Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Volume

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Page 81

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Page 81
81 b. Merkjalækurinn ræður nú merkjum milli Kalastaða og Saur- bæjar. Merki hafa opt varðveitzt lengi. Það kynni því að mæla helzt með honum. En hann er miklu vestar en Merkjalág, er liggur niður að Laxá að norðanverðu, þvi að merkin liggja langt inn eptir hálsi frá upp- tökum Merkjalækjar, þar er vötnum hallar suður af, og til Merkja- lágar, er hallar norður í Laxá. Eru þau merki eigi alls kostar glögg, þótt eðlileg sé eptir landslagi. Eigi kemur Merkjalág heldur niður að upptökum Laxár, heldur allmiklu vestar. En punctum saliens er, að þau merki endast skammt til skýr- ingar því, er Landnámabók segir, að þó að Kolgrímur Hrólfsson næmi vestur fyrir Saurbæ, þá var Saurbær þó í landnámi Finns Hall- dórssonar, landnámsmannsins næst fyrir vestan Kolgrím. Því að það myndi vera of langt sótzt, að leita þeim staðreyndum skýringar með ýmissi merkingu orðsins landnám. En hugsa mætti sér að segja, að Kolgrímur hinn gamli næmi Saurbæjarland í víðtækustu merkingu, Hróðgeir hinn spaki hafi búið þar svo skamma stund, að vart verði sagt, að hann hafi nytjað Saurbæjarland, en aptur á móti sé usus fructus eða arðtaka Finns hins auðga landnám í þrengri merkingu. En eg ætla, að það sé sönnu nær, að Hróðgeir hinn spaki hafi setzt að í Saurbæ áður en Kolgrímur kom út og nam land, en aptur á móti hafi hald Finns hins auðga á Saurbæjarlandi staðið skamma stund. Skal vikið að því síðar1). 4. Eg ætla, að lækur, sá er lukti um landnám Kolgríms hins gamla að utanverðu en Iandnám Finns hins auðga að innanverðu, sé sá, er Hvítagrjótslækur er kallaður. Verður gildum rökstoðum undir það rennt. a. Hvítagrjótslækur kemur upp á svo nefndum Móadal. Móadal- ur er eiginlega enginn dalur (botnlaus), heldur mjög breitt, skógi vaxið skarð í ás, þann er skilur Svínadal og útströnd Hvalfjarðar. Er greiðust leið um þetta skarð yfir ásinn. Þá er hallar norður af, tekur við Vatnaskógur. Nú liggur gata nálægt upptökum Hvítagrjótslækjar beint norður að upptökum Laxár. Þó nú að sú gata hafi eigi verið troð- in á landnámstíð, þó að þá væri síð landnámsaldar, er Kolgrímur nam land, þá er þarna stytzt og greiðast milii Laxár og »lœkjar, þess er fellr út frá Saurbœ«. Bæði landnám Finns Halldórssonar og Kolgríms Hrólfssonar eru miðuð við Laxá, og sé merkjaskilin þarna, verður þeim vart lýst glöggvar í hinum hófsama stýl Landnámabókar. b. Eg hygg, að Saurbær hafi eigi á landnámstíð staðið þar, er nú er hann, né þar, er þá stóð hann, er Landnámabók er rituð, hvort sem hinir síðast nefndu eru einn og sami staður eða ekki. Hróðgeirr hinn 1) II, 4, c. hér að neðan 6
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.