Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1903, Síða 48

48
efa ætluð ferðamunnum til að gjöra þar bæn sína áður en þeir lögðu á
Krýsuvíkurhálsa, sem hafa verið álitnir hættulegir eftir að jarðeldar runnu
þar ofan. Rústin er raunar lítil til að vera kapellutóft. En hafi kapellan
verið af timbri og grunnur af grjóti undir, þá mundi rústin svara því, að
vera leifar af þeim grunni.
Einkennileg munnmælasaga hefir myndast um þessa rúst. Hún er
á þá leið: Þá er Tyrkir rændu í Grindavík (1627), flýði drengur einn
undan þeim, ííðandi á rauðri meri, og hleypti upp veg. Einn af Tyrkj-
um elti hann, og var svo fljótur á fæti, að hann náði honum í Kapellu-
lág. Þreif lwnn þá í tagl merarinnar. En hún sló báðum afturfótum
fyrir brjóst honum svo hart, að hann Iá dauður eftir. Var h.uin þar dysj-
aður, og á rústin að vera dys hans.
6. Krýsuvík hefir til forna staðið niðurundir sjó fyrir vestan end-
ann á Krýsuvíkurbergi. Nafnið Krýsuw'Æ bendir á það. Engum hefði
dottið í hug að kenna bæinn við vík. ef hann hefði fyrst verið settur þar
sem hann er nú. En þar sem hann stóð fyrst hefir þetta átt við og svo
hefir nafnið haldist er hann var fluttur. Hraunflóð það, sem á sinum
stað er nefnt Ogmundarhraun, hefir eyðilagt hinn forna bæ. Sjást þess
glögg merki. Þá er hraunflóðið ei komið ofan fyrir hálsana, breiðir það
sig um alt undirlendið vestur að Isólfsskála, sem nú er austasti bær í
Grindavik. Er þar hvergi auður blettur nerna að eins tveir hólmar aust-
antil í hrauninu. Heitir hinn vestri Obrennishólmi. Hann er kippkorn
frá sjó, austantil niðurundan múla þeirn í hálsunum, sem Núphlíð heitir.
Eystri hólminn heitir Húshólmi Hann er niður við sjó skamt fyrir vest-
an bergið. Er braunkvíslin fyrir austan hann tiltölulega mjó. En runnið
hefir hún frarn í sjó fyrir austan hann, og það hefir aðalflóðið einnig
gjört fyrir vestan hann, hafa svo runnið saman í fjörunni fyrir framan
hann, og sést sjávarkamburinn innanvið hraunið á nokkrum parti neðst í
hólmanum. Að ofanverðu er hólminn hærri. Þ.ar virðist hafa verið hæð,
sem hraunið hefir flotið fram á og klofnað um. Svo lækkar hann alt í
einu, en breikkar þó urn leið austur á við, en að vestan gengur hraunið
þar heldur inn í hann. Þar undan hraunjaðrinum kemur forn túngarður,
er liggur kringum allstórt svæði, en hverfur aftur í hraunið niðurfrá eigi
langt frá vesturenda sjávarkambsins, sem nú var getið. Annar garður
kemur undan hraunjaðrinum nokkru neðar en hinn og stefnir í suðaustur.
Hann beygist suður á við og gengur gegnurn hinn fyrra garð skamt fyr-
ir ofan sjávarkambinn. Er þar hlið á hinum fyrra. Svo heldur þessi
síðartaldi áfram að sjávarkambinum og hverfur þar. Er þar sem gata
sé rudd gegnum kambinn, líklega sjávargata; er hér eigi allbrimsamt og
mun hafa verið útræði. Fyrir neðan þenna síðartalda garð verður afhall-
andi brekka ofan að neðri hraunjaðrinum. Liggur þriðji garður þar ofan
frá neðra garðinum að neðra hraunjaðrinum og hverfur undir haun. Þann-