Morgunblaðið - 31.12.2000, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 2000 35
Morgunblaðið/RAX Morgunblaðið/Þorkell Þorkelsson
Sjálfboðaliðar vinna oft erfið og hættuleg störf við leit í siyóflóðum. Þurfandi í Eþíópíu njóta liðsinnis íslenskra sjálfboðaliða.
Boðorð
sjálfboðaliðans
„Því hungraður var ég, og þér
gáfuð mér að eta, þyrstur var
ég, og þér gáfuð mér að drekka,
gestur var ég, og þér hýstuð
mig, nakinn og þér klædduð
mig, sjúkur og þér vitjuðu mín,
í fangelsi var ég, og þér komuð
til mín. [...] Sannlega segi égyð-
ur, það allt, sem þér gjörðuð
einum minna minnstu bræðra,
það hafið þér gjört mér,“ segir
mannsonurinn þegar hann
kemur aftur í dýrð sinni.
(Matt. 25.31-46).
Hvað gefur
starfið?
Hvuð gefur það ungu fólk að
vera sjálfboðaliði?
„Hver einstaklingur upplifir
það sjálfsagt
mismunandi
hvað sjálfboðið
starf gefur hon-
um. Hins vegar
eru nokkur atriði
sem vega þungt samkvæmt
minni reynslu, bæði sem sjálf-
boðaliða á sínum tíma og í starfi
mínu með ungu fólki,“ svarar
Konráð Kristjánsson, deildar-
stjóri hjá ungmennahréyfingu
Rauða kross íslands sem er
félagsskapur ungs fólks 30 ára
og yngra sem vinnur að mann-
úðarmálum í sjálfboðavinnu.
„Ég vil nefna atriði eins og
félagsþroska, aðgengi að ýmiss
konar fræðslu, reynslu á mörg-
um sviðum, s.s. í uppbyggingu
verkefna, fundastjórn og út-
gáfu, auk þeirrar reynslu sem
sérhæfing hvers félags gefur.
Aukin hæfni í samskiptum við
fólk, góð tilfinning með það að
leiðarljósi að það starf sem
maður vinnur komi öðrum til
góðs, möguleikar á samskiptum
við jafnaldra víðs vegar um
heiminn leiða af sér betri skiln-
ing á högum þeirra sem búa á
öðrum menningarsvæðum,
aukinn tilgangur, þ.e. þegar
maður er sannfærður um að sá
málstaður sem félagið sem
maður leggur til krafta sína sé
góður.“ (Sjá nánar: www.red-
cross.is)
Hver er hugsjónin?
K F U M
Hver er hugsjón sjálfboðalið-
ans?
„Ég geri ráð fyrir að þú viljir
fá svar út frá
sjónarhóli
kristilegrar
Ysjalfboða-
liðahreyfing-
ar,“ svarar
Kjartan Jóns-
son kristniboði og fram-
kvæmdastjóri KFUM og K.
„Sjálfboðaliði í kristilegu
starfi sinnir þjónustu fyrst og
fremst:
a) Sem þakklæti til Guðs fyrir
trúna sem hann gefur og allt
sem trúin gefur honum, sem
er til dæmis fyrirgefning
syndanna, eilíft líf, kærleikur
Guðs og langlyndi við okkur,
tryggð hans, gleði sem trúin
gefur, friður, tilgangur með
lífinu, leiðbeining til góðs líf-
ernis (sem byggist m.a. á
boðorðunum 10) o.s.frv.
b) Löngun til að deila trúnni
með öðrum.“
Hugsjónin er því að aðrir
eignist líka hina kristnu trú
eins og sjálfboðaliðinn, að
mati Kjartans. „Þetta er í
mjög stuttu máli hugsjón
sjálfboðaliðans í kristilegum
leikmannahreyfingum sem
byggjast á stai-fi sjálfboða-
liða.“ (Sjá nánar: www.
kfum.is.)
að hrinda úr vör ári sjálfboðaliðans,
því að á árinu 2001 ætlum við að hylla
og hvetja áfram þær milljónir af
ósérhlífnum konum og körlum, ung-
um og gömlum, sem gefa af tíma sín-
um og orku til að bæta líf annarra og
þeirra eigin.“ Astrid hvatti stjóm-
völd um heim allan til að grípa tæki-
færið á Ari sjálfboðaliðans til að betr-
umbæta lagalegan, fjárhagslegan og
pólitískan grundvöll sjálfboðavinnu.
