Morgunblaðið - 21.11.2000, Page 53

MORGUNBLAÐIÐ
__________________________ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 2000 53
UMRÆÐAN
Falinn kennaraskort-
ur í Hafnarfírði
„ Að pissa í
skóinn sinn“
Ása Björk Guðni
Snorradóttir Kjartansson
FRAM hefur kom-
ið að Hafnarfjörður
státar af góðum ár-
angri í ráðningum á
kennurum. Nefnt
hefur verið að hlut-
fall leiðbeinenda sé
3% í skólum Hafnar-
fjarðar á móti 10% í
skólum Reykjavíkur.
Vissulega getur þetta
verið rétt og ekki
ástæða til að rengja
þessar tölur. Hins
vegar væri gott að
skoða hvers vegna
skólar í Hafnarfirði
þurfa ekki eins mikið
að glíma við kennara-
skort og reykvískir skólar.
Ekki getur ástæðan verið sú að
sá viðbótarsamningur sem kennar-
ar gerðu við bæjaryfirvöld sé svo
góður. Síður en svo, hann er einn
sá lakasti á landinu ef ekki sá lak-
asti. Nei ástæðan er sú að þeir
kennarar sem starfa í skólum
Hafnarfjarðar taka á sig ómælda
yfirvinnu til þess að fylla þau
skörð sem aðrir kennarar hafa
skilið eftir sig þegar þeir hafa
horfið frá störfum.
I Hafnarfirði eru starfandi
u.þ.b. 220 kennarar og til glöggv-
unar fyrir lesandann er kennslu-
þáttur einnar stöðu skilgreindur
sem 28 kennslustundir á viku.
Kennari sem vinnur 28 kennslu-
stundir á að skila í undirbúningi
kennslustunda, samstarfs- og
kennarafundum, prófagerð og úr-
vinnslu þeirra o.fl. alls 45:46 klst. í
vikulegri vinnuskyldu.
Af þessum u.þ.b. 220 kennurum
kenna rúmlega eitt hundrað þeirra
meira en heila stöðu, þ.e. allt að 39
kennslustundir á viku og hafa jafn-
vel umsjón með tveimur bekkjum.
Því til viðbótar eru 10 kennarar
með yfir 40 kennslustundir á sinni
stundaskrá. Það er óþarfi að
benda lesendum á hve vinnutíminn
margfaldast þegar málum er svo
háttað sem hér er lýst.
Það má fela margan vandann
með tölfræði en sá leikur sem
stundaður er í Hafnarfirði er bæj-
aryfirvöldum til skammar. Það að
svo hátt hlutfall kennara í einu
sveitarfélagi beri uppi skólastarfið
er líklega ekki einsdæmi á íslandi.
Kennarar eru skikkaðir til að
kenna meira en þeir geta og vilja.
Launin hækka jú með yfirvinnunni
og það er hagur sveitarfélaganna
að nefna einhverja nógu háa með-
altalstölu í launum kennara. Þessi
tala fæst með því að setja kennara
í ánauð sem þessa, þ.e. að skikka
þá til óhóflegrar vinnu, „ef þeir
vilja á annað borð halda stöðu
sinni“. Vissulega eru margir kenn-
arar sem sækjast eftir yfirvinnu til
Kennarar
Það má fela margan
vandann með tölfræði,
segja Ása Björk
Snorradóttir og Guðni
Kjartansson, en sá
leikur sem stundaður
er í Hafnarfirði er
bæjaryfirvöldum til
skammar.
að vega upp léleg laun en eftir því
sem fleiri skólar eru einsetnir
þeim mun minni möguleiki er til
þess að hækka launin fyrir þá sem
það vilja. Það sem hér um ræðir er
annað mál, markvisst er verið að
fela kennaraskort í Hafnarfirði.
Fyrir síðustu sveitarstjórnar-
kosningar voru þeir flokkar sem
börðust um atkvæði okkar hinna
almennu kjósenda hér í Hafnar-
firði með það sem eitt af sínum
meginstefnumálum að gera vel við
skólana, bæði innra starf og þann
þátt sem snýr að steypu. Efndirn-
ar eru, eins og vænta má, litlar
sem engar. „Skólabærinn Hafnar-
fjörður“ var slagorð sem margir
kjósendur gleyptu en þetta slag-
orð, eins og svo mörg önnur, bíður
næstu kosninga.
