón Karl Helgason.
Sveinn Yngvi
Egilsson