Morgunblaðið - 23.11.2000, Side 12

12 FIMMTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ataksverkefni SAA gegn e-pillunotkun er í dag
Viðvörun um vaxandi
notkun e-pillunnar
SÁÁ STENDUR fyrir átaksverk-
efni í dag sem ber heitið „E-pillu-
dagurinn.“ Aðalverkefni átaksins
er að koma viðvörun til þjóðarinnar
vegna vaxandi neyslu ungmenna á
s.k. e-pillu, en neyslan hefur að
sögn Þórarins Tyrfmgssonar for-
stöðulæknis SÁÁ aftur færst í vöxt
á þessu ári og því síðasta eftir
nokkra lægð.
Þórarinn hefur ritað sérstakan
fræðslubækling um e-pilluna og
kemur bæklingurinn út í dag í til-
efni átaksins.
Bæklingnum er ætlað að upplýsa
almenning, m.a. unglinga, foreldra
og fagfólk í vímuefnavömum um
aðalatriði varðandi e-neyslu og
vandann sem er samfara henni,
vímuna, eitranir, varanleg áhrif og
dauðsföll.
„Fíkniefnaneysla á Islandi vex
jafnt og þétt og er unnt að tala um
faraldur í því samhengi. Þar er okk-
ur farið eins og öðrum þjóðum og
eigum við í jafnmiklum vandræðum
að stemma stigu við þróuninni eins
og aðrir,“ segir Sigurður Guð-
mundsson landlæknir í inngangi
bæklingsins. „Fíkniefnaneysla er
fyrst og fremst vandi ungs fólks.
Það eru vormenn Islands sem falla.
Allir þekkja hinn alvarlega samfé-
lagslega vanda sem af fíkniefna-
neyslu hlýst. Vandinn tengist ekki
einungis sjúklingnum sjálfum held-
ur fjölskyldu hans og vinum og er
nú svo komið að sennilega eru fáar
stórfjölskyldur á íslandi þar sem
ekki má finna dæmi um þennan
vanda. Grunur er á að ný ógn sem
þessu tengist sé að halda innreið
sína í íslenskt samfélag. Ýmislegt
bendir til að tengsl fíkniefnaneyslu
við sjálfsvíg ungs fólks fari vax-
andi,“ segir landlæknir einnig.
E-pillan „markaðssett“
sem hættulaus gleðigjafi
Fíkniefnaneysla hér hefur farið
stöðugt vaxandi undanfarinn ára-
tug og hafa um 500 einstaklingar
undir 25 ára aldri komið til með-
ferðar hjá SÁÁ það sem af er þessu
ári. Meira en helmingur þeirra hef-
ur að sögn Þórarins neytt e-pillunn-
ar og eru um 15% þeirra stómeyt-
endur.
E-pillan hefur frá upphafi tengst
menningarheimi og umhverfi ungs
fólks og var hún „markaðssett“ sem
hættulaus gleðigjafi við skemmt-
anahald. Þórarinn segir reyndina
hafa sýnt annað, þar sem fíkn, al-
varleg andleg og líkamleg vanda-
mál af völdum vímuefnisins og ein-
staka dauðsföll hafi orðið í kjölfar
neyslunnar.
„Því er mikið ánægjuefni að
fylgja fræðsluriti um e-töfluna úr
hlaði. í ritinu eru víðtækar upplýs-
ingar sem bæði höfða til lærðra og
leikra. Það mun vega þungt í bar-
áttu gegn fíkniefnum hér á landi.
Sú barátta er eitt af aðalforgangs-
verkefnum íslensks samfélags nú,“
segir Þórarinn í vefriti SÁA.
Efnið barst til íslands um 1995
og síðan þá hefur mikill fjöldi ís-
lenskra unglinga notað efnið, oft
unglingar sem búa við góðar félags-
legar aðstæður og menntun og
prófa e-pilluna í n.k. almennri til-
raunaneyslu sem svo hefur verið
nefnd.
„Frá 1995 hefur e-pilla verið
stöðugt á vímuefnamarkaði hér og
á Sjúkrahúsið Vog koma 200-300
einstaklingar á hverju ári sem hafa
notað efnið á síðustu tveimur árum.
Um 80-110 þeirra eru 19 ára eða
yngri. Fæstir þeirra eru reglulegir
neytendur. Almenn neysla á e-pillu
virtist aukast nokkuð 1999 því þá
kváðust 310 hafa notað efnið og 26
greindust stómeytendur. Reglu-
legir neytendur sem komið hafa á
Sjúkrahúsið Vog hafa því undan-
farin þrjú ár verið um 20 á hverju
ári eða rúmlega 1%. Aðalvímu-
efnavandi þeirra er nær alltaf ann-
ar en helsæluvandi, flestir eru
amfetamín- eða kannabisfíklar.
