Morgunblaðið - 20.02.2000, Blaðsíða 32

32 SUNNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
UM SPILAKASSA
OG SAMFÉLAGS-
ÞJÓNUSTU
AÐ ER óneitanlega dálítið
sérkennilegt að svo merk
samtök sem Rauði kross ís-
lands, SÁÁ og Slysavarnafé-
lagið Landsbjörg skuli leita til
sérfræðings frá Nevada-ríki í
Bandaríkjunum til þess að rétt-
læta rekstur spilakassa til fjár-
mögnunar á starfí samtakanna.
Eins og allir vita eru hinar
heimsþekktu höfuðstöðvar
spilavíta í heiminum í Las Veg-
as í Nevada og hefur sú borg
hingað til ekki þótt sú fyrir-
mynd sem við Islendingar ætt-
um sérstaklega að leita til.
Aðstæður á íslandi og í Las
Vegas eru svo gjörólíkar að erf-
itt er að finna jafn óiíka heima.
Við íslendingar lifum á fiski en
íbúar Nevada-ríkis á rekstri
spilavíta.
Návígið í hinu fámenna ís-
lenzka samfélagi er margfalt
meira en í Nevada-ríki eða
Bandaríkjunum yfirleitt. Af-
staðan til náungans er allt önn-
ur. Almennt talað sýnir fólk hér
náunganum meiri umhyggju en
gert er í Bandaríkjunum að
ekki sé talað um Las Vegas.
Fjárhættuspil hefur ekki
verið leyft á Islandi en hins
vegar happdrætti. Það er at-
hyglisvert að með þessari
heimsókn er rekstur spilakass-
anna skilgreindur sem fjár-
hættuspil, sem er út af fyrir sig
alveg rétt skilgreining, en við í
okkar fámenni og sveita-
mennsku höfum sennilega ekki
hugsað út í þá hlið málsins
heldur litið á þetta sem eins
konar framhald af happdrætt-
um eins og við höfum þekkt
þau.
Tvennt vekur athygli í sam-
bandi við rekstur spilakass-
anna og þá reynslu sem fengizt
hefur af þeim. í fyrsta lagi það
að ákveðinn hópur fólks hefur
orðið spilafíkn að bráð og með
svo alvarlegum hætti að nokk-
ur hópur einstaklinga hefur
misst allt sitt, eigur sínar og
fjölskyldu. í öðru lagi þarf ekki
annað en fylgjast með því
hverjir það eru sem stunda
spilakassana til þess að sjá að
það eru efnaminnstu Islending-
arnir sem eru að gera sér vonir
um stóra vinninginn. Tekj-
urnar af spilakössunum koma
því að töluverðu leyti frá fólki
sem missir allt sitt í kassana og
hins vegar frá fólki sem á lítið
sem ekki neitt og hefur afar
takmarkaðar tekjur.
Er það frambærilegt fyrir
Rauða kross Islands, Slysa-
varnafélagið Landsbjörg og
SÁÁ að fjármagna starfsemi
sína með þessum hætti? Er það
sæmandi fyrir þessi samtök að
leita liðsinnis í þeim umræðum
sem hér fara fram um þetta mál
hjá sérfræðingi frá sjálfri höf-
uðborg spilavíta í heiminum?!
Eftir stendur auðvitað
spurningin um það hvernig eigi
að fjármagna rekstur þessara
merku samtaka. Einar Oddur
Kristjánsson alþingismaður
sem talaði ásamt sérfræðing-
num frá Las Vegas á hádegis-
verðarfundi samtakanna
þriggja telur það „skelfilegt“ ef
þau væru svipt þessum tekju-
stofni. Það má vel vera. En eru
afleiðingarnar af þessum
rekstri ekki líka skelfílegar?
Þingmaðurinn telur að sjálf-
stæði samtakanna sé „grund-
völlurinn fyrir því að þau séu
viðurkennd". Er það raunveru-
lega svo að þessi samtök verði
að byggja sjálfstæði sitt á
óhamingju annars fólks?
