Morgunblaðið - 05.03.2000, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 5. MARS 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Arnaldur
Úlfarsá, eða Korpa, liðast í átt til sjávar. Til vinstri er Grafarholtið og framundan sér til Reykjavíkur.
Bíða Korpu sömu ör-
lög og Elliðaánna?
Síðasta haust gátu menn skoðað niður-
stöður þriggja ára rannsóknaráætlunar
sem borgaryfírvöld stóðu að til að skýra út
vanda Elliðaánna. Þar lögðu rannsóknarað-
ilar fram ýmsar tillögur til úrbóta.
Guðmundur Guðjónsson ræddi á dögunum
við þá Þórólf Antonsson og Sigurð
Guðjónsson hjá Veiðimálastofnun sem
bentu á hvað brýnast er að taka á að þeirra
mati. Þeir vöruðu einnig við að Ulfarsá gæti
lent í svipaðri kreppu og Elliðaárnar, en
enn væri ekki of seint að taka á umhverfís-
málum á þeim slóðum.
Morgunblaðið/Arni Sæberg
Þórélfur Antonsson og Sigurður Guðjónsson.
SKÝRSLAN sem sýnd var
síðasta haust var að margra
mati skref íram á við, en því
miður mjög stutt sla-ef og
mörgum spurningum um framtíð
Elliðaánna væri enn ósvarað. Varla
var skýrslan kölluð svört, því hún
bætti fáu við þá almennu vissu
manna um alvarlega stöðu lífríkis
ánna. Þó þótti mörgum merkílegt og
skuggalegt þegar fiskifræðmgar
Veiðimálastofnunar drógu saman níu
mismunandi atriði sem gátu skýrt
hin miklu skörð sem höggvin hafa
verið í laxastofn ánna. En í kjölfar
birtingar skýrslunnar ákvað Reykja-
víkurborg að fela Borgarverkfræð-
ingi að sjá um framvindu málsins.
Ólafur Bjamason hjá Borgarverk-
fræðingi sagði í samtali við Morgun-
blaðið að fyrsta skrefið hafi verið
stigið strax, nauðsyn hefði verið talin
á því að auka vatnsrennsli um vestur-
kvísl Elliðaánna og Orkuveitan hefði
brugðist skjótt og vel við. Þar með
hafi einhver búsvæði endurheimst.
„Þetta var nú það fyrsta, en síðan
höldum við áfram og á þessu ári hefst
úttekt á frárennsli af götum borgar-
innar sem rennur til Elliðaánna. Við
höfum fengið fjárveitingu fyrir því
verkefni og um það mun sjá sérfræð-
ingur á vegum Gatnamálastjóra. Það
er ógjömingur að segja til um hversu
langan tíma úttektin mun standa, en
mikilvægast er að koma henni af
stað. Þetta eru fyrstu skrefin og þar
fyrir utan verður haldið áfram að
vinna við vöktun svæðisins. En við
emm að velta fleiri hlutum fyrir okk-
ur. Við höfum fengið ýmsar ábend-
ingar, einkum og sér í lagi frá fiski-
fræðingum Veiðimálastofnunar. Eitt
af því er að taka þátt í rannsókn
þeirra á fullorðnum laxi og göngu-
seiðum á ósasvæðinu. Nú er komin
tækni sem er svo ný að maður þekkir
hana varla, en hún felst í því að mæli-
merki era fest á fiskinn og nema
merkin alls kyns upplýsingar um
staðsetningu hans og fleira. Við höf-
um sagt sérfræðingum Veiðimála-
stofnunar að við viljum taka þátt í
þessari rannsókn. Það þarf einnig að
fylgjast með umhverfismati sem gert
verður vegna Sundabrautar,“ sagði
Ólafur.
Líffræðigleraugun
Þeir Sigurður Guðjónsson og Þór-
ólfur Antonsson eiga að baki 10-12
ára rannsóknir á laxinum og lífríki
Elliðaánna og segja það ekkert laun-
ungarmál að þeir séu orðnir
áhyggjufullir fyrir margt löngu og
vildu sjá hraðari handtök og meiri
festu. „Við horfum á Elliðaárnar í
gegn um líffræðilegu gleraugun, en
peningabaukurinn er allt annað mál.
