Morgunblaðið - 21.11.2000, Qupperneq 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ljósmynd/Guðmundur P. Ólafsson
Fullorðnir hafernir eru með
hvítt stél, eins og þessi, en ung-
fuglar með dökkt.
Fullorðinn
örn sást við
Hafnarfjall
FULLORÐINN öm sást undir Hafn-
arfjalli í síðustu viku, þar sem hann
stóð um 40 metra frá veginum nærri
grjótnámu sem þar er. Islenskir haf-
ernir eru mjög átthagabundnir,
nema þá helst ungfuglar, sem eiga
það til að flakka víða á haustin, svo
að mönnum fannst þetta sæta
nokkrum tíðindum.
I samtali við Morgunblaðið sagði
Kristinn Haukur Skarphéðinsson
dýravistfræðingur að í granófýr-
kletti í miðju Hafnarljalli, sem nefn-
ist Flyðrur, sé gamall arnarstaður,
sem hafi verið í notkun fram undir
1950, en allsendis sé óvíst hvort
þessi fugl tengist þeim stað.
„Á haustin sjást emimir flakka
hvað mest,“ sagði Kristinn Haukur;
„þá er eins og komi eitthvert los á
unga fugla og eldri. Um það leyti
sjást þeir víða, jafnvel í efstu grös-
um. Þegar svo harðnar í ári em þeir
bundnir við sjávarsíðuna eða örfáar
ár alveg fram á vor. Ernir sjást t.d.
árlega við Hafnarfjall á þessum árs-
tíma; vegurinn liggur nærri sjónum
og fuglarnir em að renna sér þar
meðfram.
Þess vcgpia er erfitt að segja til
um hvaðan þessi er kominn. Varp-
staðir á Mýmnum em ekki langt
undan, 10-15 km í loftlínu, svo að
þetta gæti allt eins verið öm frá ein-
hveijum þeirra staða. Þó að full-
orðnir ernir haldi sig oftast á varp-
stöðvunum eða í grennd við þær, til
að koma í veg fyrir að aðrir nái þar
yfirráðum, sjást þeir gjarnan allt að
10-20 kílómetrum frá heimahögun-
um, og þetta er í raun innan þeirra
marka.
En síðan eru líka til fullorðnir
emir, sem eru óparaðir eða em ekki
búnir að helga sér land. Svo auð-
vitað gæti sá möguleiki verið fyrir
hendi að þessi öm hafi verið einn
slíkur, að gæla við Flyðrurnar,"
sagði Kristinn Haukur að lokum.
Krónan hefur lækkað
um 9% frá áramótum
Gengisvísitala íslensku krónunnar frá áramótum
Vísitalan mælir virði erlendra gjaldmiðla gagnvart íslensku krónunni.
120,00-r- Hækkandi vísitala sýnir því lækkandi gengi krónunnar.
110,00
109,00
108,00
107,00
106,00
105,00
Lækkunin stuðl-
ar að aukinni
verðbólgu, segir
forstjóri Þjóð-
hagsstofnunar
GENGI íslensku krónunnar náði
sögulegu lágmarki í gær þegar
gengisvísitala krónunnar fór í
fyrsta sinn yfír 120 stig á milli-
bankamarkaði, skömmu eftir
skráningu Seðlabankans um morg-
uninn. Vísitalan mælir virði er-
lendra gjaldmiðla gagnvart ís-
lensku krónunni. Við lokun banka í
gær stóð gengisvísitalan í 120,34
stigum en var 119,81 þegar við-
skipti hófust í gærmorgun.
Frá áramótum hefur gengi
krónunnar lækkað um 9%. Lækk-
un krónunnar í gær varð eftir
frekar lítil viðskipti. Nokkuð hefur
dregið úr viðskiptum á millibanka-
markaði undanfarna tvo mánuði.
Meðalvelta á dag á þessu ári eru
tæpir 3 milljarðar en meðalvelta á
dag í október og nóvember um 2,3
milljarðar króna.
Forstjóri Þjóðhagsstofnunar
segir gengislækkunina treysta
stöðu útflutningsfyrirtækja og
leiða af sér hagstæðari viðskipta-
jöfnuð en ella. Að sama skapi hafi
lækkunin neikvæð áhrif á verðlag
hér á landi og afkomu innflutn-
ingsfyrirtækja. Að sögn Þórðar
stuðlar þessi gengisþróun að auk-
inni verðbólgu, að öðru leyti sé um
aðlögun að breyttum skilyrðum í
efnahagslífinu.
