Morgunblaðið - 20.02.2000, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Sífellt fleíri deyja í umferðinni hér á landi.
Síðan um áramót hafa sex manns látist sem
þýðir eitt banaslys að meðaltali á viku, flest
urðu slysin úti á landsbyggðinni. Hildur
Einarsdóttir kannaði hvað hægt væri að
gera í stöðunni en þeir sem starfa við þessi
mál eru slegnir yfír tíðindunum.
SÍÐAN um áramót hafa sex
manns látist í fimm umferð-
arslysum hér á landi. Öll
slysin nema eitt urðu fyrir
utan höfuðborgarsvæðið. „Þetta er
framhald þeirrar óheillaþróunar
undanfarinna ára að mörg alvarleg
slys verða út á þjóðvegum landsins,"
sagði Óli H. Þórðarson fram-
kvæmdastjóri Umferðarráðs. „Mörg
þessara slysa gerast við erfiðar að-
stæður: Roki, þéttri úrkomu, skaf-
renningi og hálku eins og er algeng
veðrátta á þessum árstíma. Við erum
sífellt að brýna fyrir ökumönnum að
aka eftir aðstæðum en stór hópur
lætur ekki segjast og oft verða slys
þegar menn aka framúr við mjög erf-
ið skilyrð. Sumum þessara öku-
manna dettur ekki í hug að draga úr
ferð við mætingar, blaðra í síma í óf-
ærðinni og treysta í blindni á ein-
hvem ofurmátt sem þeir halda að búi
í bíl sínum. Heiðviðrir ökumenn eru
dag hvern að bjarga málum þegar
þessir ökuþórar þjösnast áfram, oft á
kostnað annarra vegfarenda.Venju-
legir vegfarendur þessa lands eiga
heimtingu á að svona menn séu tekn-
ir úr umferð og lögreglan fari ekki
um þá silkihönskum.“
Þorgrímur Guðmundsson aðal-
varðstjóri umferðardeildar Lög-
reglunnar í Reykjavík tekur undir
þetta og segir að fólk sé ekki nógu
gætið við hættuleg skilyrði. „Til
dæmis ef það er bylur þá slær fólk
tæpast af ferðinni og lendir á næsta
bíl. Þetta er aðalástæðan fyrir sjö til
tíu bíla árekstrum sem voru hér ný-
lega á höfuðborgarsvæðinu. Þriggja
til fjögurra bíla árkestrar töldust til
tíðinda hér fyrr á árum en nú ypta
menn bara öxlum þegar þeir lenda í
slíkum árekstrum eins og það komi
þeim ekkert á óvart. Bflstjórar sem
telja sig þekkja aðstæður lenda ekk-
ert síður í stórslysum en fólk sem
komið er langt að sem sýnir ofmat á
sjálfum sér og aðstæðum," sagði Þor-
grímur ennfremur.
Maðurinn aðalorsaka-
valdur umferðarslysa
Undanfarin ár, ef undan eru skilin
árin 1989 og 1995, virðist tala þeirra
er bíða bana í bifreiðum í umferðar-
slysum hafa lækkað stöðugt ef und-
Hraðamælingar
Hringvegur í Þórust.mýri Hringvegur á Hellisheiði
Meðalt. 85% Meðalt. 85%
1983 78,4 87,6 84,9 95,0
1984 79,6 90,1 88,4 98,3
1985 82,6 93,6 86,3 98,6
1986 81,4 91,2 - -
1987 - - 87,9 97,7
1988 82,9 92,2 93,3 104,2
1989 91,1 101,1 94,1 103,9
1990 88,9 97,9 89,6 99,3
1991 86,5 95,9 93,0 102,5
1992 87,1 96,7 92,8 102,3
1993 88,9 95,3 93,0 102,3
1994 - - - -
1995 - - - -
1996 90,7 99,5 95,9 104,8
1997 - - - -
1998 - - 96,4 104,0
1999 99,1 103,2 96,7 104,6
Vegagerðin hefur á undanförnum
árum fylgst með ökuhraða á nokkrum
vegarköflum. Mældur er hraði
fólksbíla í km/klst. þar sem akstur er
óþvingaður af annari umferð.
Reiknaður er meðalhraði allra bíla
og „85%“ hraði, sem er sá hraði sem
85% af bílunum halda sig innan.
anskilið er árið 1998 en þá fjölgaði
dauðaslysum verulega eða úr 15 í 27
talsins en fækkaði aftur á árunum
1998-99 úr 27 í 21 þannig að um raun:
verulega fækkun er ekki að ræða. I
samburði við fjölda látinna í umferð-
arslysum á Norðurlöndum er ekki
mikill hlutfallslegur munur á milli
landanna hvað þetta varðar. En
hverjar eru helstu orsakir umferðar-
slysa hér á landi?
í ársskýrslu Rannsóknarnefndar
umferðarslysa fyrir árið 1998 kom
fram að útafakstur er orösk 56%
slysanna og 22% vegna áreksturs
framan á aðra bifreið og í 11% atvika
var ekið á gangandi vegfarendur. Að-
alorsök banaslysa í umferðinni árið
1998 er því tengd ökumanni í flestum
tilfellum og er það í samræmi við það
sem gerist erlendis að sögn Ágústar
Fjöldi látinna í bifreiðaslysum
og notkun öryggisbúnaðar
1987-1999
19 20 5 21 23
13
Belti 15 8
7 9 13 11 10 9 13
Ekki belti 6 2 I 8 8 A
9 5 2 5
12 11 20 6 14 7 6 8 12 6 3 15 7
1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Mogensen starfsmanns Rannsóknar-
nefndar umferðarslysa.