Rauði krossinn er mannúðar-
samtök sem starfrækt eru um
allan heim og Rauði krossinn
hér er virkur í því að safna fé til
að hjálpa bágstöddu fólki, bæði
hér og annars staðar. SÁÁ eru
merkileg samtök sem hafa ver-
ið stofnuð til þess að hjálpa
fólki að ráða við áfengisfíkn.
Slysavarnafélagið Landsbjörg
á sér merkilega sögu sem ristir
dýpra í íslenzka þjóðarsál en
flest félagasamtök.
Er starfsemi sem þessir aðil-
ar hafa nú sjálfír skilgreint sem
fjárhættuspil eina leiðin til
þess að fjármagna þessa starf-
semi?
Það er tímabært að skoða
þetta upp á nýtt og endurmeta
það sem hér er að gerast. Fjár-
hættuspil er ekki haldbær sið-
ferðilegur grundvöllur fyrir
starfsemi þessara samtaka.
SELLA-
FIELD
ÞÆR upplýsingar, sem fram
hafa komið um rekstm-
kjamorkuendurvinnslustöðvar-
innar í Sellafíeld, eru mjög alvar-
legar. Staðfest hefur verið að þar
hafi farið fram kerfisbundin fóls-
un öryggisprófana.
Við Islendingar eigum hér
mildlla hagsmuna að gæta. í
samræmi við það hefur Siv Frið-
leifsdóttir umhverfisráðherra
brugðizt rösklega við og óskað
eftir nákvæmum upplýsingum
frá brezkum stjóravöldum um
það hvemig þau hyggist taka á
þessu máli. Umhverfisráðherra
mun ræða málið við umhverfis-
ráðherra annaraa Norðurlanda á
þriðjudag og jafnframt er gert
ráð fyrir að Halldór Ásgrímsson
utamíkisráðheraa muni ræða
þennan vanda við brezka utan-
ríkisráðheraann innan skamms.
Það er fyllsta ástæða fyrir ís-
lenzk stjóravöld til þess að fylgja
þessu máli eftir af mikilli festu.
Hér er svo mikið í húfi að það er
með algerum ólíkindum að slíkar
falsanir skuli hafa farið fram og
þá ekki sízt vegna þeiraa miklu
umræðna sem fram hafa farið um
þessa endurvinnslustöð. Menn
verða að geta treyst upplýsing-
um um rekstur sem þennan.
Og Gunnlaugur
heldur áfram:
Guernica var máluð
í tilefni af heimssýn-
ingunni í París, 1937.
Myndinni lauk hann á
nokkrum mánuðum og
síðan hefur hún staðið sem tákn um
villimennsku ogþjáningar mannsins
á vorri öld. Án þessa málverks
meistarans væri „æfingin“ yfir
Guernica nú gleymd, eins og flest
önnur hryðjuverk sögunnar.
Nokkrum árum síðar hertóku
Þjóðverjar Frakkland, þá var Pic-
asso í París. Sagt er, að þýzkir her-
menn hafi oft komið í vinnustofu
hans og leitað þar durum og dyngj-
um. Stundum gaf Picasso þeim eftir-
prentun af Guernica til minningar
um heimsóknina. Eitt sinn á einn
þessara ruddalegu nazista að hafa
sagt við málarann: „Eruð það þér,
sem hafið málað þessa mynd?“
„Nei,“ svaraði Picasso, „það er ekki
ég, heldur þér“.
Gunnlaugi Scheving fannst Höf-
uðlausn ekki vera kvæði um bar-
daga eða stríð, ekki heldur nein lof-
gjörð um Eirík konung, heldur
lýsing á múgmorðum. Myndir af
manninum í aðsteðjandi hættum og
hvernig hann bregzt við, „mósaik-
mynd úr mörgum steinum og minnir
HELGI
spjall
á Dimman hlátur eftir
Stein Steinar:
Éghefstaðiðátorginu
og talað við hamingju
dagsins...
Ég vil sjá þig stara
i sturlaðri angist
á andlt sjálfs þín...
Ég vil sjá blóð þitt renna
út í gljúpan sandinn.
