Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1903, Side 4

4
enda grjótbálksins grafið, þegar hann gróf í firstu (1890 eða 1891); enn
nokkrutn (nál. 4) árum síðar hafi hann neiðst til að gilda upp gröfina að
innan með grjóti og breikka hana litið eitt i því skini, og þá heldur
hann, að hann hafi komist firir austurenda bálksins, enn ekki firir vestur-
endann. Árni bóndi kom mjög vel firir sjónir, virtist vera skírleiksmað-
ur, skilríkur og minnugur.
Gröfturinn fór fram dagana 14.—17. ágúst.
Á staðnum fundum við heihlöðu, tæp 22 fet á lengd og tæp 17
fet á breidd (hvorttveggja utanmál) og vóru veggir hennar 3 '/2 fet á
breidd. Hún var með vanalegu torfþaki. Undir henni innan veggja var
gröf, og lá gólf hennar hjer um bil 6 fetum lægra enn ifirborð jarðvegsins
í kring, sem hlöðuveggirnir stóðu á. Frá gólfi hlöðunnar upp á brún
hlöðuveggjanna var hæðin 10 fet. Veggirnir vóru að innanverðu hlaðnir úr
tómu torfi, enn aftur á móti var hlöðugröfin gilt upp eða fóðruð innan
með grjóti víðast hvar, svo að ekki sást í beran jarðveginn nema á norð-
urhlið grafarinnar og norðurhluta austur- og vesturhliðar og í suðaustur-
horninu. Á þessurn stöðum, þar sem jarðvegurinn lá ber, mátti sjá, að
hlöðugröfin hafði verið grafin niður i gegnum lárjett lag af samanþjöpp-
uðum leir og sandi, og fundust í því viðarkolaagnir. Botn hlöðugrafar-
innar lá 2 fetum dípra enn þetta lag, og var auðsjeð, að það var gömul
gólfskán. Var hún 1—2 þumlungar á þikt. Rjett undir þessari skán
sást alstaðar í jarðveginum náttúrleg rák af svörtum eða móleitum sandi,
3— 3 þuml. á þikt, og undir henui annað lag af ljósgulum sandi, sömu-
leiðis alt að 5 eða 6 þuml. á þikt.*
Nú lá firir að komast firir það með greftri, hve langt gólfskán þessi
næði, og firir umgjörð hennar, ef nokkur væri.
Bóndinn hafði, sem áður er sagt, skírt svo frá, að grjótbálkur hefði
staðið í þessari gólfskán um þvera hlöðugröfina frá vestri til austurs, og
að í bálkinum hefðu staðið 4 steinar og ofan á þeim stór hellusteinn,
enn fremur að í hlóðunum milli þessara 4 steina undir hellunni hefði
fundist lítill íviðflatur kringlóttur bollasteinn.
Rannsóknin birjaði á því, að við leituðum að brotum stóru hellunn-
ar í hlöðuveggjunum að utanverðu; vóru þar neðst í veggjunum að utan
2—3 steinalög hvert ofan á öðru. Tókst okkur brátt að finna brotin
með hjálp bónda, því að brotin vóru auðkennileg að lit og allri gerð
steinsins.
Á mindunum (VII. blaði, 1. og 2. mind), sjest, að hellan hafði
verið brotin i 5 stóra parta, og auk þess höfðu einstaka flísir flaskast úr
1) Sbr. um lísing hlöðunnar mindablöðin hjer að aftan, VI. blaö og
VIII. blað, 1. mind.