Höfundar eru grunnskólakennarar í
Hafnarfirði og í stjóm FGH, Félagi
grunnskólakennara í Hafnarfirði.
Hvað halda lögreglu-
menn lengi út ?
SÍÐUSTU daga hafa
landsmenn tekið eftir
auglýsingum frá Lands-
sambandi lögreglu-
manna sem birst hafa á
síðum Morgunblaðsins
og í sjónvarpi. Auglýs-
ingar þessar hafa vakið
mikla athygli og orðið
til þess að skapa um-
ræðu um margvísleg
störf og launakjör lög-
reglumanna almennt. I
auglýsingum er m.a.
vikið að starfslokamál-
um lögreglumanna en
eins og staðan er í dag
og fram kemur í auglýs-
ingum verða lögreglumenn að starfa
til sjötugs ef full lífeyrisréttindi eiga
að nást og er það einsdæmi hvað lög-
reglumenn varðar í vestrænum heimi
a.m.k. Islenskum lögreglumönnum
finnst þetta ótækt með öllu, að þeir
verði að standa í eldlínunni þetta
lengi, misjafnlega vel á sig komnir,
fást við oft á tíðum mjög erfið og
krefjandi verkefni þar sem bæði
reynir á sál og líkama.
Þetta kemur glöggt fram í einni
sjónvarpsauglýsingunni þar sem lög-
reglumenn hafa verið kallaðir til
vegna heimilisofbeldis sem leiðir til
þess að heimilið er leyst upp, einstakl-
ingar aðskildir og inn í þessa atburð-
arás blandast oftar en ekki böm sem
standa aðgerðarlaus hjá, stjörf af ótta
og angist, geta ekkert aðhafst nema
vonað það besta, eru í raun fangar að-
stæðna inni á sínu eigin heimili og
vitni að atburðum sem fylgja þeim ef
til vill íyrir lífstíð með ófyrirsjáanleg-
um afleiðingum. Þetta er umhverfi
sem lögreglumenn þekkja mæta vel
úr daglegu starfi. Um er að ræða
mjög erfiðar aðstæður þar sem reynir
verulega á þá einstakl-
inga er í slíkum verk-
efnum lenda, verkefni
sem því miður eru of al-
geng. Lögreglumaður
sem búinn er að vera
lengi í starfi og kominn
á endasprett síns starfs-
ferils í þjónustu ríkis við
þegna þessa lands á
ekki að þurfa að ganga í
gegnum slíkar hremm-
ingar, hann er væntan-
lega búinn að upplifa
margt misjafnt á starf-
sævinni sem lögreglu-
maður, eitthvað sem
óneitanlega fylgir starfi
lögreglumannsins og spuming hvort
réttlætanlegt sé að senda siíkan ein-
stakling í útköll þar sem verulega
reynir á andlegan- og líkamlegan
styrk. Eg segi nei, eðlilegt er því að
spurt sé; „hvað heldur hann lengi út
?“
Færa má rök fyrir því að lögreglu-
menn lifa 5 til 7 árum skemur en al-
mennt gerist og má ætla að vakta-
vinna, óregluleg vinna oft á tíðum,
álag og streita af ýmsum toga ráði þar
miklu. Það er krafa Landssambands
lögreglumanna að lögreglumenn
hætti störfum í þjónustu ríkisins með
full lífeyrisréttindi þegar 60 ára aldri
er náð eins og tíðkast víðast hvar í
nágrannalöndunum. Þetta er ekki
einungis réttlætismál þeirra sem
vinna við löggæslu heldur einnig
þeirra sem þurfa á þjónustu lög-
reglunnar að halda sem er almenn-
ingur þessa lands. í þessari umræðu
gleymast oft á tíðum þeir lögreglu-
menn sem vinna á landsbyggðinni við
svo mjög misjafnar aðstæður. Dæmi
eru um staði hérlendis þar sem lög-
regluliðin eru mjög fámenn, allt niður
í einn lögreglumann. Þessir lögreglu-
menn vinna oftar en ekki langan
vinnudag við misjafnar starfsaðstæð-
ur og eru að auki með það sem er kall-
að bakvakt, sími lögreglunnar er
stilltur heim til lögreglumannsins eft-
Kjör
Færa má rök fyrir því,
segir Gils Jóhannsson,
að lögreglumenn lifí 5
til 7 árum skemur en
almennt gerist.
ir að reglubundinni vakt er lokið, þar
sem búast má við útköllum ýmiss
konar sem bitnar oftar en ekki á öll-
um heimilismeðlimum lögreglu-
mannsins, þegar síminn hringir t.d.
að nóttu til og aðstoðar lögreglu er
óskað. Þar sem slík bakvaktakerfi
eru, sem er mjög víða, hefur það
færst í vöxt að leitað sé til lögreglunn-
ar á öllum tímum sólarhringsins og
skapast það m.a. af almennri eign
fólks á farsímum. Flestir gera sér
ekki grein fyrir að á landsbyggðinni
eru ekki sólarhringsvaktir hjá lög-
reglunni nema í stærri kaupstöðum.
