Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1905, Side 31

31
verið Ofeigur sem notaði þessa beit. Sé nú gert ráð fyrir að Ofeig-
ur hafi átt Geldingaholt, þá verða landamerkin eigi allöngum spöl
fyrir ofan Miðhúsafjall. Og þá mega orðin »upp til Kálfár« til
sanns vegar færast að nokkru leyti. Ofan þangað, sem landamerk-
in þá hafa verið, er aðalstefna Kálfár í suðvestur; en þaðan rennur
hún í suður til Þjórsár, og þar nær austurhlutinn af Miðhúsalandi
upp til Kálfár. Raunar heflr liún ýmislega breytt sér á þessu svæði.
En eftir því sem bezt verður ráðið af fornum farvegum henpar,
heflr þetta engu síður átt við fyrrum en nú. Eftir þessu verður
landnám Þrándar raunar talsvert minna um sig en landnám Ofeigs.
Samt er það bæði gott og mikið land. A því standa nú 5 bæir,
allir fremur góðir; það eru: Sandlækir tveir, Skarð, Þrándarholt og
Miðliús. Og þar við rná bæta Skannnbeinsstöðum, sem nú eru í
eyði. Sá bær stóð fyrir austan Miðhúsafjall og átti land upp til
landamerkja Gieldingaholts. Þar á móts við fyrir austan Kálfá er
bærinn Hof. — Hann er í landnámi Þonnóðar, og bendir það til
þess, að hans eftirmenn hafi orðið höfðingjar hreppsins um lnið. —
Á Hofi var kirkja lengi, og hún eignaðist Skammbeinsstaði. Lögðu
Hofsbændur þá í eyði og notuðu landið, og helzt það enn.
Þó Landn. nefni Miðhús, sem fyrsta bústað Þorbjarnar laxa-
karls, þá má nærri geta að hann heflr eigi gefið bænum ]>að nafn
þá þegar, meðan þar voru engir aðrir bæir. Nafnið Miöhús gat
fyrst átt við þegar bæði var búið að byggja Þrándarholt og Skamm-
beinsstaði; þar eru Miðhús mitt á milli. Og sennilegt er, að þar
hafl síðast verið bygt af þessum 3 stöðum; þar heflr verið auðn frá
þvi Þorbjörn fór þaðan og þangað til Þrándur var kominn og bygð
farin að þéttast í landnámi hans. Hitt er annað mál, að bær var
þar kominn þá er Landn. var rituð, og líklega fyrir löngu.
Urn Ofeigsstaði er þess að geta, að þeir hafa staðið á mjóum
rana fyrir vestan tún í Steinsholti; er þar mýrarsund á milli. Vest-
an við Ofeigsstaði er djúp gróf, og heflr túnstæðið verið lítið. Þess
vegna mun það hafa verið, að aðalbólið hefh' snennna verið fært
austur fyrir mýrarsundið. Það hefir að líkindum gert maður er
Steinn hét og nefnt bæinn eftir nafni sínu. Ofeigsstaðir hafa samt
verið bygðir langt fram á aldir: rústirnar þar eru ekki fornlegar.
En þá hefir þar að eins verið hjáleiga. Það var á sinum tíma fjöl-
bygt hverfi: Steinsholtshverfið. Haldast enn i munnmælum nöfn
kotanna, og virðist réttast að geta þeirra. Gata var á vesturbarmi
grófarinnar andspænis Ofeigsstöðum. Þau voru kölluð einu nafni
Vesturkotin. Bali var norður á túninu; hann er enn bygður og
Vesturkotin lögð til hans. Austurkot voru 3: Hringariki, Lundún og