Ég vil horfa á þig þjást og kveljast...
Það er eins og náttúruöflin þjappi
mönnum saman og geri þá að ein-
hveiju örlagaskrímsli grimmara og
tillitslausara en ægilegustu hamfar-
ir náttúrunnar. í Guernica birtist
okkur ótti mannsins við þetta eyði-
leggingarafl múgs undir vopnum. Ef
við hugsum um Guernica og Höfuð-
lausn, koma okkur enn í hug þessi
orð Steins í fyrrnefndu ljóði:
Kannske rís ég upp úr þjáningu lífsins
eins og hvítur marmari
undan meitli hins eilífa meistara"
Gunnlaugi þótti merkilegt að
finna í Höfuðlausn sömu hugsun og
liggur að baki Guernica, þó að lista-
verkin séu auðvitað sprottin úr ólík-
um jarðvegi, ólíkum tímum.
Örlög mannsins speglast oft með
undarlega líkum hætti í listaverkum
og Gunnlaugur benti mér á, að
Dimmur hlátur leiddi einnig hugann
að örlögum Egils. Steinn segir:
Kannske sit ég við torgið
í þúsundir ára
ogbiðþigumbrauð
til að sefa hungur mitt...
Og í Egils sögu segir:
„Egill varð með öllu sjónlauss.
Þat var einhvem dag, er veðr var
kalt um vetrinn, at Egill fór til elds
at verma sik; matseljan ræddi um,
at þat var undr mikit, slíkr maðr
sem Egill hafði verit, at hann skyldi
liggja fyrir fótum þeim, svá at þær
mætti eigi vinna verk sín. „Ver þú
vel við,“ segir Egill, „þótt ek bök-
umk við eldinn og mykjumsk vér við
um rúmin.“ (Rýmum til hvort fyrir
öðru.) „Statt þú upp,“ segir hon, „ok
gakk til rúms þíns ok lát oss vinna
verk vár.“ Egill stóð upp ok gekk til
rúms síns...
Einhvern tíma hefði þótt tíðind-
um sæta, að matselja ræki Egil eins
og hund frá eldinum.
M.
SUNNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2000 33
Loðnuskip á Mýrargrunni undan Breiðamerkuijökli.
Morgunblaðið/Magni
flokka í Rússlandi sé þetta: Rússland nær því
ekki að standa jafnfætis Bandaríkjunum á
nýjan leik sem risaveldi þótt ekki megi
gleyma því að Rússar ráði yfir kjamorku-
vopnum. Til þess að tryggja stöðu sína og
áhrif sé þess vegna nauðsynlegt fyrir Rússa
að skapa náin tengsl við Þýzkaland. Sameig-
inlega geti þessi tvö ríki haft mikil áhrif í
Evrópu og tekist á við vandamál af ýmsu tagi
sem skjóti upp kollinum eins og t.d. á Balk-
anskaga. Rússar vilja að þessi samskipti séu
á tvíhliða grundvelli á milli þeirra og Þjóð-
verja.
Þjóðverjum er eins og áður segir mikið í
mun að skapa náin og sterk tengsl við Rúss-
land. Þeir vilja hins vegar að það gerist undir
hatti Evrópusambandsins. Til þess liggja
ýmsar ástæður. Án þess að það sé nokkurn
tíma sagt vilja þeir áreiðanlega koma í veg
fyrir að samstarf þeirra og Rússa fái á sig þá
mynd að til sé að verða nýr öxull á milli Berl-
ínar og Moskvu. En jafnframt eru þeir þeirr-
ar skoðunar að Þýzkaland eitt þótt öflugt sé
ráði ekki við samskiptin við Rússland. Til
þess þurfi þeir stuðning bæði Breta og
Frakka. Þess vegna fari bezt á því að þessi
samskipti sé á milli Evrópusambandsins og
Rússlands.
