Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1930, Page 102

102
en þó er landræma þarna fram með ánni að norðan talin eign Skorra-
staðar allt inn að landamerkjum Kirkjubóls, svo að Skálateigsland
nær eigi að ánni.
Ef Helluhylur er núverandi Klapparhylur, þá virðist annað tveggja
Kirkjulækur hafa átt landgeirann með ánni niðri af Skálateigi, sem
nú er eign Skorrastaðar, eða er Skálateigur hluti úr hinum forna
Kirkjulæk, sem fallið hefir til Hólmakirkju síðar og ef til vill um sömu
mundir og landgeirinn með ánni er afhentur Skorrastaðarkirkju. Allt
land á þessum slóðum hefir fyr eða síðar orðið kirkjueign utan Kirkju-
bóls, jafnvel landið sunnan ár á móti Kirkjubóli, þó virðist Skugga-
hlíð hafa verið bændaeign er Sörli seldi staðnum veiðiréttinn í Hellu-
hyl einhverntíma á 14. öld.
Þjóðsagnir af þessum stöðum eru fáar og óljósar, þekki ég enga
sem nokkuð kveður að, nema þjóðsögnina um Ásmundarstaði, eyði-
býlið framannefnda, hið forna prestssetur og kirkjustað Norðfjarðar,
sem þjóðsögnin ein veit um. En þjóðsögnin er þannig:
Ásmundarstaðir eyðast.
í fyrndinni, þegar prestur var á Ásmundarstöðum, átti heima þar
í grennd ókvæntur maður, sem lengi var vonbiðill ungrar stúlku, er
hann unni mikið, en sem að lokum brást honum með öllu og er þess
þó eigi getið, að hún væri öðrum gefin, né heldur hins, hvort henn-
ar var sökin eða forráðamanna hennar. En þessi vonbrigði tók mað-
urinn sér svo nærri, að hélt við truflun og hét hann því í ör-
vílnan sinni að nálgast hana í öðru lífi, ef eigi tækist í þessu, eða
vitja hennar dauður, ef eigi lifandi. Lifði hann eftir þetta skamma
hríð og fór af heiminum vofveiflega. Skömmu eftir dauða hans fór
hann að vitja stúlkunnar og fylgdi henni jafnan, ýmist sýnilegur eða
ósýnilegur og er þess eigi getið, að henni yrði meint af því. Leið
svo alllangur tími, að eigi bar frekar til tíðinda. En er stundir liðu
veittu kunnugir menn því eftirtekt, að stúlkan þykknaði undir belti
og þóttust menn vita að þungi sá væri af völdum fyrverandi elsk-
huga hennar, þótt árum skifti frá dauða hans. Liðu svo stundir í lík-
indum til þess hún lagðist á gólf og ól sveinbarn fullburða og frítt.
Dafnaði það vel og fljótt og varð afbragð annara barna á uppvaxt-
arárum, bæði andiega og líkamlega. En er drengurinn þroskaðist,
reyndist hann námfús mjög og lá allt í augum uppi. Gjörðust þá til
nokkrir nákomnir efnamenn að kosta hann til náms. Er þess eigi get-
ið hvar hann nam eða hve lengi hann var að námi; en prestsvígslu
tók hann að námi loknu og vígðist til Ásmundarstaða, sem þá voru
lausir. Kom hann að kalli með litlum fyrirvara og hugðu sóknarmenn