Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Síða 82

82
spaki byggði bæ sinn vestur í svonefndum Stekkjarflóa. Tóptir hafa
varðveitzt þar út frá með svo glöggum landnámsaldarstýl, að eigi
verður um villzt1). Örnefnið sannar ekkert gegn þessu. Er margt til
því til skýringar. Þar kann að hafa verið settur stekkur í tóptirnar.
Menn kunna að hafa haldið, að þar væri rústir eptir stekk einn. Enn
kann hin nyrðri tóptin að vera stekkjartópt. Hér hefir sama sagan
endurtekið sig á skemmtilegan hátt. Beitarhúsin frá Saurbæ stóðu
undir Saurbæjarhlíð síðast í tíð séra Þorvalds Böðvarssonar. Næsti
prestur, séra Jón Benediktsson, flutti þau heim, og nú er þar stekkur
fyrir stóð. Nú er farið að kalla svo og jafnvel kenna mýrar og börð
þar til stekkjar, svo að hætt er við slæmum ruglingi.
Mjög verður náttúrlegt nafn Saurbæjar, þegar vitað er, að hann
hefir fyrst byggzt þarna. Eru allt í kringum landnámsbæjarstæði&
saurar (= seyrur, mýrar, keldur, rennsl), og mátti eigi Hróðgeir hinn
spaki velja bæ sínum meira réttnefni. En Saurbær er nú hið mesta
rangnefni eitthvert, er hugsazt getur, því að þar eru gljár miklar og
hörzl, er nú stendur hann.
Sé þessu svo farið, sem eg hefi haldið fram, þá er skiljanlegt,.
er Landnámabók segir, að Hróðgeir hinn spaki byggi í landnámi
Finns hins auðga. Það náði inn fyrir Saurbæ hinn elzta að Hvíta-
grjótslæk.
Hitt er og rétt, að Kolgrímur nam land út fyrir Saurbæ, þar
sem hann stóð, er Landnámabók var rituð, og ætla eg, að það sé í
Gufugerði, vestan bæjarlækjarins og er þá Hvítagrjótslækur næstur
út frá Saurbæ.
c. Finnur hinn auðgi tók eptir þeirri staðreynd, að fé allt sótti
í Saurbæjarland. Honum þótti sér þrönglent, þá er hann efldist að
ganganda fé. Hann keypti því Hróðgeir hinn skozka upp frá Saur-
bæ. Dóttir hans, Gunnvör, varð eptir á næsta bæ, því að hún hafði
gifzt Kolgrími hinum þrænzka á Ferstiklu. Bróður Hróðgeirs, Odd-
geir, kaupir Hafnar-Ormur, vinur Finns, upp frá Leirá, og flyzt hann
með bróður sínum austur í Flóa.
Nú gjörast undarlegir hlutir. Meðan Kolgrímur er enn á lífi og
Harðar saga gjörist, býr Þórsteinn öxnabroddur í Saurbæ, bróðurson
1) Ólafur Lárusson professor juris sýndi mér þá vinsemd, að ferðast
upp eptir með mér og rannsaka þær, því að eg hefi ekki þekkingu á þess-
um hlutum. Kann eg honum alúðar þakkir fyrir, svo og fyrir ýmsar leiðrétt-
ingar, er hann hefir góðfúslega gjört á ritgjörð þessari. Fuilyrðir hann, að tópt-
irnar sé frá landnámstíð, og stenzt því dómur minn. Fleiri tóptir eru þarna,
mjög merkilegar. Sýnast það vera hringar tveir. Hróðgeir hinn spaki var
Vestmaður.