I Berlín gætir viss fyrirvara gagnvart
Bandaríkjamönnum. Þó má ekki gera of mik-
ið úr því. Það er ljóst að Þjóðverjar telja að
Bandaríkjamenn vilji of mikið ráða ferðinni:
Um leið og þetta kemur fram leggja þeir gríð-
arlega áherzlu á að undirstrika nauðsyn náins
samstarfs og samráðs við Bandaríkjamenn.
I þessu öllu felst að frá sjónarmiði Þjóð-
verja á Evrópusambandið að þróast upp í að
verða pólitískt bandalag Evrópuríkjanna.
Markmiðið með því að fjölga aðildarríkjum
Evrópusambandsins er greinilega ekki sízt
að mynda slíkt sterkt ríkjabandalag í Evrópu
sem leysi sín vandamál innbyrðis.
Það er nauðsynlegt fyrir okkur ísendinga
að átta okkur á því að Evrópusambandið er á
hraðri leið með að verða pólitískt ríkjabanda-
lag. í umræðum hér um hugsanlega aðild ís-
lands að ESB er fyrst og fremst rætt um við-
skiptahagsmuni okkar sem eins og allir vita
hafa að langmestu leyti verið tryggðir með
EES-samningunum.
Málið fær hins vegar á sig aðra mynd þeg-
ar rætt er um hugsanlega aðild okkar að
evrópsku ríkjabandalagi. Eigum við erindi í
það?
Lega lands okkur veldur því að við höfum
jöfnum höndum átt samskipti við Bandaríkin
og Evrópuríkin.
Pólitísk samskipti okkar við Bandaríkin
hafa verið mikilvæg. Þau voru fyrsta ríkið
sem viðurkenndi sjálfstæði íslenzka lýðveld-
isins. Þau hafa með sérstökum samningum
tryggt öryggi okkar alla tíð og þá ekki sízt á
dögum kalda stríðsins.
Það er hægt að færa sterk rök fyrir því að
miðað við þróunina í Evrópu, vaxandi sam-
starf Þýzkalands og Rússlands og stækkun
Evrópusambandsins tryggjum við bezt al-
hliða hagsmuni okkar, bæði pólitíska og við-
skiptalega með því að standa á eigin fótum í
nánum og vmsamlegum tengslum við Banda-
ríkin annars vegar og hið verðandi evrópska
ríkjasamband hins vegar.
I BERLIN STEND-
ur yfir gífurleg og
nánast ótrúleg upp-
bygging. Þjóðverjar
eru að byggja upp hina gömlu miðborg Ber-
Uppbygging
Berlínar
línar, sem var meira og minna í rúst eftir
heimsstyijöldina síðari og auðn á milli Aust-
ur- og Vestur-Berlínar. Þeir eru að skapa þar
stórkostlega umgjörð um þýzkt lýðræði. Áuk
afar vel heppnaðrar endurbyggingar ríkis-
þinghússins eru í byggingu í námunda við það
skrifstofubyggingar fyrir þingið og þing-
mennina, sem skapa þeim aðstöðu, sem hlýt-
ur að verða til fyrirmyndar. I námunda við
þennan miðpunkt hinnar gömlu og nýju Berl-
ínar er verið að endurbyggja stórbyggingar
sem hýstu sendiráð helztu bandamanna Þjóð-
verja á dögum þriðja ríkisins svo sem Itala og
Japana og hafa verið í niðurníðslu allt frá
stríðslokum. Þar munu sendiráð þessara
gömlu bandalagsþjóða Þjóðverja starfa á nýj-
an leik.
Hin sameiginlega bygging norrænu send-
iráðanna er vel heppnuð og setur svip sinn á
Berlín. Skammt frá mun rísa minnismerki
um gyðingana, sem nazistar myrtu í stríðinu.
I samtölum við ungt fólk í Berlín má merkja
að því finnst sjálfsagt og eðlilegt að slíkt
minnismerki sé reist en jafnframt að það sé
tími til kominn að hið nýja minnismerki og
þau sem áður hafa verið byggð fái að standa
og tala sínu máli en tímabært sé að áfram-
haldandi áminningum um það, sem gerðist
fyrir rúmlega hálfri öld ljúki.
