Fjölnir - 01.01.1843, Blaðsíða 50

50
ef aðdráttarmagn jarftaririnar sjálfrar orkaði ckkji að halda
[icirn saman. Slauiigukast jiclta er almennt kallað m i ð -
flóttamagn, og er [iað mest á staðmun N, á C, n og m
er [rað minna og jafnmikjið á Jreim iillum, og á staðnum
Z er [>að minnst. Jrelta er gagnstætt [iví, sem vjer höfum
áður heírt um aðdráttarmagníð , Jiví mest er [>að á Z og
niiunst á IS. Slaungukastið lijitir Jrví sjómim við N, og
aðdráttarmagn sólarinnar liptir því eíunig við Z , svo ifir-
liorð Jress fær Jrá mind, sem sjá er á deplahríngnum Z'
n' N' m'; sú mind cr [iverskurður veraldarhafsius.
Sólllóðið kjemur alstaöar á jörðu um sama lcíti og
Jrar er hádcigji eður miönætti. jjjað er tvisvar í hvurjum
njánuöi, aö afstaða túngls frá sólu og jörðu er nærfelt beín
stefna, Jiaö er um ní og nið. Aðdráttarmagn sólar og
túngls verður Jiá samtaka, og af Jiví aukast straumar; enn
Jiegar túnglið er í Jrverstcfnu, togast á sól og máni, svo
sóKlóð verður um sama leíti sem túnglíjara, og svo á
hinn hógjinn túngiflóö um sama leíti og sólljara. Jiclla
má Jietur sjá á mind Jicirri, sem hjer er sett (Fig. 3).
Setjum svo, að S sje sólin, T jörðin
og L túnglið, og kvartilaskjipti Jrcss
við tölurnar 1, 2, 3 og 4; 1 merkjir
nítt túngl eður ní, 2 firsta kvartil, 3 fullt
túngl eður nið, og 4 seínasta kvartil.
Nú er auðsætt, að Jiegar túnglið er á
stööunum 1 og 3, gjörir Jrað flóð og
fjöru um sama leíti og sólin, enn gagn-
stætt henni, Jiegar Jrað er á stöðunum
2 og 4. Nú draga ennfremur túngl og
sól í sömu stefnu meö níu túngli, og
J)að er Jm eíngji furða, Jiótt flóð verði J)á mest; J)að
köllum vjer stórstraum; J)cgar túnglið er í J)verstefnum,
veröa minnst flóð, og er J)á kallaö smástreímt. Svo er
háttað , að háflóð kjcmur varla nokkurstaðar jafnskjótt og
túngl cr J)ar í hádeígjisstað, og munar J)að ojit mörgum