Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1916, Blaðsíða 38

38
6820 a—b. 30/4 Kaleikur og patina úr silfri. Kal. er 13,2 cm.
að liæð. Stétt og hnúður með gotn. lagi og leggurinn fyrir neðan
hnúðinn. Hnúturinn er með vængjuðum englahöfðum á hornunum,
sem eru 6; hann er 2,8 cm. að þverm. og 1,2 að þykt. Leggurinn
er 0,9 cm. að þverm., sexstrendur. Stéttin er með 6 flötum og 6
hornum, og eru bogar á milli, fyrir flötunum. Hún er gylt í rönd-
ina umhverfis. A einum fletinum er grafin krossfestingarmynd,
Kristur á T-krossi; gyltur grunnur. Þverm. um horn 9,8 cm., en
boga 6,9 cm., 8,5, ef mælt er yflr 4 andstæð horn. Stéttin og allur
neðri hluti kaleiksins er varla yngri en frá 15. öld. — Skálin er
fremur nýleg; hún er gylt innan og um barma að utan, og er var
á barminum til styrktar. Þverm 8,2 að utan um barma; dýpt 5,8
cm. Leggurinn á milli hennar og hnúðsins er sívalur og 1,1 að
þverm. — Patinan er nýleg, gylt að ofan, slétt á botni og börmum,
10,2 cm. að þverm. og einn að hæð. Áhöld þessi eru frá Trölla-
tungu-kirkju.
6821. 2/5 Úfjárn, áhald til að taka með úf úr manni. Þau
eru 2; hið ytra er sem langur kengur, 1. 13,2 og br. 1,8, þ. 0,2 cm.,
með cgg í kverkinni, en endarnir eru beygðir í króka útávið. Innra
járnið (lokan) getur gengið til fram og aptur ofan á hinu; það er
fest við bækistöng, sem er innan í kengnum, og eru eirþynnur
(-spengur) negldar beggja vegna við hana á kenginn (skeptin) apt-
ast (efst), og leikur hún á milli þeirra. Fremst er innra járnið með
hvassri egg. Á móts við það er annað tungumyndað járn (loka)
neðan á kengjárninu, en tréstöngin er á milli. — Þessi járn eru
gerð fyrir Jóhönnu Friðriksdóttur yfirsetukonu, að ósk Guðm. Björn-
sonar landlæknis, af gömlum úftökumanni, Jóni Jóhannessyni á Kleif
í Þorvaldsdal í Eyjafjarðarsýslu; var hann þá (1914) 74 ára. Þau
»eru að hans og fleiri eldri manna sögn nákvæmlega eins að lögun
(útliti) og þau gömlu, er hér hafa verið notuð, nema hvað þveng-
spotta hafði verið bundið um skeptin á þeim, þar sem eirspöngin er
á þessum1).
6822. % GHsli Jóhannesson, Grettisgötu 27, Reykjavík: Brók-
arhaldshnappur, kringlóttur, 3,4 cm. að þverm. Yfirborðið steypt úr
*) Þegar úfar var skorinn með úfjármmum, var farið svo að því: „Sleikifingri
og löngutöng hægri handar er krækt fyrir króka járnanna og þan svo látin liggja í
greip sömu fingra á vinstri hönd, — þeim kanti snúið npp, sem lengri egglokan er
á, — trélokan dregin npp, úfjárnnnum rent niðnr í kokið, úfurinn látinn koma í járnin
fremst; með þumalfingri vinstri handar ýtt á trélokuna, og þá sker egg við egg úf-
inn, en að neðan helzt afskorni parturinn fastur í járnunum" (Jóhanna Friðriksdóttir,
liklega eptir lýsingu úftökumannsins).