Það er enginn vafi á því að Berlín er að rísa
á ný, sem ein helzta stórborg álfunnar og
miðpunktur Evrópu, eins konar vegamót á
milli austurs og vestur.
Þeir sem þangað koma finna kraftinn og
ólguna sem þar ríkir. Þai’ koma saman
straumar úr öllum áttum, hvprt sem um er að
ræða pólitík eða menningu. Á næstu árum og
áratugum verður Berlín á ný ein helzta valda-
miðstöð Evrópu.
Pólitísk samskipti
okkar við Baiida-
ríkin hafa verið
mikilvæg... Þau
hafa með sérstök-
um samningum
tryggt öryggi
okkar alla tíð...
Það er hægt að
færa sterk rök
fyrir því að miðað
við þróunina í
Evrópu, vaxandi
samstarf Þýzka-
lands og Rúss-
lands og stækkun
ESB tryggjum við
bezt alhliða hags-
muni okkar, bæði
pólitíska og við-
skiptalega með
því að standa á
eigin fótum í nán-
um og vinsamleg-
um tengslum við
Bandaríkin og
evrópska ríkja-
sambandið.
UM EKKERT er meira
rætt í Berlín, höfuð-
borg Þýzkalands, um
þessar mundir en
vandamál Kristilegra
demókrata vegna þess
fjármálahneykslis sem
komið hefur upp innan
flokks þeirra síðustu mánuði. Það er alveg
ljóst að mál þetta ristir svo djúpt í þýzkum
stjórnmálum að það mun leiða til algerrar
uppstokkunar og endurnýjunar á næstu
misserum og árum, ekki einungis innan
flokks Kristilegra demókrata heldur í þýzk-
um stjómmálum almennt.
Ætla mætti að þýzkir jafnaðarmenn felldu
engin tár yfir vandamálum Kristilegra demó-
krata en þegar betur er að gáð kemur í ljós að
fulltrúar allra flokka líta svo á að lýðræðið í
Þýzkalandi gæti verið í hættu vegna þessara
hneykslismála og þess vegna sé það hags-
munamál allra að Kristilegir demókratar nái
tökum á þeim vandamálum, sem þeir standa
frammi fyrir. Blaðamaður á einu helzta dag-
blaði Þýzkalands, hægrisinnuðu, kvaðst
skammast sín fyrir að þetta mál hefði komið
upp.
Þýzkir þingmenn, jafnt úr flokki Kristi-
legra demókrata sem annarra, segja að Hel-
mut Kohl hafi notað þá fjármuni, sem hann og
flokksbræður hans tóku við með ólögmætum
hætti, til þess að herða tök hans á flokknum
og helztu forystumönnum hans. Hafi flokks-
deild vantað fjármuni til ákveðinna verka hafi
forystumenn hennar snúið sér til Kohls, pen-
ingarnir hafi komið en þeir hinir sömu þar
með orðið skuldbundnari flokksleiðtoganum
en ella.
En um leið og Kohl liggur undir þungri
gagnrýni vegna þessa máls fer ekkert á milli
mála, að staða hans í sögu Þýzkalands er
sterk. Hann er maðurinn sem tók af skarið og
innsiglaði sameiningu þýzku ríkjanna þegar
tækifærið gafst en aðrir þýzkir stjórnmála-
menn hikuðu. Þess vegna eru margir sam-
mála um að þegar frá líður verði fjármála-
hneykslið, sem nú yfirgnæfir allar umræður í
Þýzkalandi, neðanmálsgrein í sögu lands og
þjóðar en sameiningin höfuðmál á þessari öld.
Innan flokks Kristilegra demókrata er
mikið rætt um nauðsyn þess að stökkva yfir
millikynslóðina og leita leiðtogaefna í hópi
nýrrar kynslóðar sem ekki beri byrðar for-
tíðarinnar á bakinu. Eldri flokksmenn yppta
öxlum og segja að fulltrúar yngri kynslóðar-
innar hafi ekki sýnt nein merki þess að þeir
hyggist nota tækifærið til þess að ná völdun-
um í flokknum til sín. Aðrir segja að ástæðan
sé sú að sundurlyndi einkenni yngstu aldurs-
hópana og þar megi greina þrjár fylkingar
sem takist á.