Sem betur fer liggja þó fyrir nægar
niðurstöður til að hægt er að byija á
einhverju, m.a. frárennslinu af göt-
unum, sem allir vita að er einn versti
mengunarþátturinn í ánum,“ segja
þeir félagar, en víkja síðan að öðra
sem þeir telja vera grandvallaratriði
þar sem ástandið er orðið jafnalvar-
legt og raun ber vitni.
„Það er ljóst að borgin verður að
gera upp við sig hvemig hún vill
standa að vemdun Elliðaánna. Það
gengur ekki upp að á meðan einn
armur borgarinnar er að gera eitt,
sem miðar að vemd, þá sé annar að
gera eitthvað allt annað sem er hvetj-
andi til hins gagnstæða. Nærtækt
dæmi er að á sama tíma og vísinda-
menn era fengnir af borgarráði til að
gera úttektir á lífríkinu með það fyrir
augum að bjarga ánum og Borgar-
verkfræðingi er falið að sjá um fram-
vindu næstu missera, þá er annar
armur borgarinnar að skipuleggja
nýjan skeiðvöll við árnar með til-
heyrandi raski, mannvirkjum, bíla-
stæðum og fleira. Ekki minnkar
álagið á Elliðaánum við það. Þai-na
verður síðan Landsmót hestamanna
í sumar. Rétt ofar era komin ný hest-
hús skammt frá árbakkanum og upp
við Elliðavatn er Kópavogsbær kom-
inn með heilmikla byggð. Þarna má
glöggt sjá að alla samræmingu vant-
ar. Það er ósvinna ef ein höndin er að
byggja upp og hin að rífa niður á
sama tíma. Þá verða bæjarstjómim-
ar tvær, í Reykjavík og Kópavogi, að
ráða ráðum sínum saman.“
Draga línu
Þeir félagar halda áfram og segj-
ast hafa viðrað nýlega hugmynd sem
þeir telja nauðsynlega til að stemma
stigu við þróuninni svo hægt sé að
snúa taflinu við.
„Við viljum að dregin verði lína,
segjum hundrað metra út frá ánni,
frá vatni og til sjávar, og allt verði
stoppað á þessu svæði. Ekkert verði
leyft nema í sérstökum tilvikum og
þó færi best á því að engar undan-
þágur væra veittar. Síðan verði byrj-
að að vinna til baka, uppræta það
sem komið er, eða færa til betri veg-
ar. Við gætum kallað þetta „árhelgi“
og ætti fyllilega við sem regla, ekki
einungis við Elliðaárnar og Ulfarsá.
Við sjáum víða um land hvemig
þrengt er að árbökkum, t.d. á
Blönduósi og Hellu og víðar
Er nú ekki heldur seint í rassinn
gripið með Elliðaámar?
„Það er auðvitað varla til nokkur
100 metra skiki á svæðinu sem er al-
veg laus við byggð, mengun eða ann-
að sem veldur álagi á lífríkið, en hug-
myndin er að draga línu sem markar
þessa árhelgi. Þá era menn að segja,
„nú er stopp. Það verður ekki gert
meira hér án þess að taka fyllsta tillit
til lífríkisins“. Það er síðan hægt að
vinna til baka, og auk þess standa
menn betur að vígi þegar fram á veg-
inn er horft. Breiðholtið er t.d. ekki
að fara neitt og sama má segja um
Árbæ, en menn geta tekið tillit til
umhverfisáhrifa t.d. þegar byggð
verður aukin á Norðlingaholti og víð-
ar. Við sjáum ekki aðra leið í stöð-
unni.“
Hafíð þið kynnt þessar hugmynd-
ir?
„Þetta er f burðarliðnum hjá okkur
og ekki orðið að formlegum tillögum
eins og sagt er. En við höfum vissu-
lega viðrað þetta hér og þar, m.a. í
borgarkerfinu og hugmyndin hefur
fengið góðar undirtektir. Ég held að
menn séu byrjaðir að kveikja á mikil-
vægi málsins. Það hefur orðið mikil
hugarfarsbreyting innan borgai’-
kerfisins varðandi mikilvægi um-
hverfismálanna."
Eins og fram kom í máli Ólafs
Bjamasonar hjá Borgarverkfræð-
ingi era uppi hugmyndir um að
hengja mælimerki bæði á gönguseiði
og fullorðna laxa og fá botn í hvaða
leiðir laxinn fer og hvað hann er lengi
á ósasvæðinu. Ólafur sagði að hans