Fjölnir - 01.01.1843, Side 47

47
A'--Ti\-(rCrrrfH}'- - - ~ " 'B
\W/ n'ljV;'
\ «gi. I 'W
L t
magni túngls og sólar, ev kjemur frara á höfum þeím, er
hilja mikjinu hlut jarðar vorrar.
Setjum mi svo, ai>
L (Fig. 1 a) sé miftja
túngls, C miðja jarðar,
Z n N m {(verskurður
hennar, og deplabaugur-
inn utan um {u'ði vatnið,
sem hilur jörðina, {>á ev
[ Z sá staður á jörðu, scm
næstur er túnglinu, og N sá, sem fjærstur cr {>ví allra
staða á ifirboröi jarðarinnar ; sá, sem stendur á staðnum
Z, heíir túngliö ifir hvirfli sjer (í hvirfilstað, Zenith), enn
staðurinn N er hinumeígjin jarðar heínlínis firir fótum hans
(í iljastað, Nadir). Setjum ennfrcmur, að deplabogjinn AB
sje kabli úr liraut jarðarinnar kríngum sólina. jiótt nú
bæði Iíkamstærð og ju'ngd túnglsins sje harla litil að telja
á við sólina, og aðdráttarmagn þeírra að {>ví skapi, má
samt túnglið sjer mikjið á jörðu hjer, {>ví {>aö er 4 hundruð
sinnum nær oss enn sólin, og orkar {>ví að teígja jörðina
nokkuð úr leíð , svo miðja hennar C (Fig. J b) Iendir
ckkji rjett á brautinni A B, heldur á staðnum C'. Stað-
irnir Z C og N eru mislángt frá túnglinu L, og {>að er
lögmál {jíngdarinnar, að aðdráttarablið mínkar eptir sama
hlutfalli og fjarlægð hlutanna eíkst margfölduð með sjálfri
sjer, {>að er að skjilja: þegar vjer t. a. m. miindum oss,
að aðdráttarablið í eínhvurri tiltekjinni íjarlægð sje á við
1, og vjer tvöföldum fjarlægðina, þá er aðdráttarablið þar
ekkji j , hehlur að eins eður \ hluti; aptur ef vjer
þrefÖldum fjarlægðina, cr aðdráttaraldið eður j hluti;
ef vjer ferföldum fjarlægðina, er þab ^.4 eður hluti,
o. s. fr. Af þessu Ieíðir, að a'dráttarmagn túnglsins verður
mest á staðnum Z, og minnst á staðnum N, enn á n og
m verður það hjerumbil eíns og í miðju jarðarinnar C.
Yæri nú jörðin öll föst í sjer og samkjinja, mundi ekkji