Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1903, Page 47

47
f>að á hvern hátt sem ábúanda hagar. Hafa ábúendur fært sér þetta i
nyt; »goðahúsið« hefir til skams tíma verið geymslu-skemma, en nú er
það haft fyrir fjós. Hvað nú bæjarnafnið snertir, þá hafa munnmælin þar
án efa rétt fyrir sér, því í rekaskrá Skálholtsstaðar frá c. 1270 er hann
nefndur Hof. Og í Skarðsárannálum er hann nefndur á einum stað.
Segir frá skiptapa þar 1598. Eru þar tilfærð bæði nöfnin. Vert væri
að leggja drög fyrir, að »goðahúsið« yrði ekki rifið án þess, að grund-
völlurinn yrði um leið vandlega rannsakaður. «
34. rA Þorkötlustöðum í Grindavik var í vor (1902) bygð heyhlaða
i bæjarhúsaröðinni, og grafið fyrir henni nál. 3 al. djúpt í jörð. Þar
komu menn niður á merkilegar byggingarleifar. Kom fram grjótveggur
langsetis eftir gröfinni, þeim megin sem inn vissi í húsagarðinn. Neðst
stóð framundan þeim vegg svo sem 1/a al. breitt þrep, tæplega hnéhátt,
alveg siétt ofan, og svo vandað og óhaggað, að byggingarmenn létu það
standa og höfðu það fyrir undirstöðu undir bakvegg hlöðunnar Ofan á
þessu þrepi var stæðilegur grjótveggur, rúml. 1 al. á hæð, eða að þrepinu
meðtöldu um 2 al. á hæð. Langs með þessu þrepi, svo sem 2 al. frá
þvi, lá grjótbálkur eftir endilöngu, viðlíka hár og þrepið, eða vart það.
Hann var nál. 2 al. breiður og allur lagðnr flötum hraunhellnm ofan. A
þeim öllum var eldslitur. Var mér sýnt brot úr einni þeirra og var elds-
liturinn auðsær. Hinumegin bálksins, viðlika langt frá honum, sáust leif-
ar af framvegg. En auðséð var, að hann hafði einhverntíma áðnr verið
rifinn og mest alt grjótið úr honutn tekið burtu. Báðum megin við bálk-
inn var gólfskán, um 2. þml. á þykt. En ofan á henni var þykt lag af
svörtum sandi, sem líktist eldfjallaösku. Tveir byrkidrumbar láu í tóft-
inni, annar var brunninn utan, en ófúinn innan, nál. 6 þml. í þvermál;
hinn viðlíka digur, óbrunninn og með berki, en fúinn. Eigi var grafið
fyrir enda þrepsins eða bálksins; var gröfin þó vel 12 al. löng. Tóku
bæjarhúsin við að norðanverðu. En í suðnrenda grafarinnar tók við fjós-
flór; og var að sjá, sem fjósið hefði verið framhald sömu byggingarinnar.
Þetta virðast hafa verið leifar af fornutn eldaskdla. Þrepið ætlað til að
sitja á, en bálkurinn arinn, til að kinda langeld á, og er merkilegt, að
hann var upphleyptur. Eldfjallaaskan ofan á gólfskáninni bendir til þess,
að bærinn hafi lagzt í eyði um hríð og tóftirnar staðið opnar fyrir ösku-
falli. Má og vera, að hraunið, sem myndar Þorkötlustaðanes og runnið
hefir á báða vegu við túnið, sé yngra en bygging landsins, og verður
þetta þá auðskilið.
3b. Kapellulág heitir iægðardrag nokkurt upp með veginum sem
liggur frá Hrauni í Grindavík upp á hálsinn (Siglubergsháls). I draginu
er dálitil grjótrúst, nokkuð grasgróin, svo sem 3 al. í þvermál að ofan,
en fláir utan og virðist vera nokkuð hrunin. Naumast er hún yfir 1 al.
á hæð. Nafnið Kapellulág bendir til þess, að hér hafi verið kapella, án