Síðustu daga hefur Friedrich Merz, 44 ára
gamall sérfræðingur í fjárlögum og skatta-
málum, mest verið til umræðu sem verðandi
leiðtogi þingflokks Kristilegra demókrata.
Hann kemur vel fyrir í fjölmiðlum og er
greinilega öflugur talsmaður síns flokks.
Angela Merkel, prestsdóttir frá Austur-
Þýzkalandi, hefur verið áberandi talsmaður
flokksins undanfarnar vikur og þykir hvergi
hafa misstigið sig í þeim efnum. Þótt Kohl
hafi lyft henni til valda og áhrifa varð hún
einna fyrst forystumanna Kristilegra de-
mókrata til þess að gagnrýna hann harkalega
fyrir málið í blaðagrein í Frankfurter All-
gemeine Zeitung.
Gamalreyndur áhrifamaður í Kristilega
demókrataflokknum lýsir henni sem nýrri
tegund af stjórnmálamanni, mjúkri, sveigjan-
legri, tilbúinni til þess að hlusta á aðra en með
ákveðnar skoðanir, andstæðri hinum eldri
sem telji sér helzt til framdráttar að efna til
átaka og ágreinings við andstæðingana.
Hins vegar er ljóst að Angela Merkel á í
erfiðleikum með að afla sér trausts og stuðn-
ings meðal margra íhaldssamra áhrifamanna
og þá ekki sízt í systurflokki Kristlegra
demókrata í Bæjaralandi.
Sumir þýzkir þingmenn eru þeirrar skoð-
unar, að mál þetta muni hafa þau áhrif að
Kristilegir demókratar verði lengi utan
stjórnar, jafnvel í áratug eða meir. Vísbend-
ingar eru um að frjálsir demókratar, sem
lengi hafa verið samstarfsaðilar Kristilegra
demókrata, leiti nú leiða til þess að færa sig
um set og skapa sér stöðu til þess að verða
samstarfsaðili jafnaðarmanna sem þeir hafa
raunar áður verið. Menn leggja mismunandi
mat á möguleika þeirra í því efni.
Hins vegar fer ekki á milli mála að Græn:
ingjar eru í ákveðinni tilvistarkreppu. I
fyrsta lagi er ákveðinn grundvallarágreining-
ur til staðar á milli þeirra, sem vilja leggja
áherzlu á meginmál Græningja og slá ekkert
af þeim kröfum, og hins vegar raunsæis-
manna á borð við Fischer, utanríkisráðherra
Þýzkalands, sem raunar er vinsælasti stjórn-
málamaður þar í landi um þessar mundir. En
í öðru lagi er augljóst að þeir úr hópi Græn-
ingja, sem sitja í áhrifastöðum vegna stjórn-
arsamstarfsins við jafnaðarmenn, horfast nú í
augu við nýjan veruleika, þeir horfast í augu
við sjálfa sig fyrir tuttugu árum. Sumir þeirra
ferðast um undir lögregluvemd og þegar þeir
mæta á fundi tekur á móti þeim hópur ungs
fólks með mótmælaspjöld, sams konar hópar
og þeir sjálfir tilheyrðu áður fyrr. Þetta veld-
ur tilfinningalegum átökum sem þeim gengur
misjafnlega að vinna úr.
Þar að auki er erfitt að greina hver bar-
áttumál Græningja eru fyrir utan það að þeir
vilja loka kjarnorkuverum. Hinfr almennu
flokksmenn vilja loka þeim strax. Þeir sem
sitja á valdastólum láta sér nægja að það ger-
ist á svo sem tveimur áratugum.
Miðað við þessar aðstæður eru jafnaðar-
menn í sterkri stöðu. Þó eru raddfr um það
meðal þýzkra stjómmálamanna að á næst-
unni komi í Ijós að ýmislegt megi finna að
rekstri jafnaðarmannaflokksins í Þýzkalandi
þótt ekki sé það af sömu stærðargráðu og hjá
Kristilegum demókrötum. Jafnaðarmenn
telja að þetta sé af og frá en útiloka ekki að
einhver gömul mál eigi eftir að koma upp.