Meðal þeirra eru langvarandi ein-
kenni um kvíða, þunglyndi og of-
sóknarhugmyndir mjög algeng,“
segir í fræðslubæklingnum.
„Það er kominn tími til að þjóðin
sameinist um að reka þennan vá-
gest af höndum sér og íslensk ung-
menni vakni til meðvitundar um að
það sem í þeirra hópi kann að vera
talinn saklaus leikur er í rauninni
dauðans alvara," segir Þórarinn
Tyrfingsson og hvetur almenning
til að taka þátt í átaksverkefninu.
Stjarnan
hættir út-
sendingum
NORÐURLJÓS hf. stöðvuðu á
mánudaginn útsendingar útvarps-
stöðvarinnar Stjömunnar FM 102,2,
en stöðin er ein af átta stöðvum fyr-
irtæksins og lék eldri dægurtónlist.
Halldóra Ingimarsdóttir, verkefnis-
stjóri útvarpssviðs Norðurljósa,
sagði að einnig væri fyrirhugað að
stöðva tímabundið útsendingu á
Rokk FM 97,7 á næstu dögum. Hún
sagði að þetta væri gert vegna skipu-
lagsbreytinga innan útvarpssviðsins
en að ekki kæmi til uppsagna starfs-
manna vegna þessa.
Halldóra sagði að fyrirtækið
Norðurljós ræki átta útvarpsstöðv-
ar, þ.e. Bylgjuna, FM957, Radíó X,
Gullið, Létt, Mónó, Klassík og Sögu.
Hún sagði að Stjaman hefði að
mörgu leyti verið lík Gullinu og það
hefði átt þátt í þeirri ákvörðun að
leggja hana niður.
Halldóra sagði að engar frekari
skipulagsbreytingar væru framund-
an hjá útvarpssviði Norðurljósa.
Hún sagði að nokkuð væri um
breyttar áherslur í rekstri útvarps-
sviðs Norðurljósa og að t.d. hefði
mikil áhersla verið lögð Sögu FM
94,3 að undanförnu, sem væri stöð
sem aðeins léki íslenska tónlist. Hún
sagði að um jólin yrði stöðin kynnt
sérstaklega undir nafninu Jólasaga
og að þá yrðu einungis leikin íslensk
jólalög á stöðinni.
Kiwanisklúbburinn Hraunborg- gefur lögreglunni á Keflavíkurflugvelli fíkniefnahund
Morgunblaðið/Kristinn
Þeir Kári Gunnlaugsson, deildarstjóri fikniefnadeildar tollgæslunnar á Keflavíkurflugvelli, Jóhann Bene-
diktsson, sýslumaður á Keflavíkurflugvelli, og Þórður Þórðarson, rannsóknarlögreglumaður og hundaþjálfari,
heilsa hér upp á fíkniefnahundinn Bellu.
Styrkir forvarnir
gegn fíkniefnum
KIWANISKLÚBBURINN
Hraunborg í Hafnarfirði hefur
ákveðið að kaupa fíkniefnahund
fyrir embætti sýslumannsins á
Keflavíkurflugvelli og kosta fóðrun
hundsins í a.m.k. fjögur ár. Verð-
mæti gjafarinnar er um 1,5 milljón-
ir króna.
Konráð Jónsson, forseti klúbbs-
ins, vonast til þess að gjöfin verði
til þess að efla baráttuna gegn
fíkniefnum. Fíkniefnahundurinn
tekur til starfa á næsta ári. Fyrir
era tveir hundar á vegum tollgæsl-
unnar á Keflavíkurflugvelli og hafa
þeir verið mikið notaðir við komu
flugvéla til vallarins á undanförn-
um misserum. Hefur reynslan af
þeim verið mjög góð og margar
smygltilraunir verið upplýstar fyr-
ir tilstilli hundanna.
Jóhann Benediktsson, sýslumað-
ur á Keflavíkurflugvelli, segir
þessa gjöf koma í afar góðar þarfir.
Embættið hafi stefnt að því í vetur
að fjölga fíkniefnahundum en geti
nú notað fjármagnið til að styrkja
fíkniefnadeild embættisins á öðr-
um sviðum. „Þá erum við afskap-
lega ánægðir með að frjáls félaga-
samtök skuli styðja svona við bakið
á okkur í baráttunni við sölumenn
dauðans,“ segir Jóhann.
Tilefni gjafarinnar er það að
Kiwanisklúbburinn Hraunborg er
15 ára um þessar mundir.
100 þúsund krónur fyrir
hvert starfsár klúbbsins
„Klúbbfélagar mátu það þannig
að það væri við hæfi að leggja
100.000 fyrir hvert starfsár klúbbs-
ins í kaupin á hundinum," segir
Konráð. Hann minnir á að kjörorð
Kiwanishreyfingarinnar sé: „Börn-
in fyrst og fremst." Með kaupunum
á hundinum sé verið að styrkja for-
varnarstarf gegn fíkniefnum.