Alþjóðasambandið sjálft, sagði Ast-
rid, hyggst ganga á undan með góðu
fordæmi og efla meðal annars þjálfun
sjálfboðaliða. „Enda getum við ekki
lengur tekið sjálfboðaliðum sem
gefnum." Sharon Capeling-Alaldja,
hjá Sameinuðu þjóðunum, sagði
sjálfboðamennsku hafa fallið í skugg-
ann í nútímanum: „Sjálfboðaliðar eru
hinar þöglu hetjur heimsins.“ (heim-
ild: www.redcross.is)
Heimasíða SÞ á alþjóðaári
sjálfboðaliðans
Sameinuðu þjóðimar styðja sjálf-
boðaliða hvarvetna og hafa opnað í
tilefni ársins veglega heimasíðu:
http:/Avww.iyv.org, og er þar að finna
allar upplýsingar um væntanlegt al-
þjóðaár og þar geta sjálfboðaliða-
félög skráð sig. íslensku félögin sem
hafa þegar skráð sig em Rauði kross
íslands, Amnesty Intemational,
Æskulýðsráð ríkisins, Hitt húsið,
KFUM/KFUK og nefndir um ungt
fólk og íþróttir hjá menntamálaráðu-
neyti. Á heimasíðunni er einnig hægt
að fá merki ársins, hugmyndir að að-
gerðum, samband við sjálfboðaliða-
félög í öðram löndum, greinar og ým-
islegt annað gagnlegt.
Sjálfboðaliðinn hefur verið kallað-
ur hin þögla hetja eða hvunndags-
hetja. Ástæðan er m.a. sú að oft era
sjálfboðaliðastörf hættuleg og þau
krefjast hugrekkis. Sjálfboðaliðinn
kemur stundum að hörmulegum
slysum og einnig að látnu fólki. Hann
sér einnig hugraða og þjáð böm.
Hann vitjar sjúkra og gerir oft það
sem aðrir veigra sér við að gera.
Hann hefur hjartað sem gerir gæfu-
muninn í samfélaginu.
Slysavamafélgið Landsbjörg er
dæmi um öflugt íslenskt sjálfboða-
liðafélag, en allt rekstrarfé er fengið
með fjáröflunum eða með styrkjum. í
félaginu era 18.000 félagar sem hafa
starfsstöðvar allt í kringum ísland.
Stundum þurfa félagsmenn þess að
stofna lífi sínu í hættu til að bjarga
öðram mannslífum og stundum eru
einstaklingar sem koma að slysum
lengi að jafna sig, og jafna sig ef til
vill aldri.
. Hugsjóninumað
lina þjáningar
Umhyggjan, hjálparhöndin, viljinn
til að hjálpa án endurgjalds er ein-
kenni sjálfboðaliðans ásamt hug-
rekkinu. Starfið er hugsjón. Rauði
krossinn er slík hugsjón, hér er brot
af henni: Hugsjónagrundvöllur
Rauða krossins er fólginn í markmið-
unum sjö um mannúð, óhlutdrægni,
hlutleysi, sjálfstæði, sjálfboðna þjón-
ustu, einingu og alheimshreyfingu.
Sérhverjum starfsmanni og sjálf-
boðaliða Rauða krossins um heim all-
an ber að starfa samkvæmt grund-
vallarmarkmiðunum. Hjálpin er án
manngreinarálits, og löngunin að
koma í veg fyrir og létta þjáningar
fólks hvar sem það er statt. Tilgang-
urinn er að vemda líf og heilsu og
tryggja virðingu fyrir mannlegu lífi.
