Morgunblaðið - 01.06.2000, Qupperneq 83

MORGUNBLAÐIÐ
__________________________________FIMMTUDAGUR 1. JÚNÍ 2000 83
FÓLKí FRÉTTUM
LISTALÍFIÐ í TALLINN
Listin á
breytingar-
tímum
Þegar maður kynnir sér eistneska
list frá undanförnum árum er það sláandi
hve listin er pólitísk og á vissan hátt er
erfítt fyrir Islending sem ekki hefur upp-
lifað slíkar breytingar að skilja til fulls
hugarheim eistneskra listarmanna.
Sólveig Sveinbjörnsdóttir heimsótti
Tallinn og kannaði listalífíð í fylgd
með innfæddum listamanni.
Morgunblaðið/Sólveig
Úr vídeóverki Mari Tralla sem heitir „Dansaðu með mér“.
STÓRAR samsýningar eins
og „Forgotten Estona"
og „Freedom of choice"
sýna glöggt viðfangsefni
eistneskra listamanna. Framlag
eistlands á Artgenda-Iistahátíð-
inni sem haldin var í Helsinki í
maí á þessu ári var vídeó innsetn-
ingin „Analouge TV“. Hanno
Soans sýningarstjóri skrifar um
hugmyndina að Analouge TV, að
hún sé byggð á því að hans kyn-
slóð hafi alist upp í lokuðu
kommúnistaríki og að eini glugg-
inn út í hinn vestræna heim hafi
verið sáupóperur á borð við Dall-
as og Dynasty sem hafí verið eins
konar draumur um annað og
betra líf.
Nú hefur Eistland opnast og
siglir stöðugur straumur af
skemmtiferðaskipum milli Hels-
inki og Tallinn. Skipin eru jafnan
full af Finnum sem skella sér í
dagsferðir til að njóta lífsins í
hinni fallegu borg, borða hræ-
ódýran mat á veitingastöðum,
kaupa kristal og annan varning á
markaðstorginu og birgja sig upp
af tollfrjálsri vöru. I steikjandi
hita snemma laugardagsmorguns
rölta Finnahóparnir með ferða-
vagna inn í gamla miðbæinn frá
höfninni á meðan borgin er að
vakna og það er greinilegt að í
Tallinn mætir gamla austan-
tjaldsstemmningin vestrænum
áhrifum. Vel klætt ungt fólk,
tískuverslanir og kaffihús á
hverju horni í mótsögn við gaml-
ar „babúskur" með blómamynstr-
aðar skuplur sem sópa þröngar
götur með strákústum.
Kynferði og kvenímyndir
Blaðamaður stillti sér upp á
ráðhústorginu þar sem hann
hafði mælt sér mót við Peeter
Linnap myndlistarmann, sýning-
arstjóra og kennara við Eist-
nesku listaakademíuna, og reyndi
að ímynda sér hver af hinum
mörgu vegfarendum væri lista-
maðurinn þekkti, en áttaði sig á
því að maðurinn með speglagler-
augun í græna veiðivestinu sem
kom gangandi á móti honum hlyti
að vera Peeter Linnap.
Viðtalið byrjaði á gönguferð í
gömlu saltskemmuna sem nú er
listasafn og heitir Rottermann’s
saltstorage. Þar stendur nú yfir
sýningin „The aids generation“,
samsýning þar sem fjallað er um
kynferði og nútímann. Upp-
blásnar kynlífsdúkkur, ljós-
myndaverk um barnavændi og
málverk unnið í tölvugrafík er
meðal verka á sýningunni. Peeter
Linnap sagði að samsýningin
væri dæmi um tilraun til að
skapa eitthvað vestrænt „trend“
sem jafnvel væri tíu árum of
gamalt. Næsti áfangastaður var
Town hall gallery, þar sem fem-
inistinn Mare Tralla hefur sýn-
inguna „Safe society". Á einum
vegg eru dömubindi saumuð inn í
plast ásamt ýmsum hlutum tengd-
um kvenleika eins og gerviaugna-
hárum, snyrtivörum, glimmeri og
hárskrauti. Á öðrum vegg var
Barbie-dúkka og undir henni
stóð: „Ég var 31 árs þegar ég
fékk fyrstu Barbie-dúkkuna
mína.“
Hrun Sovétríkjanna
I myrkvuðu herbergi var verk-
ið „Sing with me“, eins konar
karaoke vídeó þar sem listakonan
dansar og syngur á skjánum og
áhorfendur geta sungið með.
Peeter sagði að Mare Tralla væri
fyrsti opinberi feministinn í eist-
neskri list, og fyrsti listamaður-
inn sem notaði húmor í verkunum
sfnum.
Við hliðina á Town hall gallerí
settist blaðamaður niður ásamt
Linnap á útikaffihúsi og spurði
hvað hann væri að gera í listinni.
„Ég byrjaði að fást við list og
skrifa gagnrýni á áttunda ára-
tugnum, rétt fyrir hrun Sovét-
stjórnarinnar. Þekktasta verk
mitt, „Sumar 1955“ er byggt á
ljósmyndum af eistneskum
námsmönnum í rússneskum her-
klæðum og „Kalevipoeg de facto"
er grafsteinn með áletruðum
texta úr alfræðiorðabók um eist-
neskar þjóðsagnahetjur. Ég vinn
með Ijósmyndir og vídeó-inn-
setningar. List mfn er kerfis-
bundin gagnrýni á samfélagið og
markmiðið að ögra og vera beitt-
ur. Ég vil endursegja sögu Eist-
lands.
