Skírnir - 01.04.1914, Blaðsíða 26

J38
Unga fólkið og atvinnuvegir landsins.
kveður mest að þessum fyrirheitum um stuðning atvinnu-
•vega undir alþingiskosningar.
Eg felst fúslega á það, að miklu máli skiftir um af-
■skifti og aðgjörðir þingsins í atvinnumálum. Eg sé að
þingið getur að minsta kosti unnið hið mesta ógagn í þessa
átt. Eg efa það ekki, að það geti unnið mikið gagn ef
vel er haldið á, þó það sé vissulega miklu meiri vandi.
Hins vegar sýnist mér reynsla útlanda benda á það, að
mestu — langmestu máli skiftir dáð og dugur þjóðarinnar,
einstaklinganna sem reka hvers konar atvinnu. Alþingi
getur ekki verið og á að minstu leyti að vera húsbóndi og
forráðamaður fólksins i þessum efnum. Það má ef til vill
um það segja með Wilson forseta Bandaríkjanna: Free
men need no guardians (frjálsir menn þurfa ekki á fjár-
halds, eða forráða-mönnum að halda).
Hvað er það sem mest og bezt hefir skapað allar fram-
farir vorrar aldar, gjörbreytt heiminum á minna en einni
öld og hlaðið þjóðirnar gulli og gersemum? Eru það þing
og síjórnir landanna? Ekkert er fjær öllum sanni. Fá-
tækir og oft lítilsvirtir hugvitsmenn fundu gufuvélina, raf-
magnið, allar aðferðir, vélar og áhöld sem öll framförin
bygðist á, stjórnunum að þakkalausu. Framsýnir dugn-
aðarmenn hagnýttu sér síðan uppgötvanirnar, reistu verk-
smiðjur, bygðu skip, grófu námur, sköpuðu stóreflis
atvinnugreinar fyrir miljónir manna. og mótuðu »gull
rautt húsum fullum« úr skarpskygni fátæku hugvitsmann-
anna. Svo komu stjórnirnirnar eftir dúk og disk, lögðu
á hvers konar skatta, sem ekki að minsta leyti gengu í
óarðsaman herbúnað, og sópuðu vinnumönnum sem auð-
inn bjuggu til í herþjónustu. Þennan skerf lögðu þær
mestan til framfaranna!
Hvað hefir t. d. danska stjórnin gert til þess að skapa
atvinnuvegi handa unga fólkinu sem bæzt hefir við í land-
inu? Það hefir flest fengið atvinnu við iðnað og nýjar
verksmiðjur, sem dugnaðarmenn hafa komið á fót.
Stjórnin hefir svo hirt skattana. Húsmennirnir eru
fáir i samanburði við verksmiðjulýðinn. Er það al-