Eftirspurn meiri
en framboð
Birgir ísleifur Gunnarsson
seðlabankastjóri sagði í samtali við
Morgunblaðið að engar ákvarðanir
lægju fyrir um inngrip bankans í
gengisþróunina. Fylgst væri með
stöðu mála frá degi til dags og
sagði hann enga ástæðu fyrir
bankann að örvænta að svo
stöddu.
„Undanfarnar vikur hefur meiri
eftirspurn verið eftir gjaldeyri á
markaðnum en framboð. Verðið
ræðst af gjaldeyrismarkaðnum og
þegar slík staða er uppi myndast
þrýstingur á gengið, sem við höf-
um verið að upplifa undanfarnar
vikur. Við gerðum tilraun til að
sporna á móti með vaxtahækkun
um síðustu mánaðamót, sem hefur
vafalaust haft eitthvað að segja.
Bæði styrkti hún gengið tíma-
bundið og hefur vafalaust haldið
aftur af þessari þróun. Við vitum
að þetta er sá árstími þar sem út-
streymi gjaldeyris er meira en
innstreymi. Það kann að skýra
lækkunina að einhverju leyti.
Að öðru leyti skýrist þetta af
hinu undirliggjandi efnahags-
ástandi. Viðskiptahallinn er mikill
og ljóst að hann hefur til langs
tíma áhrif á gengi krónunnar. Ut-
streymi gjaldeyris er mikið vegna
fjárfestinga erlendis. Menn eru að
kaupa mikið af bæði hlutabréfum
og skuldabréfum. Þegar þetta
leggst allt saman á eitt þá er þetta
útkoman sem við erum að horfa
upp á,“ sagði Birgir ísleifur.
Stefna Seðlabankans, eftir að
gjaldeyrisviðskipti hófust á sínum
tíma, hefur verið sú að takmarka
hreyfingar vísitölunnar við 115
stig og að hún hafi ekki meira en
9% frá því miðgildi. Gengið má því
ekki lækka meira en sem nemur
125 stigum vísitölunnar.
„Við höfum því mikið borð fyrir
báru ennþá,“ sagði Birgir ísleifur
og minnti á að í hina áttina hafi
krónan hækkað um 6% frá mið-
gengi, eða í 108 stig, en vísitalan
var á því bili sl. vor.
Seðlabankinn hefur þrisvar grip-
ið til vaxtahækkunar á árinu til að
styrkja gengi krónunnar. Eins og
sést á meðfylgjandi línuriti varð
töluverð styrking á krónunni með
vaxtahækkun um 0,3% um miðjan
febrúar sl. Áhrif vaxtahækkunar
um 0,5% í júní voru ekki eins mikil
á gengi krónunnar, eða gengis-
hækkun upp á um 1% og svipuð
hækkun átti sér stað um síðustu
mánaðamót með þriðju vaxta-
hækkun bankans, þá upp á 0,8%.
Óhagstæð áhrif
á verðlagið
Þórður Friðjónsson, forstjóri
Þjóðhagsstofnunar, sagði við
Morgunblaðið að áhrif lækkunar
krónunnar væru hagstæð á stöðu
útflutnings- og samkeppnisgreina,
og einnig á stöðu þjóðarbúsins,
þ.e. viðskiptajöfnuðinn.
„Það sem er óhagstætt eru
áhrifin á verðlagið. Lækkun krón-
unnar ýtir undir verðhækkanir og
stuðlar að meiri verðbólgu en ann-
ars hefði orðið,“ sagði Þórður.
Aðspurður sagði hann erfitt að
meta hversu áhrif gengislækkunar
á verðbólgu gætu orðið mikil í pró-
sentum talið. Margir þættir hefðu
þar áhrif. Lækkunin væri háð því
að víxlgangur gengis, launa og
verðlags færi ekki af stað.
„í framvindu efnahagsmála og
efnahagsstærðunum mátti sjá að
gengi krónunnar, sem var hæst í
vor, hefði ekki staðist til lengdar.
Það stefndi í of mikinn viðskipta-
halla og í framhaldinu bárust
óhagstæð tíðindi úr efnahagslífinu
eins og minnkun kvótans og hækk-
andi olíuverð. Allt veikti þetta
raunskilyrði þjóðarbúsins og í
framhaldinu var óhjákvæmilegt að
gengið léti undan síga,“ sagði
Þórður.
Hvort vænta megi frekari lækk-
unar krónunnar sagðist Þórður
ekki sjá rök fyrir því, nema þá ef
þensla færðist í aukana á ný. Ekki
væri ástæða til að hafa stórar
áhyggjur. Frekar mætti líta á
gengislækkunina sem aðlögun að
breyttum skilyrðum í þjóðarbúinu.