Johannes Rau, forseti Þýzkalands, liggur
undir harðri gagnrýni vegna afnota hans af
fiugvél, sem einkaaðili greiddi kostnað við og
sumir þýzkir blaðamenn halda því fram að
ekki sé útilokað að forsetinn verði að segja af
sér af þeim sökum.
Stjórnmálamennirnir em hins vegar þeirr-
ar skoðunar að ein af ástæðunum fyrir því
hve umfangsmikið þetta mál hafi orðið sé sú
að þingið sé flutt frá Bonn til Berlínar. I Ber-
lín séu starfandi blaðamenn sem ekki hafi áð-
ur komizt í þetta návígi við miðstöð þýzkra
stjómmála og róti nú upp gömlum málum og
nýjum, jafnvel málum sem áður hafi verið til
umræðu en blaðamennirnir hafi ekki haft
þekkingu á eða vitað um, þótt starfsbræðmm
þeirra í Bonn hafi verið fullkunnugt um þau.
Þeir hafi takmarkaða yfirsýn og skammtíma-
minni.
Heildarmyndin er sú að þýzk stjórnmál séu
í mikilli uppstokkun og endurnýjun og að
Þjóðverjar taki mál þetta mjög alvarlega og
telji að framtíð þýzks lýðræðis sé í húfi að vel
takist til um þá endurnýjun sem nú þegar sé
hafin.
SAMSTARFIÐ Á
milli Bandaríkjanna
og Vestur-Þýzka-
lands var mjög náið
eins og allir vita. Stjómvöld í Bonn litu svo á í
áratugi eftir að heimsstyrjöldinni síðari lauk
að bandarísk nærvera í Evrópu væri for-
senda fyrir því að öryggi Vestur-Þýzkalands
væri tryggt. Enda er ekki ofmælt að Banda-
ríkjamenn hafi séð um það. Þeir hafa alla tíð
borið þyngstu byrðamar af vörnum Vestur-
Evrópu. Þetta kom skýrt í ljós þegar loft-
brúin mikla til Berlínar var sett upp á sínum
tíma, þegar Sovétríkin ætluðu að einangra
borgina og svelta hans til uppgjafar. Vestur-
Berlín, sem eins konar einangmð eyja í Aust-
ur-Þýzkalandi, hefði aldrei lifað af án Banda-
ríkjamanna.
Nú em tímarnir breyttir. Þýzkaland hefur
sameinast á ný og höfuðborgin flutt til Berlín-
ar. Það er Ijóst af samtölum við þýzka þing-
menn að sú ákvörðun ein að flytja höfuðstöðv-
ar þings og ríkisstjómar til Berlínar hefur
haft mikil áhrif á þýzka utanríkisstefnu. Ná-
lægðin við austrið segir til sín. Þjóðverjar líta
svo á að þeir eigi mikið undir því hvað gerist í
Rússlandi og nágrannaríkjum Rússlands á
austurlandamærum Þýzkalands. Þeir segja
að Þjóðverjar eigi þar mikilla pólitískra, við-
skiptalegra og efnahagslegra hagsmuna að
gæta. Öryggi landamæra þeirra til austurs sé
bezt tryggt með því að pólitískt jafnvægi ríki í
Rússlandi. Þeir hafi mikla viðskiptahagsmuni
af því að Rússland nái sér á strik efnahags-
lega vegna þess að þá geti þeir með hefð-
bundnum hætti selt meira af vömm þangað.
Almenn velmegun í Rússlandi og nágranna-
ríkjum skipti þá höfuðmáli vegna þess að þar
með dragi úr líkum á fólksflutningum til
Þýzkalands frá löndunum í austri.
Þýzkir þingmenn, sem nýlega hafa verið í
Moskvu, segja að viðhorfið innan nánast allra
Þýzkaland
og Rússland
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 19. febrúar.

+