Virðingarleysi fyrir
lögum og reglum
Við nánari sundurliðun ofan-
greindra upplýsinga kemur í ljós að
helsta orsök banaslysa í umferðinni
hér á landi árið 1998 má rekja til van-
rækslu á notkun bflbelta eða í 30% at-
vika. Notkun bflbelta skiptir gífur-
lega miklu máli ef slys eða óhöpp eiga
sér stað að sögn þeirra sem við rædd-
um við. Önnur mikilvæg orsök er
áfengisneysla við akstur og þriðji
helsti orsakavaldurinn er aðgæslu-
leysi í umferðinni eins og hraðakstur
í beygju og biðskylda ekki virt.
„Ef við höldum áfram að tala um
orsök alvarlegra umferðarslysa sem
rekja má til mannlegra bresta má
benda á þætti eins og agaleysi og
virðingarleysi fyrir lögum og reglum
sem gilda í umferðinni," sagði Þor-
grímur.
„Menn þurfa að átti sig á að um-
ferðarlögin eru samskiptareglur öku-
manna og vegfarenda og ef út af þeim
er brugðið er næsta víst að maður
lendir í óhöppum. Það þarf því ekkert
síður hugarfarsbreytingu hjá ökum-
önnum til að fækka umferðarslysum.
Stundum er sagt að íslenskt samfé-
lag sé agalítið og það endurspeglist í
umferðinni, kannski er eitthvað til í
því. Svo getur það líka komið fyrir að
af einhveijum ástæðum er ekki hægt
að koma í veg fyrir slys og menn tala
þá gjaman um örlög í því sambandi
en fyrst og fremst er það undir
manni sjálfum komið hvernig tekst
til í umferðinni."
Flest dauðaslys
á þjóðvegum landsins
í ársskýslu Rannsóknamefndar
umferðaslysa frá 1998 kemur fram
að 22 létust í umferðarslysi í dreifbýli
og 5 í þéttbýli. En þegar skoðað er
meðaltal síðustu 8 ára þá eiga 60%
banaslysa sér stað í dreifbýli. Sam-
kvæmt tölum frá árinu 1999 þá létust
15 í umferðarslysum úti á landi en 6 á
höfuðborgarsvæðinu,- Það er vona að
menn spyrji hvað sé til ráða?
Það var álit margra sem við rædd-
um við að fækka mætti slysum úti á
landsbyggðinni með aukinni lög-
gæslu samhliða áróðri.
„Ég er ekki einn um að vilja fá
miklu meiri löggæslu út á þjóðvegina
þar sem til viðbótar er beitt nýjustu
tækni eins og hraðamyndavélum,"
sagði Óli H. Þórðarsson. „Það er ekki
þar með sagt að þurfi að fjölga lög-
reglumönnum alls staðar heldur
þurfi að breyta áherslum þannig að
fleiri lögreglumenn verði sýnilegri og
sinni umferðareftirliti í auknum
mæli. Auðvitað er þetta misjafnt eftir
lögregluumdæmum."
„Það er skoðun Ríkislögreglustjór-
embættisins að það þurfi aukna lög-
gæslu á þjóðvegunum og hefur verið
reynt að bæta við hana á síðustu ár-
um,“ sagði Jón Bjartmarz, yfirlög-
regluþjónn hjá Ríkislögreglustjóra
„Stofnuð var sérstök umferðardeild
hjá embættinu í þessum tilgangi. Við
erum með þrjá menn í fullri vinnu við
þessi löggæslustörf. Um Verslunar-
mannahelgina var þeim fjölgað tíma-
bundið í níu vegna aukinnar umferð-
ar. Umferðardeildin starfrækir tvo
ómerkta lögreglubfla sem eru útbún-
ir með hraðamyndavélum og keyrsl-
uradar. Með þessu fyrirkomulagi er-
um við að byggja upp
umferðareftirlit sem er bæði sýnilegt
og ósýnilegt og komum við sem við-
bót við löggæsluna á hverjum stað-
,“segir hann.
Sektir og fangelsanir
Hjálmar Björgvinsson aðalvarð-
stjóri hefur yfirumsjón með starf-
semi umferðardeildar Lögreglu-
stjóraembættisins. Hann kvað
umferðardeildina vera umdæmunum
til aðstoðar allan ársins hríng og ynni
hún í náinni samvinnu og samráði við
heimamenn á hverjum stað. „Við vor-
um til dæmis nýlega í heila viku á
Reykjanesbraut í almennu eftirliti.
Það kom mér á óvart hve fólk var að
flýta sér mikið í flug. Ég hefði talið að
það gæfi sér góðan tíma til að komast
á áfangastað. Fólk virðist alltaf vera
að flýta sér hvort sem það er í júlí í
góðu færi eða á þessum árstíma, en
allt of margir voru kærðir fyrir of
hraðan akstur og önnur umferðar-
lagabrot. Við verðum einnig vör við
mjög mikinn ökuhraði á þjóðvegun-
um í kringum höfuðborgina. Þar eru