Eldsneyti gæti liækkað um
næstu mánaðamót
Gengislækkun krónunnar hefur
þýtt hækkun gjaldmiðla helstu við-
skiptalanda okkar. Þannig hefur
dollarinn hækkað um 20% undan-
farna tólf mánuði og síðastliðinn
mánuð nemur hækkunin um 3%-
Þetta hefur töluverð áhrif á inn-
flutningsfyrirtæki og olíufélögin
eru þeirra á meðal.
Geir Magnússon, forstjóri Olíu-
félagsins, sagði við Morgunblaðið
að stöðug hækkun á dollar hefði
neikvæð áhrif á fyrirtækið og útlit
væri fyrir ívið meira gengistap á
árinu en reiknað hafði verið með.
Á sama tíma hækkaði olíuverð á
heimsmarkaði og sagði Geir líkur
á olíuverðslækkun um næstu mán-
aðamót hafa dofnað, eins og félag-
ið hefði gert sér vonir um í byrjun
mánaðarins, þegar olíuverð lækk-
aði um tíma. Síðan hefði verðið
tekið að hækka, einkum í síðustu
viku þegar tonn af bensíni hækk-
aði um 16 dollara á Rotterdam-
markaði á einum degi.
Geir sagði að ef þróunin héldi
svona áfram, að ekki væri hægt að
horfa á þróun dollars og olíu án
þess að sjá hækkun, stefndi allt í
verðhækkanir á eldsneyti um
næstu mánaðamót.
Þjónusta númer eitt!
Til sölu MMC L-200 D-cab 4x4 2500
diesel turbo, nýskráður 4.11.1999,
ekinn 22 þ. km, breytlur 33 tommu,
brettakantar, álfelgur, hús á palli, pall-
ur klæddur, krómuð kastaragrind, pia
kastarar. Ásett verð 2.690.000 Ath!
Skipti á ódýrarí.
Nánari uppl. hjá Bílaþingi
Heklu, sími 569 5500
Opnunartimar: Mánud. - föstud. kl. 10-18
laugardagar kl. 10-14
BÍLAÞINGÍEKLU
Laugavegi 174,105 Reykjavfk, sími 569 5500
vmw.bilathing.ls * www.bilathing.is • www.bilathing.is
Hópur fólks veitt-
ist að lögreglu
HÓPUR fólks veittist að lögreglu-
mönnum í miðbæ Reykjavíkur
aðfaranótt sunnudags og þurftu
lögreglumennimir að beita varnar-
úða (mace-úða). Múgurinn hefti
m.a. för lögreglubíla og gerði til-
raun til að losa fimm unga menn
sem lögreglan hafði handtekið.
Lögreglumenn sem voru í lög-
reglubifreið í miðbænum fengu til-
kynningu um kl. 4 um nóttina um
að ráðist hefði verið að manni á
Ingólfstorgi. Fjórir lögreglumenn
fóru á staðinn til að stöðva slags-
málin. Þegar þeir komu á staðinn
höfðu tveir ungir menn þann þriðja
undir. Lögreglumennirnir komu
honum til aðstoðar og handtóku
þann sem mest hafði sig í frammi.
Þegar hinn handtekni var færður í
lögreglubifreið gerðu nokkrir til-
raun til að frelsa manninn úr hönd-
um lögreglu.
Aukinn fjöldi lögreglumanna var
kallaður til og voru fjórir til viðbót-
ar handteknir. Fíkniefni og tæki til
fíkniefnaneyslu fundust á einum
hinna handteknu.
Lögreglan notaði
varnarúðann
Að sögn lögreglunnar í Reykja-
vík voru alls þrjár lögreglubifreiðar
á staðnum með um 8-10 lögreglu-
mönnum eftir að liðsauki barst.
Múgurinn reyndi að hefta för lög-
reglubifreiðanna af vettvangi og
reif í hurðir þeirra í þeirri von að
frelsa hina handteknu. Þá var bjór-
flöskum kastað í átt að lögreglu-
mönnum. Lögreglan notaði varnar-
úðann m.a. til að ryðja bflunum
braut. Að sögn varðstjóra lög-
reglunnar hefði verið ástæða til að
handtaka enn fleiri. Aðstæður
hefðu hinsvegar verið þannig að
það þótti óráðlegt. Nokkrar
skemmdir urðu á lögreglubifreiðun-
um en þó óverulegar.
Karl Steinar Valsson aðstoðaryf-
irlögregluþjónn segir slíka atburði
sjaldgæfa en þeir hendi þó af og til.
Það sé alvarlegt mál þegar borgar-
ar reyni að hindra lögregluna við
skyldustörf. Karl segir ástandið í
miðbænum hafa batnað mjög síð-
ustu 114-2 ár.