Einnig að vinna að gagnkvæmum
skilningi, vináttu, samstarfi og var-
anlegum friði meðal allra þjóða.
Hlutleysins er gætt í ófriði og aldrei
tekið þátt í deilum vegna stjómmála,
kynþátta, trúarbragða eða hug-
myndafræði. Félög hreyfingarinnar
verða ætíð að varðveita sjálfstæði sitt
svo þau geti starfað í samræmi við
grandvallarmarkmið hreyfingarinn-
ar.
Amnesty Intemational er einnig
hugsjón. Éélagið er alheimshreyfing
fólks, eins og Rauði krossinn og
Rauði hálfmáninn, sem berst fyrir
mannréttindum. Starfsemin er
byggð á vandlega unnum rannsókn-
um og mannréttindaviðmiðum sem
viðurkennd era í hinu alþjóðlega
samfélagi. Samtökin era óháð stjóm-
völdum hvar sem er, stjómmála-
stefnum, fjárhagslegum hagsmunum
og trúarbrögðum. Amnesty Inter-
national fær sjálfboðaliða til starfa -
fólk sem gefur tíma sinn og orku til
að sýna fómarlömbum mannrétt-
indabrota samstöðu. Félaga samtak-
anna og stuðningsmenn er að finna í
meira en 140 löndum. Þeir koma úr
öllum áttum mannlegs samfélags og
höfða ólíkar stjómmálalegar og trú-
arlegar skoðanir, en það brýnir
félagsmenn til að vilja vinna að því að
skapa heim þar sem allir njóta mann-
réttinda. (http://www.amnesty.is)
Félagsmenn í sjálfboðaliðafélög-
um bera umhyggju tyrir æskunni og
starfrækja símalínur þar sem ungt
fólk í vanda getur hringt og beðið um
stuðning (d: Vinalínan). Fólk sem er
einmana, fólk í vímuefnum. Fólk í
sorg. Fólk sem jafnvel íhugar sjálfs-
morð. Kristján Ingi Kristjánsson lög-
reglumaður sagði nýlega í samtali við
Morgunblaðið: „Ég get aldrei gleymt
þeim stundum þegar ég hef gerst
boðberi válegra tíðinda. Þetta era til-
finningaþrangin augnablik og hafa
fest fyrir lífstíð í minni mínu. Eftir
slíka vinnu hef ég oft verið örmagna.
Ég hef komið heim örþreyttur og lít-
ið lagt af mörkum fyrir fjölskyldu
mína. Dætur mínar hafa oft imdrast
og spurt mig: „Pabbi, af hveiju ertu
svona leiður?“ Ég get ekki svarað
þeim að ég hafi verið að vinna við
harmleik og mér stökkvi því ekki
bros á vör. Ég get engu svarað." (14/
12).
Og einmitt núna stendur yfir sókn
sjálfboðaliða gegn sjálfsvígum ungs
fólks. í Háskólabíó á föstudag tóku
svo tónlistarmenn sig saman og
héldu hljómleika til styrktar krabba-
meinssjúkum bömum.
Þannig er starf sjálfboðaliðans.
Orðabók Há-
skólans, lexis.is
sjálfboðabíll
sjálfboðafélag
sjálfboðaher
sjálfboðaherlið
sjálfboðakennari
sjálfboðalið
sjálfboðaliðabann
sjálfboðaliðastarf
sj álfboðaliðasveit
sjálfboðaliði
sjálfboðaliðsherfloti
sjálfboðaliðsherskip
sjálfboðaliðshjúkrunarkona
sjállboðaliðsstofnun
sjálfboðaliðssveit
sjálfboðaliðsveit
sjálfboðaliðsvinna
sjálfboðalýður
sjálfboðalögregla
sjálfboðasamtök
sjálfboðastarf
sjálfboðasveit
sjálfboðaverk
sjálfboðavinna
sjálfboði
■