Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Page 87

87
Harðar sögu 1756 *). Svínadalur hefir þá áður heitið Kúvallardalur.
Þessi orðmynd er optast höfð í Harðar sögu. Að eins þar sem höf-
undur hennar þarf að koma að hinni slæju skýringu sinni: »Því
heitir þar nú Kúhallardalr, at nautin hölluðusk þar frá þeim«, er vikið
frá þessari mynd. Eintalan sýnir væntaniega nógu glöggt, að sú skýr-
ing getur ekki staðizt.
Til er í munni gamalla manna orðmyndin Kúaldardalur o. s. frv.
(þ.-e. a. s. dalurinn er nú aldrei nefndur svo). Mætti það virðast
dregið af rnannsnafninu Kúgaldi en orðmyndin mælir í gegn því (r-ið).
Nær er mér að halda, að þetta sé samhljóðanda hljóðskipti eins og
opt annars (Kaldaðarnes úr Kallaðarnes, öldungis úr öllumgis, feldur:
(bók)fell, eða á hinn veginn, hallkvæmur úr haldkvæmur, enn fremur
grund: grunnur, lindi: linnr [=ormur]). Það er því sízt ófyrirsynju,
að orðmyndin Kúaldar- sé miður upprunaleg; þar fyrir getur hún
haft nokkurn rétt á sér (sbr. öldungis). Ekkert var sennilegra en að
Kúvallar- gengist í munni og minni, eptir að selið lagðist niður, því
að v er óskýrt í framburði á eptir ú.
Kúvöllur er þá Kúatún, og er það sízt fjarri sanni. Ýmsar tóptir
eru þarna norður á Kúvallareyrum og hjá seltóptunum, og þyrfti
rannsóknar. Gat það bæði verið stöðull í grennd við selið, er hét
svo, og jamnvel bær.
Eg hygg, að það verði eigi rekið, að enginn sérstakur dalur
heiti nú Kúvallardalur. Landabréf herforingjaráðsins kallar svo fyrir
ofan Kúvallarfoss uppi á heiði. Það væri þá ekki heldur »í Svínadak
og eigi var Þórsteinn öxnabroddur þar í seli, enda mun þar ekkert
dalverpi vera, er talizt geti. Það kynni að virðast mæla með fjall-
dal, að Hólmverjar gátu lagzt til svefns þar. En eg ætla, að önnur
skýring dugi um það atriði. Það er sem sé skoðun mín, að engin
byggð hafi verið í Svínadal um þessar mundir.
Nú segir í Harðar sögu 27. kap., að Illugi hinn rauði Hrólfsson
hafi safnað liði til Kúvallarár (sic, langtum eðlilegra er það, sem
önnur handrit hafa: »Kúvallar«). En hvað var líklegra en að hann
þyrfti liðs Þórsteins Oddgeirssonar öxnabrodds og sonar Kolgríms
hins gamla, er þá hafa báðir verið í seljum að Kúvelli »eptir þing um
sumarit«? Þetta mælir því eigi móti því, er eg held fram.
Þórsteinn Oddgeirsson og Kolgrímur Hrólfsson hafa báðir haft
1) títg. frá 1847 hefir: »Þat er í SvínadaÞ, en það er skakkt. Tvö handrit
hafa: »Þat er nú kallat i Svínadal«.