Lögreglan hefur notað upplýsingar úr GSM-símkerfínu við rannsókn sakamála
Hægt að leiða líkum
að staðsetningu síma
UPPLÝSINGAR úr GSM-símakerf-
inu má nota til þess að staðsetja síma
og gögn úr kerfinu má nota til að
leiða líkum að því hvaðan síðast var
hringt úr símanum. Þá er hægt að
sjá hvenær og í hvern var hringt.
Lögreglan hefur nýtt sér upplýsing-
ar úr kerfinu við rannsókn sakamála.
Nýjasta dæmið er rannsóknin á
hvarfi og morði Einars Arnar Birgis-
sonar. Lögreglan þarf dómsúrskurð
til að fá þessar upplýsingar frá síma-
fyrirtækjunum.
Ekki sérlega
nákvæmar mælingar
Bergþór Halldórsson, fram-
kvæmdastjóri fjarskiptanets Lands-
símans segir að mögulegt sé að stað-
setja GSM-síma að því gefnu að
kveikt sé á símanum. Það krefjist
hins vegar talsverðrar fyrirhafnar
og verði æ erfiðara eftir því sem not-
endum í kerfinu fjölgar. Bergþór
segir að eitt sinn hafi sími rjúpna-
skyttu, sem hafði villst í Bláfjöllum,
verið miðaður út með nákvæmni upp
á nokkra tugi metra. í því tílviki var
kannað við hvaða sendi síminn hefði
verið í sambandi við og reiknað út
hve langt frá sendinum síminn var.
Síðan var slökkt á sendinum og
fylgst með hvaða sendi síminn leitaði
þá í. Þá hafi verið hægt að reikna út
fjarlægðina frá þeim sendi og þannig
tókst að miða símann út. „Þetta hafði
nú reyndar ekki mikið hagnýtt gildi
því lögreglan fann bíl mannsins á
sama tíma og við reiknuðum út stað-
setninguna," segir Bergþór en
rjúpnaskyttan hafði skilið símann
eftir í bifreið sinni. Bergþór segir að
þegar atvikið átti sér stað hafi not-
endur GSM-síma verið tiltölulega fá-
ir og þvi hægt um vik að slökkva á
einum sendi. Nú sé þetta meiri erfið-
leikum bundið og hætt sé við að kerf-
ið færi að einhverju leyti úr skorðum
ef slökkt yrði á einum sendanna.
Hann telur því GSM-kerfið illa fallið
til leitar að fólki.
Símtöl úr GSM-símum era skráð
hjá Landssímanum þar sem fyrir-
tækið þarf þær upplýsingar til að
gera símareikninga. Þar má sjá
hvert hringt er og hve langt símtalið
var. Ennfremur er skráð í gegnum
hvaða sendi símtalið fór en þannig
má leiða að því líkum hvaðan hringt
var. Bergþór segir slíkar upplýsing-
ar þó ekki sérlega nákvæmar. Það sé
reyndar hægt að áætla fjarlægðina
frá sendinum nokkuð vel. Hins vegar
sé ekki hægt að sjá hve langt frá
sendinum síminn var þegar hringt
var úr honum.
Bergþór segir að ekki sé hægt að
rekja ferðir handhafa GSM-síma eft-
ir á. Aðeins sé hægt að sjá við hvaða
sendi síminn er í sambandi á meðan
á samtali stendur. Bergþór segir að
á landinu öllu séu um 300 GSM-send-
ar á vegum Landssímans, þar af um
100 í Reykjavík.
Farsímar leita í
sterkasta sendinn
Þórólfur Árnason, forstjóri Tals,
segir að farsímakerfi byggist á því að
farsíminn sé ávallt í sambandi við
einhvem sendi. Ef notandi er á ferð-
inni þá leitast síminn við að vera í
sambandi við sterkasta sendinn.
Þetta er þó ekki einhlítt og merki frá
sendinum þarf að vera orðið nokkuð
veikt til að síminn skipti yfir á annan
sendi. Þórólfur segir að með því að
fylgjast með hvaða sendi síminn sé í
sambandi við megi þó fá vísbendingu
um ferðir handhafa GSM-síma.
Þetta sé þó aðeins hægt að gera í
rauntíma, þ.e. ekki er hægt að rekja
ferðir handhafa símans eftir á. Upp-
lýsingar um hvaða sendi síminn er
tengdur við era aðeins skráðar ef
símtal á sér stað. Jafnframt er skráð
á milli hvaða síma var hringt og hve
símatalið varði lengi. Þær upplýsing-
ar era nauðsynlegar til að hægt sé að
útbúa símreikning.