Ég stofnaði „Faculty of taste“
árið 1995 þegar ég
kenndi við Akadem-
íuna og mér fylgdi
hópur nemenda. Við
unnum í 18 tfma á )
dag, héldum sýning-
ar, stóðum fyrir um-
ræðum, skrifuðum
greinar og bjuggum
til sjónvarpsefni. Á
þessum tíma ríkti
formalismi í eist-
neskri list og með
hreyfíngunni vildum
við vinna með inni-
haldið og líka vinna
með persónulegar
upplifanir og minn-
ingar sem ekki var
leyfílegt á sovéttím- £
um.“
Blaðamaður spurði
Peeter Linnap hvort
hlutirnir hefðu
breyst mikið eftir að
Eistland fékk sjálf-
stæði, og hvort hlut-
verk listamannsinns
hefði breyst.
„Listalffið hefur
mikið breyst eftir að
landið opnaðist. Listin er ekki
miðstýrt fyrirbæri lengur, í stað-
inn fyrir einn skóla eru nú marg-
ir. Listamenn geta nú ferðast til
útlanda og komið heim með al-
þjóðleg áhrif.“
Eistnesk list erlendis
„Sýningar á eistneskri list er-
lendis hafa verið margar, og árin
1992, 1995 og 1997 höfum við
verið með okkar eigin biennal;
Saarenmaa Bienaal með sam-
tímalist frá baltnesku löndunum.
Allar þessar opnanir breytingar
eru til góðs,“ segir Peeter Linnap
að lokum, „svo lengi sem við för-
um ekki að vinna list út frá vest-
rænum klisjum."
Það er stöðugur straumur af
fólki í kringum kaffihúsið og allir 'J
virðast þekkja Peeter Linnap.
Þetta er bara eins og í Reykjavík,
hugsar blaðamaður, allir þekkja
alla, en í ljós kemur að við sitjum
fyrir utan listamannaklúbbinn
Kuku. Kuku var þekktur lista-
mannaklúbbur í Tallinn, ein-
göngu opinn meðlimum og er nú
eins og annað, opinn öllum. Lista-
maðurinn Sorge kemur og fær
sér sæti. Peeter segir blaðamanni
að í fyrrinótt hafi Sorge og félag-
ar hans í Non grata-hópnum hellt
miklu magni af mjólk yfír nær-
stadda fyrir utan Town hall gall-
erí. Það var sannarlega leiðinlegt
að missa af því. Non grata-
hópurinn hafði víst komið Sfv.
nýkrýndum rektor Eistnesku
listaakademfnnar á óvart á dög-
unum þegar liðsmenn hans helltu
yfir hann 40 lítrum af mjólk við
opinbera athöfn, þetta var gert í
mótmælaskyni og verður maður
að draga þá ályktun að mikil ólga
sé í eistnesku Iistalffi.
Hvað er að ger-
ast í myndlist?
I BORGINNI eru núna þessar
vikurnar fjölmargar myndlistar-
sýningar sem fólk ætti ekki að láta
fram hjá sér fara.
Um síðustu helgi var opnuð í
oneoone gallerí á Laugavegi sýn-
ing danska listamannsins Fos og
stendur hún næstu þrjár vikurnar.
I sýningarskrá stendur að sýning-
in fjalli um kerfi og félagslegt
kerfi innan þess. Sýningin er opin
á verslunartíma oneoone.
Einnig er áhugaverð sýning í
Gula húsinu á horni Lindargötu og
Frakkarstígs, en þau Steingrímur
Eyfjörð og Arnþrúður Ingólfsdótt-
ir skipta með sér húsinu um þess-
ar mundir. Steingrímur er með
efri hæðina þar sem hann sýnir
teikningar úr hugarheimi karl-
manna en Adda er í kjallaranum
með ljósmyndir og hljóð. Líkur
sýningu þeirra nú um helgina og
er opið milli 15:00 og 18:00.
Svo er það náttúrulega Bláa
sýningin á Nýlistasafninu þar sem
breskar ofurstjörnur slá um sig
svo um munar.
Þau hafa gjörsamlega umbreytt
gamla safninu með þessari kröft-
ugu sýningu.
Það sama hafa skandinavískir
listamenn gert í Norræna húsinu
en sýningin FLAKK vaar opnuð
þar um síðustu helgi.
Einnig er nauðsynlegt að benda
á @ sýninguna í Listasafni íslands
sem opnar listunnendum leið að
listinni í gegnum netið.
Síðan er það landsbyggðin, því í
Slunkaríki á ísafirði var opnuð um
síðustu helgi sýning Ómars Smára
Kristinssonar á verkum hans „Frá
Æðeyjarárunum", sem hljómar
mjög spennandi, nokkuð sem Is-
firðingar og áhugamenn um
myndlist nær og fjær ættu að
fylgjast vel með.

1 i 1
' 1 1 :
rr I i
T 1 ■£' - -4 T 'i
5 • s — r < Æ J. 1
1 I 7
bfcl
Á sýningunni @ í Listasafni íslands er myndbandalist
og veflist í öndvegi.
Yoko Ono
sýnir í
Astralíu
YOKO Ono
var meðal
þeirra lista-
manna sem
sýndu á sýn-
ingu í Sydn-
ey í Ástralíu
á dögunum á
vegum List-
hússins í
Sydney. Sýning Ono kallaðist
Ex It og meðal þess sem hún
sýndi voru líkkistur úr
pappa. En Yoko hélt einnig
fyrirlestur í Listhúsinu þar
sem hún sagði frá listsköpun
sinni í gegnum tfðina. Sýn-
ingin er haldin árlega í List-
húsinu og er stærsta mynd-
listarsýning í Ástralfu ár
hvert. f ár tóku 49 listamenn
frá 23 löndum þátt í henni.