Oftar en ekki eru lögreglustöðvamar
sem ekki eru með sólarhringsvaktir
mannlausar og lokaðar þegar lög-
reglumenn sinna störfum úti og á
nóttunni sem ekki á að þekkjast. Sími
lögreglunnar er því stilltur út á eftir
lögreglumönnunum til að tryggja
svörun.
Lögreglumenn sem vinna við að-
stæður sem þessar eða hveijar aðrar
eiga að mínu mati alls ekki að vinna til
sjötugs til að komast á fullan lífeyri.
Gils Jóhannsson
AD undanförnu
hafa menn verið að
lofa góðærið en jafn-
framt varað okkur við
afleiðingum þenslunn-
ar. Almenningur siglir
eins og brimbretta-
maður á toppi hag-
sveiflunnar. Brotlend-
ing, gjaldþrot eða
alvara lífsins er víðs-
fjarri. Þjóðin er svo
upptekin í neyslu
smjörsins sem drýpur
af hverju strái að hún
gefur hinum minnsta
bróður sínum engan
gaum. Þetta ástand er
kjörið fyrir yfirvöld til
að innleiða „saklausar" kerfis-
breytingar án þess að framkalla
fjaðrafok.
Heilbrigðisráðherra Ingibjörg
Pálmadóttir áformar breytingar.
Ráðherra ætlar að láta sykursjúka
borga fyrir insúlín. Er ráðherra
búin að tapa allri heilbrigðri skyn-
semi? Hvað ræður svona vitleysu?
Aformin eru að danskri fyrirmynd.
Við erum hætt að apa eftir Svíum
en erum nú að snúa okkur að Dön-
um. Það er ekki við öðru að búast
úr röðum framsóknarmanna. Þessi
ráðstöfun ein og sér er eins og að
pissa í skóinn. Okkur hlýnar rétt á
meðan en kuldinn sækir svo enn
hraðar að.
Eg hef lifað og hrærst í návist
sykursjúkra. Sykursýki er sjúk-
dómur sem hægt er að lifa „eðli-
legu“ lífi með ef gætt er að heils-
unni. Almenningi til upplýsingar þá
skiptist sjúkdómurinn í tvær mis-
munandi tegundir. Tegund I er
insúlínháð og tegund II er svo köll-
uð öldrunar- eða fullorðinssykur-
Bakvaktir og útköll eru mjög sh'tandi
og m.a. til þess eins fallnar að stytta
lífaldurinn að mínu mati. Það hefur
einnig verið skoðun mín um nokkurt
skeið að tími þessara litlu lögregluhða
er hðinn, er bam síns tíma. Eg tel
brýnt að sameina mörg smærri lög-
regluhðin, ef til vill við lögreglulið
sem til eru fyrir og eru stærri hvað
fjölda lögreglumanna varðar. Þetta
myndi leiða til þess að betri nýting
yrði á þeim mannafla og tækjakosti
sem lögreglan hefur yfir að ráða.
Framhaldsrannsóknarvinna ýmiss
konai- hefur verið ört vaxandi þáttur í
starfi lögreglunnar síðari ár sem
gerir það aftur að verkum að lög-
reglumenn sem vinna við slíkar
rannsóknir á fámennari stöðum eru
ekki úti við eftirlitsstörf á meðan,
sýnileg löggæsla dregst saman, þvert
á kröfu almennings í landinu. Við
stærri lögregluliðin eru starfandi
rannsóknardeildir en sameining sem
þessi myndi efla slíkar deildir, að
mínu mati á sama tíma og þeir sem
sinna almennri löggæslu gætu
einbeitt sér að löggæslumálum innan
umdæmis enn frekar. Sýnileg
löggæsla myndi aukast. Samgöngur
eru með þeim hætti í dag að auðvelt
ætti að vera koma á sameiningu sem
þessari mjög víða, a.m.k. hér á Suður-
landi þar sem ég þekki hvað best til.
