Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1916, Blaðsíða 3

3
móti því, að setja takmörkin við Hvítá er fjórðungamótin voru
ákveðin, og víst er það, að þinghaldið var flutt úr þeim gamla þing-
stað, Þingnesi, um þessar mundir og vestur undir Valfell eðavestur
að Þinghól hjá Gljúfrá'); þar var það, áður en það loks var flutt i
Stafholtsey við Þverá, sem það síðan var kent við. Um ástæðuna
til að þinghaldið var fiutt úr Þingnesi er mönnum annars ókunnugt.
En viðvíkjandi því, að það komi ekki heim við orð Grágásar
og íslendingabókar, að þriðjungarnir (goðorðin) séu ekki allir í sama
fjórðungi, má taka það fram, að það er hvergi berum orðum sagt,
að svo skyldi vera. GrAgás tekur það aðeins fram í skýringu á
orðunum »goðorð full oc forn«, að þau hafi fyrrum verið 3 í vor-
þingi hverju, er þing voru 3 í fjórðungi hverjum; og í Islendingabók
er aðeins sagt, að landinu hafi verið skipt í fjórðunga, svo að 3 hafi
orðið þing í hverjum fjórðungi. Nú verður að hafa það hugfast, að
þingin, þ. e. þingsóknirnar eða samfélag þingmannanna, vóru ekki
takmörkuð af neinum ákveðnum landamerkjum að öðru leyti en
þvi, að enginn maður mátti hafa þingfesti eða vera í þingi við goða
í öðrum fjórðungi en hann bjó, og enginn goði mátti taka þriðjungs-
mann utan fjórðungs, nema það væri lofað á alþingi2). En þar með
er það ekki sagt, að allir þriðjungarnir og öll hofin í heiðni og
heimili allra goðorðsmannanna og allra þingmanna skyldu vera í
sama fjórðungi. Ef Hvítá hefur skilið fjórðunga, máttu goðarnir
ekki samkv. þessu ákvæði taka, nema lofað væri, þriðjungsmann,
er bjó þeim megin árinnar, sem hof þeirra og goðorð (aðallega) ekki
voru, en ákvæðið er ekki um það, að enginn þeirra né heldur þriðj-
ungsmenn hans mættu eiga þing í hinu sama þingmarki og goðarnir
hinumegin árinnar og þeirra þriðjungsmenn. En frásögnin um 3
goðorð full og forn (þriðjunga) í hverju þingi og 3 þing í hverjum
fjórðungi á eptir orðum lögr. þ. í Grágás beint við það, að vera skyldu 3
vorþing, eða vorþing skyldu haldin á þrem stöðum í hverjum fjórð-
ungi og í hverju þeirra skyldu taka þátt 3 goðar eða 3 goðorð »full
og forn«.
Ef litið er á tilganginn með þessu fyrirkomulagi og ástæður
þær, sem höfundur þess bar fram 962, þá verður ekki séð, að frá
því sjónarmiði hafi þurft að leggja niður fyrirkomulagið með hið
‘) Finnur Jónsson telur, að þingið við Grljúfrá, þegar Egill Skallagrimsson
gerði um mál Þorsteins sonar síns og Steinars að Anabrekku, hafi verið árið 978,
en Helgu fögru, sem kona Þorsteins gekk með, er hann dreymdi fyrir æfi Helgu í
búðinni undir Yalfelli, telur Einnur fædda um 983 (Eg. s. Skallgrs. bls. LVIII—LIX).
‘) Undantekning, ef menn fluttu um þveran Hrútafjörð, sem greindi Vestfirð-
jngafj. og Norðlendingafj. Grág. I. a. 141.