Það er mín skoðun að þetta myndi
leiða til betri þjónustu við íbúana og
þá sem þurfa á þjónustu lögreglunnar
að halda. Stjómsýsluumdæmin eru
með nútímatækni og -þjónustu orðin
úrelt eins og þau eru í dag, með því að
fækka þeim og stækka verulega má
spara umtalsverða fjármuni. Um-
dæmi og mörk ýmiss konar eru á und-
anhaldi, atvinnusvæðin orðin stærri,
sveitarfélögin sameinast og kjör-
dæmin hafa stækkað. Lögreglan
verður að fylgja nútímaframþróun
þjóðfélagsins hvað þetta varðar sem
og í öðru. Ég get vel séð fyrir mér að
einn lögreglustjóri verði t.d. hér á
Suðurlandi.
Höfundur er lögreglu varðstjóri l
Rangárvallasýslu og varaformaður
Landssambands lögreglumanna.
sýki. Mun fleiri eru
með tegund II en teg-
und I. Sykursjúkir
með tegund I þurfa að
sprauta sig með insúl-
íni til að lifa.
Börn og unglingar
fá tegund I
Ég á átján ára ungl-
ing sem fékk syfp'j
ursýki fimm ára. Gerir
ráðherra sér grein
fyrir, að með þessu er
verið að stytta lífslík-
ur barnsins míns?
Einhverjir þúsund-
kallar virðast skipta
litlu máli í huga ráð-
herra. Væntanlega er þetta skoðað
sem tölur í stærri heild. Ungling-
urinn minn er að verða sjálfstæðari
Sykursýki
*
Eg legg til að ráðherra
dusti rykið af skýrsl-
unni, segir Jónma
Guðrún Jónsdóttir,
og nýti upplýsingarnar
til úrbóta fremur
en að rífa niður
árangurinn.
með hverjum deginum sem líður.
Hann tekur sjálfstæðar ákvarðai/o-
um í hvað hann „eyðir“ peningun-
um sínum. Viljum við að ungling-
urinn minn láti sig fremur vanta
insúlín en bensín á bílinn? Kannski
skiptir það ríkiskassann engu, þeir
fá sitt út úr bensíninu.
Hvað gerist þegar líkami ungl-
ingsins míns verður bensínlaus af
völdum insúlínskorts? Aukaverk-
anir af völdum sjúkdómsins fara að
láta á sér kræla. Hjarta- og æða-
sjúkdómar, nýrnabilun, blinda og
aflimanir. Þegar þessar aukaverk-
anir stinga sér niður kosta þær
hver og ein þjóðfélagið milljónir.
Er það ætlun ráðherra að leggja
þennan skatt á framtíðina?
I ráðuneytinu er til skýrsla sertö
heirir Sykursýki á íslandi en ég er
einn höfunda hennar. Þar kemur
fram mun minni tíðni aukaverkana
á Islandi en t.d. hjá hinum Norður-
landaþjóðunum. Allar tölulegar
upplýsingar frá íslandi bera sem
gull af eiri í alþjóðlegum saman-
burði. Þessi árangur er afrakstur
virkrar heilsugæslu. Ég legg til að
ráðherra dusti rykið af skýrslunni
og nýti upplýsingarnar til úrbóta
fremur en að rífa niður árangurinn
með einu pennastriki.
Samskipti mín við heilbrigðsráð-
herra, Ingibjörgu Pálmadóttur,
hafa verið ágæt. Við höfum getað
rætt málin af skynsemi og fundið
réttlátar lausnir. Fjárhagslegwr
ábati ríkissjóðs af áætluðum gjald-
tökum er dropi í hafið þegar borinn
er saman kostnaður af aukaverkun-
um. I þróunarlöndum er það enn
dauðadómur að fá sykursýki, það
er væntanlega ekki ætlun ráðherra
að færa okkur niður á sama plan.
Ég hvet ráðherra til að vera sjálf-
stæð. Höldum okkar ágæta kerfi og
sleppum erlendu fyrirmyndinni.
Ég skora á ráðherra að falla frá
þessum áformum.
Höfundur er viðskiptafræðingur og-i
fv. formaður Foreldrafélags
sykursjúkra bama ogfv. vara-
formaður Samtaka sykursjúkra.
www.mbl Lis

Jónína Guðrún
Jónsdóttir